Επιστήμη - Τεχνολογία
#Tags:
ΣαντορίνηΚολούμποηφαίστειο Κολούμποκαλδέρα Σαντορίνηςηφαιστειακός κρατήραςενεργό ηφαίστειοτσουνάμιΤα βίντεο που αποδεικνύουν ότι ο Κολούμπος, 6,5 χλμ. βορειοανατολικά της Σαντορίνης, είναι ένα πλήρως ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο: Τα επιστημονικά ευρήματα
A high-temperature hydrothermal vent in the Kolumbo submarine crater, discharging gases. Image courtesy of the Institute for Exploration, the University of Rhode Island (URI) Graduate School of Oceanography (GSO), and the URI Institute for Archaeological Oceanography.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Στο ηφαίστειο Κολούμπος, που βρίσκεται σε απόσταση 6,5 χλμ. βορειοανατολικά της Σαντορίνης, τον Σεπτέμβριο του 1650 σημειώθηκε η τρομακτική έκρηξη η μόνη που σημειώθηκε ιστορικά έξω από τον χώρο της καλδέρας που είχε δώσει τη μεγάλη έκρηξη της αρχαιότητας που είχε ως συνέπεια το τρομακτικό τσουνάμι που κατέστρεψε τα παράλια της Κρήτης και τον μινωικό πολιτισμό.
Η «ανακατασκευή» της ιστορικής έκρηξης του ηφαιστείου «Κολούμπος» και του τσουνάμι που ακολούθησε καθώς και τα σημαντικά ευρήματα που αποκόμισαν οι επιστήμονες από αυτή σχολίασε η Εύη Νομικού, ηφαιστειολόγος, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο ΕΚΠΑ, στην εκπομπή «Νewsroom» της ΕΡΤ.
Σχολιάζοντας την τρισδιάστατη απεικόνιση του ηφαιστείου Κολούμπο που δημιούργησαν ερευνητές του γερμανικού ινστιτούτου GEOMAR, σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου η κυρία Νομικού σημείωσε:
«Είναι ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο βορειοανατολικά της Σαντορίνης και σε περίπου 500 μέτρα έχουμε βρει πάρα πολλά υδροθερμικά πεδία, που σημαίνει ότι αυτό το ηφαίστειο είναι πολύ ενεργό» ανέφερε η επιστήμονας περιγράφοντας το πώς φτάσαμε στην τρισδιάστατη απεικόνιση που ανοίγει νέους δρόμους για την παρακολούθηση των ηφαιστειακών εκρήξεων.
«Το 2019 με το ωκεανογραφικό πλοίο ΠΟΣΕΙΔΩΝ, σε συνεργασία με την GEOMAR μπορέσαμε να κάνουμε να κάνουμε τρισδιάστατη απεικόνιση της στρωματογραφίας του ηφαιστείου και να ανακαλύψουμε κάτι το οποίο ήταν εκπληκτικό: ότι η μεγάλη έκρηξη και το τσουνάμι, το οποίο προκλήθηκε οφειλόταν σε μια τεράστια κατολίσθηση στην βορειοδυτική πλευρά του κόλπου» επισήμανε.
Μιλώντας για τα μυστικά του παρελθόντος που αποκαλύφθηκαν η ηφαιστειολόγος δήλωσε ότι πλέον οι καινούργιες τεχνολογίες δίνουν τη δυνατότητα στους επιστήμονες να αποκρυπτογραφήσουν τα μυστικά του παρελθόντος.
Απαντώντας σε ερώτηση για το εάν μπορεί να επαναληφθεί αυτό το φαινόμενο η κα Νομικού απάντησε ότι «όλες οι πιθανότητες είναι ανοικτές». Γι’ αυτό όπως εξήγησε οι επιστήμονες έχουν τοποθετήσει στην καρδιά του ηφαιστείου ηλεκτρονικούς αισθητήρες για να εντοπίσουν εγκαίρως μια ηφαιστειακή κατολίσθηση.
Τι βρήκαν οι επιστήμονες
Η ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής του Γιενς Κάρστενς από το Κέντρο Ωκεάνιων Ερευνών GEOMAR Helmholtz του Κιέλου, εξερεύνησε τον υποθαλάσσιο κρατήρα του Κολούμπου με μηχανήματα σύγχρονης τεχνολογίας απεικόνισης και ανακατασκεύασαν τα ιστορικά γεγονότα χρησιμοποιώντας για πρώτη φορά τρισδιάστατα σεισμικά προφίλ. Τα συμπεράσματα δημοσιεύονται στο περιοδικό «Nature Communications».
Η έκρηξη ήταν ορατή στη Σαντορίνη για αρκετές εβδομάδες. Τον Σεπτέμβριο του 1650 οι άνθρωποι ανέφεραν ότι το χρώμα του νερού είχε αλλάξει και το νερό έβραζε. Περίπου επτά χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σαντορίνης ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο είχε αναδυθεί από τη θάλασσα και άρχισε να εκτοξεύει πυρακτωμένους βράχους. Σύννεφα καπνού σκοτείνιαζαν τον ουρανό και μπορούσαν να παρατηρηθούν φωτιές και αστραπές.
