Δικαστική δικαίωση και συμβολή στην ιστορική αλήθεια: Τα “Μυστικά Αρχεία του Κίσιγκερ” ήταν μία μεγάλη δημοσιογραφική επιτυχία
File Photo: Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ. EPA, GERO BRELOER
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Το 2002 είχε προκαλέσει βαθιά και ζωηρή εντύπωση από την πρώτη στιγμή το βιβλίο των Κώστα Βενιζέλου και Μιχάλη Ιγνατίου υπό τον τίτλο Τα Μυστικά Αρχεία του Κίσιντζερ, με υπότιτλο Η Απόφαση για τη Διχοτόμηση- κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη-, τόσο για τη μέθοδο και το περιεχόμενο του όσο και για τα συμπεράσματα του.
Το βιβλίο σημείωσε μεγάλη εκδοτική επιτυχία. «Χτύπησε» νούμερα σπάνια για το είδος του και την κατηγορία του.
- Ένας παράλληλος δικαστικός αγώνας
Τόσα χρόνια μέχρι σήμερα, παράλληλα με την επιτυχή εκδοτική του πορεία, σερνόταν ένας ολόκληρος δικαστικός αγώνας.
Ο Σωκράτης Ηλιάδης, ένας από τους πιο σημαντικούς επιχειρηματικούς παράγοντες της Κύπρου, προσέφυγε στα κυπριακά δικαστήρια, ζητώντας την ηθική του αποκατάσταση σε σχέση με γεγονότα που προέκυπταν απευθείας από τα αρχεία του Κίσιντζερ, είτε με την ιδιότητα του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ είτε με την ιδιότητα του επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ.
Ο Σωκράτης Ηλιάδης, φυσικά, ζητούσε από τους συγγραφείς και τον εκδοτικό οίκο Λιβάνη και ένα τεράστιο ποσό ως χρηματική ικανοποίηση της ηθικής του βλάβης.
Στις 15 Ιουλίου 2009, το Εφετείο Λευκωσίας επικύρωσε την πρωτόδικη απορριπτική απόφαση. Και δικαίωσε, με τη δύναμη του δεδικασμένου, τους συγγραφείς και τον εκδοτικό οίκο.
Ποια ήταν η αφορμή της αγωγής του Σωκράτη Ηλιάδη; Ένα απόσπασμα από την εισαγωγή του βιβλίου, που είχε συγγράψει ο καθηγητής Μάριος Ευρυβιάδης, που στηριζόταν στο ίδιο το περιεχόμενο του βιβλίου και τις δικές του ερευνητικές προσπάθειες.
Τον Σωκράτη Ηλιάδη είχε ενοχλήσει ιδιαίτερα το ακόλουθο απόσπασμα: «Σιγά – σιγά όμως όταν ο Γρίβας μέσω του αρχισυμβούλου του Σωκράτη Ηλιάδη άρχισε να συνωμοτεί με τον Τζορτζ Μπολ για την πραξικοπηματική ανατροπή του Μακαρίου το σχέδιο Άτσεσον άρχιζε να φαντάζει ενωτικό».
Ολοφάνερα το σύνολο του περιεχομένου του βιβλίου δεν επέτρεπε στον Σωκράτη Ηλιάδη να νιώθει άνετα.
- Τι δέχτηκε το Εφετείο Λευκωσίας
Οι βασικές παραδοχές του Εφετείου είναι:
I. «Μέσα από τις ιστορικές πηγές, στις οποίες το επίδικο δημοσίευμα έχει βασισθεί, αδιαμφισβήτητα διαφαίνονται συνωμοσίες και ενέργειες σε μία προσπάθεια παράνομου παραμερισμού του Προέδρου Μακαρίου και της νόμιμης κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας, μίας προσπάθειας που γινόταν σε συνεργασία με το στρατηγό Γεώργιο Γρίβα, του οποίου προφανώς (κάτι που δεν αρνείτο και ο ίδιος) στενός συνεργάτης και σύμβουλος ήταν ο Σωκράτης Ηλιάδης».
