Η μαζική υστερία από ένα ιστορικό fake news: Οταν ο Ορσον Γουέλς, 85 χρόνια πριν, μετέδιδε ραδιοφωνικά την «εισβολή» Αρειανών και τάραζε όλη την Αμερική [videos]

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τον περίμεναν έξω από το ξενοδοχείο: Διαδηλωτές υποδέχθηκαν τον πρόεδρο Μπάιντεν στο ετήσιο δείπνο της Ένωσης Ανταποκριτών του Λευκού Οίκου

O Μπλίνκεν επέλεξε να πάει στο παλάτι του Πρίγκηπα στη Σαουδική Αραβία: Ελπίζει σε βοήθεια για να επιτύχει την εκεχειρία και την απελευθέρωση των ομήρων

Το κύμα διαδηλώσεων στα αμερικανικά πανεπιστήμια κλυδωνίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες: Τι κρύβεται πίσω από τις διαμαρτυρίες των φοιτητών [video]

Είναι ένα περιστατικό που έχει αναφερθεί πολύ στη λαϊκή κουλτούρα – η μετάδοση, πριν από 85 χρόνια, σήμερα, του ραδιοφωνικού δράματος του Όρσον Γουέλς για μια αρειανή εισβολή στη Γη ήταν τόσο ρεαλιστική, λέγεται, που προκάλεσε εκτεταμένο πανικό στις ΗΠΑ.

Πράγματι, η ιστορία της μαζικής υστερίας έχει τόσο ριζώσει στούς μύθους των μέσων ενημέρωσης που για δεκαετίες δεν αμφισβητήθηκε πραγματικά.

Όμως τα τελευταία χρόνια ιστορικοί, όπως ο καθηγητής W Joseph Campbell του Αμερικανικού Πανεπιστημίου στην Ουάσιγκτον, υποστήριξαν ότι ο υποτιθέμενος πανικός ήταν πάντα υπερβολικός και ότι η πλειονότητα των ακροατών κατανοούσε ότι το πρόγραμμα ήταν έργο φαντασίας.

Η ιδέα ενός έθνους που βυθίστηκε στην υστερία προωθήθηκε ενεργά από τις εφημερίδες εκείνη την εποχή, οι οποίες ήθελαν να χαρακτηρίσουν το ραδιόφωνο – τότε ένα αναδυόμενο μέσο που ήταν ανταγωνιστής των ειδήσεων – ως ανεύθυνο και μη αξιόπιστο. Και ο Όρσον Γουέλς κατέστρεψε ο ίδιος τον μύθο πάνω από αμέτρητες επαναλήψεις σε talk show τα επόμενα χρόνια.

Όμως, ενώ δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό προκλήθηκε πραγματικός πανικός, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένα γεγονότα – κυρίως, ότι η εκπομπή έδειξε την πρώιμη δύναμη και τις δυνατότητες του ραδιοφώνου.

Δεν είχα ιδέα ότι είχα γίνει ξαφνικά ένα είδος εθνικού γεγονότος – Orson Welles

Το βράδυ της 30ης Οκτωβρίου 1938, λίγο πριν το Halloween, ο Welles, τότε σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής της ραδιοφωνικής δραματικής σειράς Mercury Theatre on the Air, περνούσε από τις πρόβες της τελευταίας στιγμής για την καινοτόμα νέα του μετάδοση.

Ο Γουέλς ήταν μόλις 23 ετών εκείνη την εποχή, και πολλοί τον θεωρούσαν θαύμα – αυτό ήταν το πιο φιλόδοξο έργο του, μια ενημέρωση του The War of the Worlds, ενός θρίλερ επιστημονικής φαντασίας του HG Wells, που δημοσιεύτηκε το 1898.

Το σχέδιό του ήταν να ζωντανέψει την ιστορία του Welles τοποθετώντας τη στη σύγχρονη εποχή, δημιουργώντας μια αίσθηση επείγουσας ανάγκης και φόβου. Άλλαξε την τοποθεσία από την Αγγλία στο Νιου Τζέρσεϋ και έβαλε την ιστορία να ξαναγραφτεί ως μια σειρά από ρεαλιστικά δελτία ειδήσεων που ανέφεραν μια ασταμάτητη εισβολή εξωγήινων από τον Άρη, σε κάτι που ακουγόταν σε πραγματικό χρόνο, θολώνοντας έτσι τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. “Το κάναμε πολύ προσεκτικά και αναπαράγαμε ακριβώς αυτό που θα είχε συμβεί. Σκεφτόμαστε να κάνουμε το όλο θέμα πιο αποτελεσματικό. Αλλά δεν είχαμε ιδέα πόσο αποτελεσματικό θα ήταν”, είπε σε ένα επεισόδιο του 1955 μιας σειράς του BBC με τίτλο Orson Welles’s Sketch. Βιβλίο.