Στη συνέχεια, το νερό υποχώρησε ξαφνικά για να ορμήσει προς την ακτογραμμή λίγα λεπτά αργότερα «χτυπώντας» την με κύματα ύψους έως και 20 μέτρων. Ένας τεράστιος κρότος ακούστηκε σε απόσταση άνω των 100 χιλιομέτρων, ελαφρόπετρα και τέφρα έπεσαν στα γύρω νησιά και ένα θανατηφόρο σύννεφο δηλητηριωδών αερίων στοίχισε τη ζωή σε αρκετούς ανθρώπους στη Σαντορίνη.
Οι λεπτομέρειες της ιστορικής έκρηξης συγκεντρώθηκαν και δημοσιεύθηκαν από έναν Γάλλο ηφαιστειολόγο του 19ου αιώνα, ενώ υπάρχουν και ιστορικές περιγραφές από τους κατοίκους του νησιού. Πώς όμως προέκυψαν αυτά τα καταστροφικά γεγονότα;
Για να δώσει απαντήσεις, η ερευνητική ομάδα μελέτησε τον ηφαιστειακό κρατήρα του Κολούμπου με ειδικά μηχανήματα θαλάσσιας τεχνολογίας. «Θέλαμε να καταλάβουμε πώς προέκυψε το τσουνάμι εκείνη την εποχή και γιατί το ηφαίστειο εξερράγη τόσο βίαια», σημειώνει ο Γιενς Κάρστενς.
Στη συνέχεια, η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε τρισδιάστατες σεισμικές μεθόδους για να δημιουργήσει μια 3D εικόνα του κρατήρα, το ρηχότερο τμήμα του οποίου βρίσκεται 18 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του νερού.
Η τρισδιάστατη σεισμική απεικόνιση είναι μια γεωφυσική τεχνική που εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι τα ηχητικά κύματα ανακλώνται μερικώς στα όρια των στρωμάτων. Αυτό καθιστά δυνατή τη δημιουργία προφίλ διατομής των γεωλογικών δομών κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας. Σε αντίθεση με τα δισδιάστατα σεισμικά ανάκλασης, τα 3D θαλάσσια σεισμικά ανάκλασης χρησιμοποιούν πολλαπλά καλώδια μέτρησης (δέκτες) που ρυμουλκούνται παράλληλα πίσω από το ερευνητικό σκάφος. Το αποτέλεσμα είναι μια τρισδιάστατη εικόνα, γνωστή ως σεισμικός όγκος, η οποία μας επιτρέπει να κοιτάξουμε κάτω από τον πυθμένα και να αναλύσουμε λεπτομερώς τη γεωλογία της περιοχής.
Η τρισδιάστατη απεικόνιση κατά τη συγκεκριμένη έρευνα κατέδειξε ότι ο κρατήρας είχε διάμετρο δυόμιση χιλιομέτρων και βάθος 500 μέτρων, γεγονός που υποδηλώνει μια πραγματικά μαζική έκρηξη, ενώ τα σεισμικά προφίλ αποκάλυψαν επίσης ότι η μία πλευρά του κώνου είχε παραμορφωθεί σοβαρά.
Στη συνέχεια οι ερευνητές αποφάσισαν να συγκρίνουν τους διάφορους μηχανισμούς που θα μπορούσαν να έχουν προκαλέσει το τσουνάμι με τις ιστορικές μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων. Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η αναπληρώτρια καθηγήτρια του ΕΚΠΑ και μία από τους συγγραφείς της μελέτης, Εύη Νομικού, διαπιστώθηκε ότι «μόνο ο συνδυασμός μιας κατολίσθησης ακολουθούμενης από μια ηφαιστειακή έκρηξη θα μπορούσε να εξηγήσει το τσουνάμι». «Η έκρηξη από μόνη της δεν μπορεί να εξηγήσει τη δημιουργία του τσουνάμι. Ωστόσο, όταν η κατολίσθηση συμπεριλήφθηκε στις προσομοιώσεις, τα δεδομένα συμφωνούσαν με τις ιστορικές παρατηρήσεις», προσθέτει η ίδια.
Η μελέτη παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την ανάπτυξη προγραμμάτων παρακολούθησης της ενεργού υποθαλάσσιας ηφαιστειακής δραστηριότητας, όπως το πρόγραμμα «Santory», με επικεφαλής την κ. Νομικού.
«Ελπίζουμε να μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε τα αποτελέσματά μας για την ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων για την παρακολούθηση των ηφαιστειακών αναταραχών. Το όνειρό μας είναι να δημιουργήσουμε ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, συλλέγοντας δεδομένα σε πραγματικό χρόνο. Τώρα έχουμε τοποθετήσει καινοτόμους υποθαλάσσιους αισθητήρες στο ενεργό υδροθερμικό πεδίο του Κολούμπου και τα δεδομένα συλλέγονται κάθε έξι μήνες», επισημαίνει η κ. Νομικού.
Με πληροφορίες από ertnews και ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE