Υπήρξε ποτέ η Ατλαντίδα ή μήπως απλώς ο Πλάτωνας έγραψε το μεγαλύτερο παγκόσμιο best seller; [videos]

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η Γεωγραφία της Ελλάδος: Η Αθήνα δεν μπορεί να υποχωρεί άλλο, είναι υποχρεωμένη να αντιστρέψει την μέχρι τώρα δυσοίωνη φορά των πραγμάτων…

Το δώρο του σύντροφου Κουτσούμπα στον πρόεδρο του Συνδικάτου της Amazon: Το αντίγραφο αγγειοπλαστικής από την αρχαία Ελλάδα και ένα καταπληκτικό βίντεο

Αγνοδίκη, η γιατρός της αρχαιότητας που ασκούσε τη μαιευτική μεταμφιεσμένη σε άνδρα: Το 3ο γυμνάσιο Μίκρας αναβίωσε την ιστορία της

Όλοι, στην Ελλάδα τουλάχιστον, γνωρίζουμε τον Πλάτωνα, τον αρχαίο φιλόσοφο που έζησε την Κλασική περίοδο τον 5ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ. και υπήρξε διαχρονικά παγκόσμιο σημείο αναφοράς έως τις ημέρες μας.

Μεταξύ των πολλών, για τα οποία έχει μείνει στην ιστορία ο Πλάτωνας, ήταν εκείνος που εισήγαγε για πρώτη φορά την Ατλαντίδα στον Τίμαιο, έναν φιλοσοφικό διάλογο του Πλάτωνα, που εμφανίζεται ως συνέχεια κατά κάποιο τρόπο της Πολιτείας του.

Η σύγχρονη επιστήμη τείνει να απορρίψει την ιστορικότητα του Τιμαίου, θεωρώντας τον λογοτεχνικό κατασκεύασμα του Πλάτωνα.

Πρωταγωνιστές στον διάλογο είναι ο Σωκράτης, ο Ερμοκράτης (αρχαίος στρατηγός των Συρακουσών), ο Κριτίας (μαθητής του Σωκράτη και συγγραφέας από την Αθήνα) και ο Τίμαιος.

Ο Σωκράτης ανοίγει τη συζήτηση με αναφορά στα βασικά σημεία που εξέθεσε στην ίδια συντροφιά προσώπων την προηγούμενη ημέρα [17b-19b] και η ανακεφαλαίωση που γίνεται συμπίπτει απολύτως με τα περιεχόμενα των πρώτων πέντε βιβλίων (A-E) της “Πολιτείας”.

Ο διάλογος ξεκινά με μια αφήγηση της δημιουργίας του σύμπαντος και των αρχαίων πολιτισμών, όπου ο Σωκράτης σκέφτεται για την ιδανική του κατάσταση που περιγράφεται στη Δημοκρατία του Πλάτωνα, έναν σωκρατικό διάλογο που συντάχθηκε από τον Πλάτωνα γύρω στο 375 π.Χ.

Ο Κριτίας προχωρά στην αφήγηση της ιστορίας του ταξιδιού του Σόλωνα στην Αίγυπτο κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια του 7ου αιώνα π.Χ. (300 χρόνια πριν από το σκηνικό του διαλόγου). Ο Σόλων αφού ολοκλήρωσε τις μεταρρυθμίσεις του στην Αθήνα, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, επισκέφτηκε τον Φαραώ Άμασι Β’ στην Αίγυπτο.

Το ταξίδι του τον οδήγησε επίσης στην αρχαία πόλη Σάις στο Δέλτα του Δυτικού Νείλου. Ο Ηρόδοτος ισχυρίζεται ότι ο τάφος του Όσιρη βρισκόταν στη Σαΐς, ενώ ο αρχαίος Έλληνας ιστορικός Διόδωρος Σικελός (πιο γνωστός για τη συγγραφή της μνημειώδους παγκόσμιας ιστορίας Bibliotheca historica), αποδίδει την κατασκευή του Σάις στους αρχαίους Αθηναίους πριν από τον μεγάλο κατακλυσμό.

Την εποχή της επίσκεψης του Σόλωνα, η Σάις ήταν η πρωτεύουσα της Αρχαίας Αιγύπτου κατά τη διάρκεια της 26ης Δυναστείας και είχε μεγάλη λατρεία στο ναό της Νιθ, μιας θεάς που σχετίζεται με τη δημιουργία, τη σοφία, την υφαντική και τον πόλεμο.

Σύμφωνα με τον Κριτία, εδώ περιγράφηκε για πρώτη φορά ο θρύλος της Ατλαντίδας, με ιερείς από το ναό να διηγούνται στον Σόλωνα ιστορίες για τον πεσμένο πολιτισμό 9.000 χρόνια πριν.

Πότε υπήρξε -αν υπήρξε- η Ατλαντίδα

Με βάση το χρονοδιάγραμμα του ιερέα, η Ατλαντίδα τοποθετείται στη 10η χιλιετία π.Χ. στην αρχή της μετάβασης από την Παλαιολιθική στη Νεολιθική μέσω της ενδιάμεσης Μεσολιθικής. Οι προϊστορικοί άνθρωποι άρχισαν να αναπτύσσουν τη γεωργία και σύνθετες κοινότητες που κατασκεύασαν μνημεία όπως το Göbekli Tepe και το Hallan Çemi Tepesi, τόσο στη νοτιοανατολική Ανατολία, όσο και την τοποθεσία Star Carr στο Βόρειο Γιορκσάιρ της Αγγλίας.

Στη συνέχεια, ο Πλάτων επεκτείνει την ιστορία: «Γιατί αναφέρεται στα αρχεία μας πώς μια φορά κι έναν καιρό η Πολιτεία σας παρέμενε στην πορεία ενός πανίσχυρου οικοδεσπότη, ο οποίος, ξεκινώντας από ένα μακρινό σημείο του Ατλαντικού Ωκεανού, προχωρούσε για να επιτεθεί σε ολόκληρο τον Ευρώπη και την Ασία.

Στον ωκεανό, σημερινό Ατλαντικό, υπήρχε εκείνη την εποχή μπροστά στο στόμιο που εσείς οι Έλληνες ονομάζετε, «στύλοι του Ηρακλή», (φράση που ίσχυε στην αρχαιότητα στα ακρωτήρια που πλαισιώνουν την είσοδο στο στενό του Γιβραλτάρ) βρισκόταν ένα νησί που ήταν μεγαλύτερο από τη Λιβύη και την Ασία μαζί. Και ήταν δυνατό για τους ταξιδιώτες εκείνης της εποχής να περάσουν από αυτό στα άλλα νησιά και από τα νησιά σε ολόκληρη την ήπειρο απέναντι τους που περικλείει αυτόν τον πραγματικό ωκεανό.

Σε αυτό το νησί της Ατλαντίδας υπήρχε μια συνομοσπονδία βασιλιάδων, με μεγάλη και θαυμάσια δύναμη, που κυριαρχούσε σε όλο το νησί, και σε πολλά άλλα νησιά επίσης και σε μέρη της ηπείρου. Επιπλέον, από τα εδάφη μέσα στα Στενά κυβέρνησαν από τη Λιβύη μέχρι την Αίγυπτο».

Οι αναφορές και στον Κριτία

Ο Κριτίας, ένας άλλος διάλογος του Πλάτωνα (συχνά σε συνδυασμό με τον Τίμαιο) παρουσιάζει για άλλη μια φορά τον Τίμαιο, τον Κριτία, τον Σωκράτη και τον Ερμοκράτη και περιγράφει λεπτομερώς την αρχαία πόλη, το τοπίο, την πανίδα και τη χλωρίδα και τη δομή της κοινωνίας και τα μέσα διακυβέρνησης.

Ο Κριτίας μιλά για μια αρχαία εποχή όπου οι περιοχές του κόσμου ήταν μοιρασμένες μεταξύ των θεών.

Η Ατλαντίδα βρισκόταν στην επικράτεια του Ποσειδώνα, όπου ο Ποσειδώνας ερωτεύτηκε μια θνητή ορφανή κοπέλα ονόματι Κλειτώ και του γέννησε δέκα παιδιά (πέντε φορές δίδυμα), το πρώτο από τα οποία ονομάστηκε Άτλας, τον οποίο έκανε βασιλιά όλου του νησιωτικού βασιλείου και του ωκεανού.

Ο Άτλας και οι απόγονοί του οι Άτλαντες κατασκεύασαν μια μεγάλη μητρόπολη, που περιβάλλεται από ομόκεντρα γεφυρωμένα σώματα νερού που συνδέονται με τη θάλασσα μέσω ενός μεγάλου καναλιού. Στο κέντρο ήταν ένα παλάτι σε ένα μικρό βουνό που περιείχε έναν ιερό ναό αφιερωμένο στον Κλειτώ και τον Ποσειδώνα και αγάλματα από χρυσό όλων των απογόνων των δέκα βασιλιάδων και των συζύγων τους.

Στο διάλογο, ο Κριτίας επισημαίνει την αρετή της Ατλαντίδας: «Για πολλές γενιές, όσο διήρκεσε μέσα τους η θεία φύση, υπάκουαν στους νόμους και αγαπούσαν τον θεό, του οποίου ήταν ο σπόρος. Διότι διέθεταν αληθινά και από κάθε άποψη μεγάλα πνεύματα, ενώνοντας την πραότητα με τη σοφία στις διάφορες ευκαιρίες ζωής και στη συναναστροφή μεταξύ τους.

Περιφρονούσαν τα πάντα εκτός από την αρετή, φροντίζοντας ελάχιστα για την τωρινή κατάσταση της ζωής τους και σκέφτονταν ελαφρά την κατοχή χρυσού και άλλης περιουσίας, που τους φαινόταν μόνο βάρος: ούτε ήταν μεθυσμένοι από την πολυτέλεια ούτε ο πλούτος τους στέρησε τον αυτοέλεγχό τους».

