Ο ευρω-τουρκικός γάμος έχει κλονιστεί, μπορεί όμως να διασωθεί; Οι αφελείς Ευρωπαίοι συνεχίζουν να ελπίζουν…
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, στην Άγκυρα. Copyright: European Union
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ο Τούρκος εξουσιαστής Ταγίπ Ερντογάν, είναι ένας ρεαλιστής πολιτικός. Κάνει ό,τι τον εξυπηρετεί καλύτερα για να διατηρήσει την εξουσία και να προωθήσει τα συμφέροντά του. Τον αφήνουν αδιάφορο οι αξίες, ειδικά οι ευρωπαϊκές.
Αυτό τον κάνει να ξεχωρίζει από άλλους αυταρχικούς ηγέτες στον κόσμο. Ο Erdogan βάλλει κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) και των Ηνωμένων Πολιτειών, φλερτάρει με την Μόσχα ή το Πεκίνο, προκαλεί την Κύπρο και την Ελλάδα, τα βάζει με το ΝΑΤΟ. Κάνει ό,τι τον βολεύει.
Τα παραπάνω σημειώνσει σε σχόλιο του ο συντάκτης Ευρωπαϊκών Θεμάτων Bernd Riegert στην γερμανική ιστοσελίδα της Deutsche Welle.Αναφέρει, μεταξύ άλλων:
Τίτλος: «Ο Erdogan θα πρέπει να μετακινηθεί από τις θέσεις του»
Υπότιτλος: «Ο ευρω-τουρκικός γάμος έχει κλονιστεί, μπορεί όμως να διασωθεί; Μετά την επίσκεψή τους στον Τούρκο Πρόεδρο, οι ηγέτες της ΕΕ βλέπουν μια μικρή ευκαιρία και θα πρέπει να την εκμεταλλευτούν»
Για τους κορυφαίους εκπροσώπους της ΕΕ που μίλησαν την Τρίτη με τον Erdogan στην Άγκυρα, ο συχνά απρόβλεπτος Πρόεδρος είναι ένας πραγματικά δύσκολος συνομιλητής. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel μπόρεσαν να αξιοποιήσουν την σύντομη, πολύ ελαφρά και μόνο επιφανειακή χαλάρωση στις σχέσεις με την Τουρκία για να ξαναπιάσουν το νήμα των συνομιλιών.
Ο Erdogan πάγωσε καταρχήν την διαμάχη με τα μέλη της ΕΕ Ελλάδα και Κύπρο για τα αποθέματα φυσικού αερίου και τα θαλάσσια σύνορα. Σε αντάλλαγμα, η ΕΕ δεν έχει επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία και προσφέρει διαπραγματεύσεις για την μεταρρύθμιση της εδώ και 25 χρόνια υφιστάμενης Τελωνειακής Ένωσης.
Οι επισκέπτες από τις Βρυξέλλες, οι οποίοι συνάντησαν τελευταία φορά τον Erdogan πριν από ένα χρόνο, κινούνται πάνω σε ένα πολύ περίπλοκο πλέγμα στρατηγικών συμφερόντων και εξαρτήσεων. Η ΕΕ συμφωνεί με τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να χρειάζεται ως προπύργιο κατά της Ρωσίας και του Ιράν, ιδιαίτερα στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο η συμμετοχή στην Συμμαχία δεν αμφισβητείται και καταβάλλεται σχεδόν κάθε προσπάθεια για να αποφευχθεί το να εξωθηθεί ο Erdogan προς την κατεύθυνση των αυταρχικών συναδέλφων του στην Μόσχα ή το Πεκίνο.
Η ΕΕ γνωρίζει ότι χρειάζεται την Τουρκία, προκειμένου να περιορίσει σε κάποιο βαθμό την μετανάστευση από την Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Ιράκ και το Ιράν. Η Τουρκία, από την άλλη πλευρά, χρειάζεται κάποιες λειτουργικές σχέσεις με την ΕΕ, τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο, αλλά και τις ΗΠΑ, προκειμένου να διατηρήσει στην επιφάνεια την πληγείσα από τον κορωνοϊό Οικονομία της.
Η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ υπό τον Joe Biden αυξάνει την πίεση στον Erdogan. Οι κυρώσεις για την αγορά ρωσικών αντιαεροπορικών πυραύλων παραμένουν σε ισχύ. Ο Πρόεδρος Biden αγνοεί μέχρι στιγμής την Τουρκία, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του Donald Trump.
Ο ρεαλιστής Erdogan γνωρίζει ότι δεν θα μπορέσει να επιβιώσει χωρίς συμμάχους και φίλους, εξ ου και η προθυμία του να συνομιλήσει με την ΕΕ -και όχι επειδή τον ενδιαφέρουν οι επικρίσεις για τις παραβιάσεις των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή την αποχώρηση από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την Βία σε βάρος των Γυναικών.
Οι σχέσεις με την ΕΕ καταγράφουν σταθερή πτώση μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία το 2016. Η ηγεσία της ΕΕ δεν μπορεί να διορθώσει τίποτα με μόνο μια επίσκεψη στην Άγκυρα. Ίσως να καταφέρει τουλάχιστον να ξεκινήσει η αντιστροφή της τάσης.
Είναι ακόμη λίγο νωρίς για μια «θετική ατζέντα», την οποία διαφημίζει ο Michel. Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να διερευνηθεί εάν η επιστροφή της Τουρκίας στα δημοκρατικά πρότυπα θα μπορούσε τουλάχιστον να είναι κοντά. Θα είναι πολύ κοπιώδες. Συμφωνήθηκαν να διεξαχθούν σχετικές συνομιλίες.
Είναι σαφές σε όλους τους εμπλεκόμενους ότι η Τουρκία με την τωρινή της μορφή δεν θα μπορούσε ποτέ να ενταχθεί στην ΕΕ. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις δεν ξεκίνησαν επί της ουσίας ποτέ. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει το μέλος της ΕΕ Κύπρο και καταλαμβάνει μέρος της επικράτειάς της.
Θα ήταν φυσικά πολιτικά σωστό να εισακουστούν τα αιτήματα της Αυστρίας και πολλών συντηρητικών βουλευτών της ΕΕ και να διακοπούν οι διαπραγματεύσεις μετά από 16 χρόνια στασιμότητας. Αλλά αυτό δεν θα βοηθούσε κανέναν. Εφ’ όσον ο Recep Tayyip Erdogan έχει ακόμη και μικρό συμφέρον να συνεχίσει τις κατ’ επίφαση διαπραγματεύσεις, η ΕΕ δεν θα πρέπει να παραιτηθεί από αυτό το χαρτί στο πόκερ με την Τουρκία.
Ίσως η Ursula von der Leyen και ο Charles Michel θα πρέπει να κάνουν υπομονή μέχρι το 2023. Τότε ο αυταρχικός ηγέτης Erdogan θα επιδιώξει την επανεκλογή του. Είναι ακόμη αμφισβητήσιμο το εάν θα την επιτύχει, παρά τη διάβρωση των εκλογικών νόμων και του Κράτους Δικαίου.
ΠΗΓΗ: Γερμανική ιστοσελίδα της Deutsche Welle