Το “εκρηκτικό” δημοσίευμα της εφημερίδας New York Times, για τον …”ελέφαντα” Ταγίπ Ερντογάν!
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Εκτενής ανάλυση-ανταπόκριση του διάσημου διπλωματικού συντάκτη Steven Erlanger στην εφημερίδα New York Times με θέμα την τουρκική επιθετικότητα και προκλητικότητα, προκάλεσε τον έντονο προβληματισμό στους κόλπους του ΝΑΤΟ, αλλά και στην Ουάσιγκτον, όπου ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, προχώρησε σε μία νέα συμφωνία με τους Κούρδους της Συρίας, εκνευρίζοντας τον Ταγίπ Ερντογάν.
Το δημοσίευμα των New York Times έχει τίτλο Turkish Aggression Is NATO’s ‘Elephant in the Room’» -[Η επιθετικότητα της Τουρκίας είναι ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» του ΝΑΤΟ» και υπότιτλο “Despite being a NATO member, Turkey has bought Russian air defense. And a recent push into Libya and its energy ambitions nearly led to armed conflicts with France and Greece» (“Παρότι είναι μια χώρα μέλος του ΝΑΤΟ η Τουρκία προμηθεύτηκε ρωσικά αντιαεροπορικά συστήματα. Επίσης πρόσφατα οι κινήσεις της στην Λιβύη και οι ενεργειακές της φιλοδοξίες οδήγησαν σχεδόν σε ένοπλη σύγκρουση με την Γαλλία και την Ελλάδα”].
Εισαγωγικά ο αρθρογράφος αναφέρει ότι όταν στα μέσα Ιουνίου μια γαλλική φρεγάτα προσπάθησε να ελέγξει ένα συνοδευόμενο από πολεμικά πλοία φορτηγό πλοίο που πιθανά μετέφερε όπλα στην Λιβύη, τα πολεμικά πλοία τέθηκαν σε πολεμική ετοιμότητα και η γαλλική φρεγάτα αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Το ναυτικό αυτό επεισόδιο στην Μεσόγειο δεν έγινε μεταξύ εχθρών αλλά μεταξύ δύο Νατοϊκών συμμάχων, της Γαλλίας και της Τουρκίας.
- Παρόμοια εχθρική αντιπαράθεση έλαβε χώρα πριν δύο εβδομάδες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας όταν ο ελληνικός στόλος τέθηκε σε επιφυλακή λόγω της πρόθεσης της Τουρκίας να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις ανοικτά της Ρόδου.
Σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές, η Τουρκία, ούσα κλιμακούμενα επιθετική, φιλόδοξη και αυταρχική έχει καταστεί ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» του ΝΑΤΟ. Ωστόσο πρόκειται για ένα ζήτημα που λίγοι μόνον στη Συμμαχία επιθυμούν να συζητήσουν καθώς είναι μια μεγάλη, ισχυρή και, ως σταυροδρόμι μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, στρατηγικά σημαντική χώρα ώστε να υπάρξει ανοικτή αντιπαράθεση.
Η Τουρκία, απορρίπτει κάθε κριτική της στάσης της ως αβάσιμη ενώ ορισμένοι πρέσβεις στο ΝΑΤΟ θεωρούν ότι η Τουρκία πλέον αντιπροσωπεύει μια ανοικτή πρόκληση για τις δημοκρατικές αξίες και την συλλογική άμυνα. Μια ολοένα και περισσότερο επιθετική, εθνικιστική και θρησκευτική Τουρκία που βρίσκεται σε κλιμακούμενη αντιπαράθεση με τους Δυτικούς Συμμάχους της για μια σειρά θεμάτων όπως η Λιβύη, η Συρία, το Ιράκ, η Ρωσία και οι ενεργειακές πηγές της ανατολικής Μεσογείου. Επιπλέον, ορισμένοι Σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν θορυβηθεί με τη διολίσθηση της Τουρκίας προς τον αυταρχισμό έπειτα από τη 17χρονη παραμονή του Erdogan στην εξουσία.
- «Είναι δύσκολο να ορίσει κανείς την Τουρκία ως σύμμαχο των ΗΠΑ» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Αμερικανός, επί κυβερνήσεως Ομπάμα, πρώην Βοηθός ΥΠΕΞ Philip H. Gordon αρμόδιος για θέματα Τουρκίας.
Οι αναλυτές θεωρούν ότι παρόλα αυτά η Τουρκία, λόγω της έλλειψης συνεπούς ηγεσίας από πλευράς ΗΠΑ, έχει «το ελευθέρας», γεγονός το οποίο επιδεινώνεται με την περιφρόνηση του Trump προς το ΝΑΤΟ και τον προφανή θαυμασμό του προς τον Erdogan. «Δεν μπορεί να πει κανείς ποια είναι η αμερικανική πολιτική έναντι της Τουρκίας ούτε ακόμη και το τι πιστεύει ο Trump. Πρόκειται για ένα μεγάλο δίλημμα της αμερικανικής πολιτικής όπου φαίνεται ότι διαφωνούμε στρατηγικά σχεδόν για κάθε ζήτημα» πρόσθεσε ο κ. Gordon.