Οι συνθήκες προσέφεραν το τέλειο σκηνικό για την παραγωγή. Το ραδιόφωνο εκείνη τη στιγμή αντικαθιστούσε γρήγορα τις εφημερίδες ως το μέρος όπου οι περισσότεροι Αμερικανοί μάθαιναν για τις καθημερινές ειδήσεις. Υπήρχε επίσης ένα γενικό αίσθημα άγχους για μια άλλη σύγκρουση στην Ευρώπη, και καθώς τα γεγονότα που οδήγησαν τον κόσμο προς τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο επιταχύνονταν, το κοινό των ΗΠΑ εξοικειωνόταν ολοένα και περισσότερο με τα μεγάλα ειδησεογραφικά γεγονότα που διακόπτουν τα προγραμματισμένα ραδιοφωνικά προγράμματα.

Στις 8 μ.μ. ανατολική ώρα, η μετάδοση ξεκίνησε με τον ίδιο τον Γουέλς να παρουσιάζει το δράμα και, να διευκρινίζει ότι ήταν έργο μυθοπλασίας. Αλλά οι ακροατές που συντονίστηκαν αργά έχασαν την αποποίηση ευθυνών του, ενώ κάποιοι που το άκουσαν δεν κατέγραψαν πραγματικά αυτό που έλεγε ή απλώς το ξέχασαν καθώς προχωρούσε το δράμα.

Επιθέσεις από τον Άρη!

Αυτό που ακολούθησε ήταν ένα κανονικό μουσικό πρόγραμμα οικείο στους ακροατές, που διακόπτεται από μια σειρά από ολοένα και πιο ξέφρενα προσομοιωμένα δελτία έκτακτων ειδήσεων. Οι ηθοποιοί που απεικονίζουν δημοσιογράφους και κυβερνητικούς αξιωματούχους περιέγραψαν με κομμένη την ανάσα την άφιξη των εξωγήινων εισβολέων και αυτές οι περιγραφές συνδυάστηκαν με ανατριχιαστικά ρεαλιστικά ηχητικά εφέ των θανατηφόρων ακτίνων θερμότητας των εξωγήινων – και την καταστροφή ολόκληρων πόλεων.

Το αποτέλεσμα ήταν συναρπαστικό και τρομοκρατούσε τους ακροατές. Το ύφος του ντοκιμαντέρ και ο νατουραλιστικός διάλογος του δράματος σήμαιναν ότι κάποιοι το μπέρδεψαν ακόμη και για μια πραγματική μετάδοση ειδήσεων. Αργότερα οι εφημερίδες ανέφεραν ότι οι ανήσυχοι ακροατές, πιστεύοντας ότι το τέλος του κόσμου ήταν επικείμενο, προσπάθησαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, ενώ άλλοι συγκέντρωσαν όπλα και ετοιμάστηκαν να αμυνθούν ενάντια στους εξωγήινους.

Οι τηλεφωνικές γραμμές μπλόκαραν καθώς ανήσυχοι ακροατές προσπάθησαν να καλέσουν την αστυνομία και τις εφημερίδες για να μάθουν πληροφορίες ή να πάρουν διαβεβαίωση. Αυτή η εισροή κλήσεων μπορεί να έπεισε πολλούς δημοσιογράφους ότι η εκπομπή προκαλούσε πανικό σε εθνικό επίπεδο.

Σύντομα, η αστυνομία εμφανίστηκε στο στούντιο του CBS όπου παιζόταν το δράμα και ξέσπασε μια διαμάχη μεταξύ των αστυνομικών και των στελεχών του ραδιοφώνου, που προσπαθούσαν απεγνωσμένα να τους αποτρέψουν να εισβάλουν και να σταματήσουν την εκπομπή.

Ο Γουέλς, που βρισκόταν στη μέση του έργου, κατάλαβε το αποτέλεσμα που είχε «γιατί περίπου στα μισά της παράστασης καθώς συνεχίζαμε με το σενάριο μπροστά μας, είδαμε ότι στο δωμάτιο ελέγχου υπήρχαν πολλοί αστυνομικοί , και κάθε στιγμή περισσότεροι. Δεν είχα ιδέα ότι είχα γίνει ξαφνικά ένα είδος εθνικού γεγονότος».

Αμέσως μετά το τέλος της εκπομπής μας, ο Walter Winchell, ο οποίος βρισκόταν σε ένα αντίπαλο δίκτυο και είχε ακούσει για το πώς είχαν μπλοκαριστεί όλες οι τηλεφωνικές γραμμές, πήγε στο πρόγραμμα σχολιασμού ειδήσεων και είπε: «Κύριε και κυρία Αμερική, δεν υπάρχει αιτία συναγερμού. Η Αμερική δεν έπεσε. Επαναλαμβάνω, η Αμερική δεν έπεσε».

Αμέσως μετά, ο Γουέλς και η ομάδα του αντιμετώπισαν έντονες αντιδράσεις από τα ΜΜΕ και την κυβέρνηση. Η εκπομπή κυριάρχησε στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της επόμενης ημέρας, με πολλούς δημοσιογράφους να προβάλλουν ανέκδοτες αναφορές για να κάνουν σαρωτικούς ισχυρισμούς για πανικόβλητους Αμερικανούς. Αυτό βοήθησε να σταθεροποιηθεί η εντύπωση ότι η εκπομπή του Welles είχε δημιουργήσει υστερία.

Υπήρχαν απειλές για μηνύσεις και εκκλήσεις για λογοκρισία και ρύθμιση του ραδιοφωνικού περιεχομένου. Το CBS κάλεσε βιαστικά μια συνέντευξη Τύπου, όπου ο Welles αρνήθηκε επανειλημμένα ότι είχε σκοπό να εξαπατήσει κανέναν. Τελικά η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών ερεύνησε το περιστατικό και διαπίστωσε ότι δεν είχε παραβιαστεί κάποιος νόμος, αλλά τα δίκτυα έπρεπε να συμφωνήσουν ότι θα ήταν πιο προσεκτικά στο μέλλον

Το σκάνδαλο βοήθησε μόνο να τονώσει τη φήμη του Welles ως δημιουργικής ιδιοφυΐας με μαεστρία στην αφήγηση. Θα τον ωθήσει στο Χόλιγουντ, όπου θα σκηνοθετήσει και θα πρωταγωνιστήσει στην ταινία του 1941, Citizen Kane, που συχνά αναφέρεται ως η καλύτερη ταινία όλων των εποχών.

Όπως αποκαλύπτει αυτό το απόσπασμα στο Αρχείο του BBC, όταν ρωτήθηκε για τη μετάδοση στη συνέχεια, ο Welles, ισχυρίσθηκε ότι υπήρξε σοβαρή επίδραση της εκπομπής στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Διηγήθηκε πώς, λίγα χρόνια αργότερα, κυκλοφόρησε η είδηση ​​ότι η Ιαπωνία είχε εξαπολύσει αιφνιδιαστική επίθεση στην αμερικανική βάση στο Περλ Χάρμπορ κατά τη διάρκεια μιας πατριωτικής παράστασης που έδινε στο ραδιόφωνο.

«Ήμουν στη μέση ενός ύμνου επαίνου στα αμερικανικά χωράφια με καλαμπόκι ή κάτι τέτοιο», αφηγείται, «όταν ξαφνικά, ένας κύριος μπήκε στο στούντιο του ραδιοφώνου, σήκωσε το χέρι του και είπε: «Διακόπτουμε αυτή τη μετάδοση. να σας φέρω μια ανακοίνωση: Το Περλ Χάρμπορ μόλις δέχθηκε επίθεση». Και φυσικά αυτή η πολύ σοβαρή και τρομερή είδηση ​​δεν έγινε πιστευτή για ώρες από κανέναν στην Αμερική, γιατί όλοι είπαν, “Λοιπόν, πάει ξανά, πραγματικά, μάλλον κακόγουστο, ήταν αστείο μια φορά, αλλά όχι μια δεύτερη ”.”

Στα χρόνια που πέρασαν, υπήρξε πολλή συζήτηση σχετικά με το εάν το επίπεδο πανικού που προκάλεσε πραγματικά η εκπομπή ήταν υπερεκτιμημένο ή πόσοι άνθρωποι άκουσαν πραγματικά την εκπομπή, σε αντίθεση με την ανάγνωση των ρεπορτάζ των εφημερίδων σχετικά με αυτήν. Αλλά ανεξάρτητα από αυτό, παραμένει μια στιγμή ορόσημο στην ιστορία των εκπομπών και μια απόδειξη της δύναμης της αφήγησης να αιχμαλωτίζει τη φαντασία του κοινού.

Με πληροφορίες από bbc.com
Ελλάδα Αθήνα 

Θρίλερ με τα αίτια θανάτου του Μάθιου Πέρι, εν αναμονή του πορίσματος της τοξικολογικής – Οι δαίμονες του «Τσάντλερ» με τα ναρκωτικά και το αλκόολ