Με την πάροδο του χρόνου, η θεότητα των Ατλάντων έδωσε τη θέση της στη διαφθορά της ανθρώπινης φύσης την οποία ο Δίας θέλησε να τιμωρήσει: «Ο Δίας, ο θεός των θεών, που κυβερνά σύμφωνα με το νόμο, και μπορεί να βλέπει σε τέτοια πράγματα, αντιλαμβανόμενος ότι η έντιμη φυλή βρισκόταν σε θλιβερή κατάσταση, και θέλοντας να τους επιβάλει τιμωρία για να βελτιωθούν, συγκέντρωσε όλους τους θεούς στην πιο ιερή κατοικία τους, η οποία, τοποθετημένη στο κέντρο του κόσμου, βλέπει όλα τα δημιουργημένα πράγματα.»

Από εδώ ο υπόλοιπος διάλογος είναι ατελής, αλλά τα γεγονότα που περιγράφηκαν προηγουμένως από τον Κριτία ισχυρίζονται ότι η ήπειρος υπέστη μια σειρά από μεγάλους σεισμούς και βυθίστηκε κάτω από τη θάλασσα.

Τελικά είναι αλήθεια ή μυθοπλασία;

Στα χρόνια που ακολούθησαν τον διάλογο, πολλοί αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Ξενοκράτης θεώρησαν την ιστορία της Ατλαντίδας ως ιστορικό γεγονός, αλλά κάποιοι είδαν το έργο του Πλάτωνα ως φανταστικό ή μεταφορικό μύθο.

Παρά τη μικρή σημασία της στα ευρύτερα έργα του Πλάτωνα, η ιστορία της Ατλαντίδας είχε σημαντικό αντίκτυπο στη λογοτεχνία. Η αλληγορική πτυχή της Ατλαντίδας υιοθετήθηκε σε ουτοπικά έργα αρκετών συγγραφέων της Αναγέννησης, όπως η Νέα Ατλαντίδα του Φράνσις Μπέικον το 1626 και η Ουτοπία του Τόμας Μορ το 1516.

Οι σύγχρονες προσπάθειες συσχέτισης της Ατλαντίδας με αρχαιολογικούς χώρους, τοποθετούν κυρίως τον πολιτισμό μέσα ή κοντά στη Μεσόγειο Θάλασσα, με προτεινόμενες τοποθεσίες όπως η Σαρδηνία, η Κρήτη, η Σικελία, η Κύπρος, η Ισπανία, η Μάλτα, η Τουρκία, το Ισραήλ, η βορειοδυτική Αφρική, η Κρήτη και η Σαντορίνη.

Η Σαντορίνη είναι ίσως η πλέον ενδιαφέρουσα πιθανότητα, καθώς μια πόλη της Εποχής του Χαλκού των Κυκλάδων με το όνομα Ακρωτήρι εμφανίστηκε ως εμπορικός κόμβος κατά την 3η χιλιετία π.Χ. Η πόλη είχε πλούσια διακοσμημένα πολυώροφα κτίρια που χρησιμοποιούσαν ένα προηγμένο σύστημα αποχέτευσης, που προϋπήρχε πολλών σύγχρονων πολιτισμών μέχρι τους Ρωμαίους.

Το Ακρωτήρι καταστράφηκε από την έκρηξη της Θήρας κάποια στιγμή τον 17ο ή 16ο αιώνα π.Χ., καταστρέφοντας την πόλη και τις κοινότητες σε κοντινά νησιά με σεισμούς και τσουνάμι. Η έκρηξη εναπόθεσε στρώματα ελαφρόπετρας και στάχτης, θάβοντας το Ακρωτήρι σε ύψος έως και 7 μέτρα σε υλικό, το οποίο ακολουθήθηκε από πυροκλαστικές εκρήξεις, ροές λάβας, πλημμύρες lahar και εναποθέσεις τέφρας συν-ιγιμβρίτης.

Εικάζεται από ορισμένους ιστορικούς ότι η καταστροφή του Ακρωτηρίου ήταν η έμπνευση πίσω από την ιστορία του Πλάτωνα για την Ατλαντίδα, δανεισμένη από προφορικές ιστορίες και θρύλους που πέρασαν ανά τους αιώνες.

Τα πιο πρόσφατα χρόνια, η Ατλαντίδα οδήγησε σε ψευδοεπιστημονικές εικασίες, συχνά ως σύνθημα για όλους τους υποτιθέμενους προηγμένους προϊστορικούς πολιτισμούς που χάθηκαν στα χρονικά του χρόνου.

Με πληροφορίες από Heritagedialy

Ο εμβληματικός Χιλιανός ποιητής του Canto Heneral Πάμπλο Νερούδα, δολοφονήθηκε από τη χούντα του Πινοσέτ: Βρέθηκε δηλητήριο στα οστά του, μισό αιώνα μετά [βίντεο]