Αυτές οι στρατηγικές διαφωνίες πολλαπλασιάζονται. Η Τουρκία υποστήριξε διαφορετικές ένοπλες ομάδες στην Συρία, προμηθεύτηκε το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα παρά τις έντονες αντιρρήσεις της Συμμαχίας, έσπασε το εμπάργκο όπλων στην Λιβύη, προχωρά επιθετικά για γεωτρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο, δαιμονοποιεί συστηματικά το Ισραήλ και καταφεύγει στην κρατικά υποστηριζόμενη παραπληροφόρηση.
Οι αναλυτές θεωρούν ότι η γενικότερη υποχωρητικότητα των αξιωματούχων του ΝΑΤΟ έναντι της Τουρκίας δεν βοηθά. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η υπερβολικά ανεκτική στάση του ΓΓ του ΝΑΤΟ Jens Stoltenberg έναντι της τουρκικής αλλά και της αμερικανικής απρεπούς συμπεριφοράς.
Σύμφωνα με τον πρώην Αμερικανό πρέσβη στο ΝΑΤΟ Nicholas Burns και άλλες χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία υπολείπονται της κλίμακας των αξιών, ωστόσο μόνο η Τουρκία μπλοκάρει τις πολιτικές της Συμμαχίας ενώ αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ τονίζουν ότι η Συμμαχία ενεργεί με βάση την αρχή της ομοφωνίας ως εκ τούτου οι τουρκικές ενστάσεις μπορούν να μπλοκάρουν οποιαδήποτε πολιτική, επισημαίνοντας ότι και η Γαλλία έχει ασκήσει βέτο για την επίτευξη των εθνικών της συμφερόντων όμως ποτέ δεν υπονόμευσε την συλλογική ασφάλεια.
- Η Τουρκία από την άλλη πλευρά έχει μπλοκάρει τις σχέσεις της Συμμαχίας με χώρες που δεν συμπαθεί όπως το Ισραήλ, την Αρμενία , την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Επίσης για πολλούς μήνες μπλόκαρε τα σχέδια της Συμμαχίας για την άμυνα της Πολωνίας και των Βαλτικών χωρών που συνορεύουν με την Ρωσία, ενώ πίεζε το ΝΑΤΟ να χαρακτηρίσει τις ένοπλες κουρδικές ομάδες που παλεύουν για την ανεξαρτησία τους ως τρομοκρατικές οργανώσεις.
Ορισμένες δε από αυτές τις κουρδικές ομάδες είναι μάλιστα στενοί σύμμαχοι των ΗΠΑ στο πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους και της Αλ Κάϊντα σε Συρία και Ιράκ.
Το θέμα προμήθειας των S-400 της Τουρκίας από τη Ρωσία είναι πολύ σημαντικό καθώς με την πρόσβαση Ρώσων μηχανικών στο Νατοϊκό αντιαεροπορικό σύστημα υπονομεύονται οι δυνατότητες των F-35. Κάποιοι εκτιμούν ότι ο Erdogan ολοένα και πιο καχύποπτος έπειτα από το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 επιθυμεί να μπορεί να καταρρίψει αμερικανικά και ισραηλινά αεροσκάφη όπως που χρησιμοποίησε κατά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016.
Κάθε φορά που συζητείται η Ρωσία στο ΝΑΤΟ «όλοι έχουν στο μυαλό τους το θέμα των S-400 αλλά κανείς δεν λέει τίποτα», αναφέρει ανώνυμη ευρωπαϊκή διπλωματική πηγή, επισημαίνοντας ότι μολονότι πρόκειται για κρίσιμη παραβίαση της αντιαεροπορικής άμυνας του ΝΑΤΟ δεν αποτελεί καν αντικείμενο συζήτησης.
Το ΝΑΤΟ θεωρεί ότι οι συζητήσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας θα επιλύσουν με κάποιο τρόπο το πρόβλημα, όμως η Ουάσιγκτον είναι διχασμένη και ο Erdogan συνομιλεί μόνο με τον Trump. Όμως, όπως τονίζει και η επί κυβερνήσεως Ομπάμα Αμερικανίδα πρώην βοηθός ΥΠΕΞ Amanda Sloat, δεν είναι μόνο η Ουάσιγκτον σε σύγχυση. Ούτε η ΕΕ ούτε ο ΟΗΕ έχουν ξεκάθαρη πολιτική έναντι της Τουρκίας ή της Λιβύης. Η Τουρκία επιδίωξε τα δικά της εθνικά συμφέροντα στη Συρία όπου διατηρεί πάνω από 10.000 στρατιώτες και στη Λιβύη όπου η υποστήριξη της προς την αδύναμη κυβέρνηση βοήθησε να αλλάξει το παιχνίδι με αντάλλαγμα μερίδιο επί των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας.
Κοντά στη Λιβύη η γαλλική φρεγάτα ήρθε αντιμέτωπη με τρία τουρκικά πολεμικά πλοία. Σε αντίθεση με το ΝΑΤΟ, η ΕΕ έχει αποστολή την επιβολή του εμπάργκο όπλων στην Λιβύη. Η γαλλική φρεγάτα Courbet είχε διαφορετική αποστολή από το ΝΑΤΟ σε σχέση με τις μεταναστευτικές ροές, όμως επειδή η Γαλλία και η Τουρκία υποστηρίζουν διαφορετικά στρατόπεδα στον λιβυκό εμφύλιο, η αντιπαράθεση μεταξύ των νατοϊκών συμμάχων προκαλεί προβληματισμό.
- Η Τουρκία ισχυριζόμενη ότι το συνοδευόμενο πλοίο μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια και όχι όπλα αρνήθηκε τα περί παρενόχλησης της γαλλικής φρεγάτας, ενώ οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ αναφέρουν ότι στρατιωτική επιτροπή ερευνά το συμβάν και ότι οι αποδείξεις δεν είναι τόσο ακλόνητες όσο ισχυρίζονται οι Γάλλοι.
Παρόλα αυτά ο Γάλλος Πρόεδρος Macron χρησιμοποίησε το επεισόδιο για να καταδείξει το ότι το ΝΑΤΟ βρίσκεται κοντά στον «εγκεφαλικό θάνατο» καθώς εμφανίζεται ανίκανο να χαλιναγωγήσει την Τουρκία και να δράσει με συντονισμένο πολιτικό τρόπο.
Στη συνέχεια ο αρθρογράφος αναφέρεται στις απαιτήσεις της Τουρκίας επί των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν το 2015 στην ανατολική Μεσόγειο, γεγονός το οποίο οδήγησε σε συμφωνίες και συμμαχίες μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου. Ο Erdogan διαμαρτυρήθηκε ότι στόχος τους είναι να μετατρέψουν «την χώρα μας που έχει την μεγαλύτερη ακτογραμμή σε μια λωρίδα ακτής όπου μόνο μπορεί να ψαρεύει κανείς με καλάμι».
Μετά την αποστολή ερευνητικών πλοίων ανοικτά της Κύπρου οι οποίες προκάλεσαν ευρωπαϊκές κυρώσεις δήλωσε ότι θα κάνει το ίδιο κοντά στην Ρόδο, κάνοντας έτσι τους Έλληνες να απειλήσουν με πόλεμο. Την περασμένη εβδομάδα η Γερμανίδα Καγκελάριος Μέρκελ συγκράτησε τον Erdogan ενώ οι συνομιλίες προχωρούν.
Ο αρθρογράφος παραθέτει επίσης μεταξύ άλλων δηλώσεις του εκπροσώπου του Erdogan, Ibrahim Kalin, ότι «Η Ελλάδα χρησιμοποιεί την ιδιότητα μέλους της ΕΕ ως μέσο πίεσης κατά της Τουρκίας ωστόσο αυτή η γλώσσα των κυρώσεων δεν θα έχει αποτελέσματα» τονίζοντας ότι «το μόνο που επιθυμεί η Τουρκία είναι δίκαιο μερίδιο των ενεργειακών πηγών»
- Σύμφωνα με τον Αμερικανό εκτελώντα χρέη Υφυπουργού Εξωτερικών για την Ευρώπη και την Ευρασία Philip T. Reeker η δημόσια αμερικανική θέση είναι ουσιαστικά η έκκληση προς την Τουρκία να «σταματήσει τις επιχειρήσεις που δημιουργούν εντάσεις» τονίζοντας ότι επιθυμία των ΗΠΑ είναι φίλοι και σύμμαχοι «να προσεγγίσουν αυτά τα θέματα με πνεύμα συνεργασίας» ενθυμούμενοι ότι «είμαστε όλοι Τουρκία, Ελλάδα και ΗΠΑ σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ».
Σημειώνεται, τέλος, ότι, σύμφωνα με ανώτερο Ευρωπαίο διπλωμάτη, «υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση για το τι πρέπει να γίνει με την Τουρκία ωστόσο δεν είναι της παρούσης».
Στην εκτενή ανάλυση συνέβαλαν και η Carlotta Gall από Κωνσταντινούπολη και η Matina Stevis-Gridneff από Βρυξέλλες.
ΠΗΓΗ: Turkish Aggression Is NATO’s ‘Elephant in the Room’