II. «Με καλή πίστη και πεποίθηση περί του αληθούς του επικροτούμε το συμπέρασμα του ευπαίδευτου πρωτόδικου Δικαστή, που εκφράστηκε ως ακολούθως:
“… υπήρξε άπλετο ιστορικό υλικό για την εξαγωγή συμπεράσματος ή για τη διατύπωση προσεγμένης ιστορικής κρίσης, ότι ο ενάγων διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο ως άμεσα προσκείμενος και συνεργαζόμενος με τον Γρίβα σε προσπάθειες που γινόταν για περιθωριοποίηση του Μακαρίου και την ανάληψη της εξουσίας από τον Γρίβα, για όλους τους λόγους που προαναφέρθηκαν και που δεν είναι άσχετοι, μεταξύ άλλων, με την επιβολή του σχεδίου Άτσεσον στην Κύπρο. Οι εναγόμενοι αλλά και ο Μάριος Ευρυβιάδης είχαν ηθικό και κοινωνικό καθήκον ως δημοσιογράφοι, ακαδημαϊκοί συγγραφείς, ιστορικοί ερευνητές και εκδότες να προβούν στη δημοσίευση, με το κοινό να έχει ανάλογο συμφέρον για σχετική πληροφόρησ稻.
- Η δικαστική απόφαση ενισχύει το κύρος του βιβλίου
Το δεδικασμένο της απόφασης του Εφετείου Λευκωσίας ενισχύει το κύρος του βιβλίου και των συμπερασμάτων των συγγραφέων του:
I. Το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου εξυπηρετούσε πολλαπλώς τους ευρύτερους αμερικανικούς σχεδιασμούς για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
II. Καταδίκη του πραξικοπήματος Ιωαννίδη και Σαμψών δεν υπήρξε ποτέ. Και οπωσδήποτε ο Κίσιντζερ και οι συνεργάτες του προετοιμάζονταν για μια μεταγενέστερη αναγνώριση.
III. Η γνωστή κατευναστική αποστολή του υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζόζεφ Σίσκο, στο Λονδίνο, στην Αθήνα και την Άγκυρα, αποσκοπούσε στην αποτροπή ενός ελληνοτουρκικού πολέμου. Και όχι στην αποφυγή της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.
IV. Η χούντα των Αθηνών πρόσφερε πολλές διεξόδους για την εφαρμογή των αμερικανικών σχεδιασμών. Και αυτή χρηματοδοτούσε την παράνομη ΕΟΚΑ Β΄. Μέσα από την τελευταία, είχε καταφέρει να επιστρατεύσει «διαφόρων κατηγοριών ανθρώπους’. Την ΕΟΚΑ Β΄ ουσιαστικά τη διοικούσε ο αρχιπραξικοματίας Δημήτρης Ιωαννίδης.
V. Ο γεωγραφικός και φυλετικός διαχωρισμός του νησιού, που στηρίχθηκε στις «πραγματικότητες» της εισβολής, ανήκε στους στόχους της Ουάσιγκτον. Και κάτι πιο γενικό.
VI. Ο Κίσιντζερ αποπεμφθέντος προέδρου των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον και οι ομοειδείς του των προέδρων Ρόναλντ Ρέιγκαν, Μπίλ Κλίντον και ιδίως Τζορτζ Μπούς του νεότερου, με εξαιρετική φιλοτιμία έχουν επιχειρήσει να εντυπώσουν στο μυαλό και στην ψυχή των άλλων λαών μία απλή, κατ΄ αυτούς, αλήθεια: «Οι αυτοκρατορίες δεν έχουν ανάγκη να λειτουργούν μέσα από ένα διεθνές σύστημα». [Βλέπε Χένρι Κίσιντζερ, Διπλωματία, Αθήνα 1995, εκδόσεις Λιβάνη.]
- Ποιοι είναι οι συγγραφείς
Το βιβλίο θεωρείται γενικότερα επιτυχημένο. Οι συγγραφείς του, με εξαίρεση τον Μαριο Ευρυβιάδη, καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου, που συνέγραψε και επιμελήθηκε την εισαγωγή, δεν ανήκουν στην κατηγορία των πανεπιστημιακών και ακαδημαϊκών ερευνητών, γνωστοί και έγκυροι δημοσιογράφοι είναι.
Ο Κώστας Βενιζέλος είναι πολιτικός συντάκτης στην εφημερίδα Ο Φιλελεύθερος της Λευκωσίας.
