File Photo: Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο αντιπρόεδρος Μαικ Πένς στον Λευκό Οίκο μαζί με τον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας Τζον Μπόλτον. (Official White House Photo by Joyce N. Boghosian)
Συνηθίζεται να υπάρχει ένας κανόνας* ο οποίος λέει πως οι μικρότερες δυνάμεις επηρεάζουν λιγότερο τη διεθνή πολιτική αρένα. Το διεθνές σύστημα και οι εξελίξεις του, είναι φυσιολογικό να επηρεάζονται περισσότερο από μεγάλες δυνάμεις.
Είναι σαφές οτι η υπερδύναμη των καιρών μας, μπορεί να πάρει αποφάσεις με διεθνή αντίκτυπο. Αποφάσεις που αφορούν τη σταθερότητα του δικού της πολιτικού συστήματος. Μια τέτοια περίπτωση είναι και αυτή με τις ΗΠΑ και την Τουρκία, τους S-400 και την ΑΟΖ της Κύπρου.
Ας είμαστε σίγουροι: Αν οι ΗΠΑ είχαν σήμερα χρονοκάψουλα, θα ταξίδευαν στο χρόνο για να διορθώσουν την κατάσταση στην Κύπρο και να μην ακολουθήσουν τις βρετανικές “συνταγές” που είχαν ως στόχο να παρατείνουν το διεθνή ρόλο της Βρετανίας μπροστά σε μια αναπόφευκτη παρακμή η οποία όπως βλέπουμε, συνεχίζεται. Γιατί θα διόρθωναν το πρόβλημα;
Από το “κάποιες περιοχές δεν μπορούν να είναι ανεξάρτητες” που υποστήριζε κυνικά ο Χένρι Χόπκινσον, Υπουργός Αποικιών των Βρετανών κατά την περίοδο του μεγάλου εγκλήματος στη Μεγαλόνησο, οι ΗΠΑ θα προτιμούσαν τον πλήρη έλεγχο ενός μικρού και κρίσιμου νησιού. Η διεθνής νομιμότητα και η ιδεολογία της απέχθειας των αποικιοκρατών εκ μέρους των ΗΠΑ, θα οδηγούσε σε ένα απλό σκεπτικό κόστους – οφέλους. Τι είναι πιο συμφέρον; Η Κύπρος να ελέγχεται από μια μικρή δύναμη όπως η Ελλάδα, ή από μια μεγαλύτερη όπως η Τουρκία;
Η σιγουριά του Γερουσιαστή Menendez και η πρωτοφανής (για τα δεδομένα της επίσης πρωτοφανούς πόλωσης στην αμερικανική εσωτερική πολιτική μετά την εκλογή Trump) συναίνεση μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων, πηγάζουν από τη γνώση των αδυναμιών του Αμερικανού Προέδρου ο οποίος δεν θέλει το τελευταίο έτος της θητείας του να το περάσει με καταιγίδες. Οι κακές γλώσσες λένε οτι τα προσωπικά του συμφέροντα τον οδηγούν στο να έχει υιοθετήσει μια πολιτική ειδικής μεταχείρισης στον Ερντογάν.
Το Russiangate ακόμη και σβηστό όμως, έχει χαράξει μια οδό στην οποία ο Αμερικανός Πρόεδρος, είτε είχε δόση αλήθειας, είτε όχι, πρέπει να αποδεικνύει οτι τίποτε δε συνέβη και δε θα συμβεί. Το ζήτημα των ρωσικών S-400 αποτελεί μια πτυχή εσωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, όχι μόνο διεθνή.
Σίγουρα ο Trump δεν ήθελε να πλήξει με κυρώσεις την Τουρκία. Θεωρούσε οτι η μη απόκτηση των F-35 αρκούσε. Παρόλα αυτά, η πιθανή αναξιοπιστία που θα έδειχνε η Αμερική σε συμμάχους της εντός του ΝΑΤΟ, θα οδηγούσε σε ένα μήνυμα διάλυσης του ΝΑΤΟ όπου το κάθε κράτος θα μπορούσε, όχι μόνο να μην πληρώνει το “εισιτήριο” του 2% των εξοπλισμών, αλλά και να αγοράζει οπλικά συστήματα από τη Ρωσία.
Αυτό ενδιαφέρει τον Αμερικανό Πρόεδρο σε ό,τι αφορά τον αντίκτυπο που θα έχει στην εσωτερική πολιτική των ΗΠΑ καθώς οι Δημοκρατικοί και πλουραλιστικές δεξαμενές σκέψεις (όπως το CFR) ασκούν δριμεία κριτική στον Αμερικανό Πρόεδρο για τις συγκρουσιακές του σχέσεις με πολλούς παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ που βρίσκονται κυρίως στην Ευρώπη.
Ο Τrump έχει επομένως μία και μόνο λύση. Να υιοθετήσει ένα πακέτο κυρώσεων με αισθητές συνέπειες για την Τουρκία, ώστε να μπορεί να ακολουθήσει μια στρατηγική του καλού και κακού ανακριτή έναντι του Ερντογάν, δείχνοντάς του παράλληλα οτι έκανε ό,τι μπορούσε (ήδη κατηγόρησε τον προηγούμενο Πρόεδρο των ΗΠΑ, Obama σχετικά με τα F-35).
Με άλλα λόγια, ο Αμερικανός Πρόεδρος πρέπει να ελέγξει τη φθορά του στην εσωτερική πολιτική σκηνή των ΗΠΑ και οφείλει να βάλει προτεραιότητες. Ήδη του έχει ασκηθεί κριτική για την προ τριετίας ¨αθώωση” της Σαουδικής Αραβίας και μέχρι και τα περασμένα Χριστούγεννα ο Αμερικανικός Τύπος άφηνε υπονοούμενα για ειδικές σχέσεις του ίδιου του Αμερικανού Προέδρου με τη Σαουδική Αραβία.
Για μια ανυπακοή του Πακιστάν προς τις ΗΠΑ, ο Αμερικανός Πρόεδρος έκοψε το κονδύλι των 1,2 δις $ προς το Πακιστάν. Η Τουρκία μπορεί να τον αφήσει έκθετο καθώς όπως είπαμε, θα χρειαστεί να δικαιολογήσει την ήττα που υπέστη ο ίδιος από τον Putin καθώς αν αφήσουμε την Τουρκία, θα δούμε πως για πρώτη φορά υπάρχει απόκλιση μιας νατοικής δύναμης από στρατηγικούς σχεδιασμούς της συμμαχίας, σε βάρος των ΗΠΑ και υπέρ της Ρωσίας. Τεράστιο πολιτικό κεφάλαιο (προεκλογικά) είχε δαπανήσει ο Αμερικανός Πρόεδρος στο οτι ήταν ο ιδανικός που θα μπορούσε να διαπραγματευτεί με τη Ρωσία και να κάνει τις ΗΠΑ κυριάρχες στις διμερείς σχέσεις με τη Μόσχα.
* Οι κανόνες έχουν εξαιρέσεις. Η απουσία νόμων (οι νόμοι δεν έχουν εξαιρέσεις) στις διεθνείς σχέσεις, καθιστά δύσκολη την εκτίμηση – πρόβλεψη πολιτικών και οικονομικών φαινομένων. Οι κανόνες πιο πολύ υπολογίζονται από το μοντέλο του ορθολογικού δρώντα που είναι μέχρι ενός σημείου , σημαντικό για την ορθή ερμηνεία των γεγονότων.
(*) Διεθνολόγος – Συντονιστής Παρατηρητηρίου Ανατολικής Μεσογείου (Τομέας Ρωσίας-Ευρασίας και Ν/Α Ευρώπης) στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων.
Τι πρέπει να κάνουμε για να κερδίσουμε την εύνοια (και τα λεφτά) των Αμερικανών;