Ο Μιχάλης Ιγνατίου είναι ανταποκριτής στην Ουάσιγκτον του τηλεοπτικού σταθμού MEGA και των εφημερίδων Έθνος και Ημερησία.
Πρέπει να τους αναγνωριστεί η ικανότητα της έρευνας, ο σεβασμός στα έγγραφα που ανακάλυψαν και αποκαλύπτουν και η αυστηρά επιστημονική μέθοδος αξιοποίησής τους.
- Μία δίκαιη δίκη.
Η δικαστική απόφαση του Εφετείου Λευκωσίας έχει ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον, πέρα από την επίλυση μίας διαφοράς, που μοιάζει να είναι ιδιωτική, έρχεται να προσθέσει στην ιστορική μνήμη το κύρος μίας δικαστικής απόφασης, που εκδόθηκε με όλες τις εγγυήσεις μία «δίκαιης δίκης» και κατά τους κυπριακούς νόμους και κατά τους κανόνες του Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Το Κυπριακό βρίσκεται σε εξέλιξη. Πολλά από αυτά που συμβαίνουν σήμερα ερμηνεύονται και κατανοούνται με όσα συνέβησαν το 1974. Και πριν και μετά. Το δικαστήριο έκρινε κρατώντας ίσες αποστάσεις από τους τυπικά διάδικους. Χρησιμοποίησε ως υλικό το ίδιο το βιβλίο, μαρτυρίες αξιόπιστων προσώπων, έγγραφα από τα επίσημα αρχεία των ΗΠΑ, του Foreign Office και μία σειρά άλλων βιβλίων με κορυφαίο το ίδιο το βιβλίο του υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Μπολ [The Past Has Another Pattern]
Πρόκειται για μία καλά «δεμένη» απόφαση. Πλήρως τεκμηριωμένη. Πρέπει να είναι από τις πρώτες δικαστικές αποφάσεις στην Κύπρο που προσεγγίζουν το σκληρό πυρήνα κρίσιμων ιστορικών γεγονότων και διευκρινίζουν το τοπίο. Το χρειάζονται και οι πολιτικοί που συμμετέχουν στα δρώμενα και οι πολίτες που είναι ή παραμένουν άνεργοι. Οι πρώτοι και για έναν πρόσθετο λόγο:
Η Ιστορία είναι ένα περίεργα εκδικητικό εργαλείο. Η εκδίκηση της δεν είναι πάντοτε «ένα πιάτο που τρώγεται κρύο». Καμιά φορά δεν σβήνει σχεδόν ποτέ.
- Η συμβολή της Δικαιοσύνης στην ιστορική αλήθεια.
Από την άλλη, κάποιοι συγγενείς των «Εξ» της Μικρασιατικής Καταστροφής ζήτησαν από τον Άρειο Πάγο την επανάληψη της περίφημης «Δίκης των Εξ», ογδόντα επτά, κοντά, χρόνια από τη διεξαγωγή της.
Όταν το ίδιο το ανώτατο ποινικό δικαστήριο της χώρας αρνήθηκε και απέρριψε το αντίστοιχο αίτημα του Γρηγόρη Στακτόπουλου, παντελώς αθώου της δολοφονίας του Τζορτζ Πόλκ. Ακόμη και όσο ο ίδιος ζούσε.
Τελικά, η Δικαιοσύνη δεν είναι μηχανισμός που ξαναγράφει την ιστορία. Η Δικαιοσύνη δεν σβήνει γραμμένα ιστορικά κεφάλαια. Ούτε αλλοιώνει τα βασικά χαρακτηριστικά των γεγονότων. Αποτελεί και η ίδια ιστορικό υλικό. Συμβάλλει στην εμπέδωση της ιστορικής αλήθειας. Δεν την υποκαθιστά.
*Κείμενο του αείμνηστου δικηγόρου Αντώνη Βγόντζα, ο οποίος συμμετείχε στη νομική ομάδα, που υποστήριξε τους δημοσιογράφους Κώστα Βενιζέλο και Μιχάλη Ιγνατίου, στα κυπριακά δικαστήρια εναντίον στην αγωγή του ταμία και εκ των ηγετών της ΕΟΚΑ Β’, Σωκράτη Ηλιάδη.
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE