Οι Αμερικανοί θα κληθούν σύντομα να επιλέξουν πιστούς συμμάχους, όπως η Ελλάδα: Η Τουρκία δεν είναι συμμαχική χώρα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πρότζεκ-πρόκληση κοινών συμφερόντων, που με την εξέλιξη της τεχνολογίας τώρα είναι εφικτό, χαρακτήρισε ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας την ηλεκτρική διασύνδεση

Απόλυτος ο Πάιατ για το καυτό καλοκαίρι του 2020 στο Καστελόριζο: Δεν θέλουμε να ξαναδούμε αυτό που συνέβη με τις (παράνομες) γεωτρητικές προσπάθειες της Τουρκίας

Το Κοσσυφοπέδιο και η “σχέση” με την τουρκική αποσχιστική οντότητα στην Κύπρο: Η Λευκωσία να προσέξει όσους ανακινούν τέτοιου είδους ζητήματα με κίνδυνο για το νησί

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΔΡΙΒΑ

Οι σχέσεις των ΗΠΑ με κράτη της Μεσογείου και της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής (όπως ονομάστηκε από την Κοντολίζα Ραϊς) μια περιοχή που μέσες άκρες συνοψίζεται στο ”From Marrakech to Bangladesh”, έχουν μπει στο αμέσως επόμενο συρτάρι από αυτό που βρίσκονται οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και χωρών της Ανατολικής Ασίας.

Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις αλλά και οι αντίστοιχες ελληνοαμερικανικές, δεν θα ξεφύγουν από ολική αξιολόγηση στο μέλλον. Η δομή του διεθνούς συστήματος επιτρέπει ακόμη να λαμβάνουν χώρα πλέγματα διμερών σχέσεων στα οποία συγκλίσεις και σημαντικές αποκλίσεις, μπορούν να συνυπάρχουν.

Ωστόσο, ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας έχει περάσει σε μια άλλη φάση από το ΑUKUS και μετά. Αυτός ο ανταγωνισμός συμπαρασύρει και τις σχέσεις όλων των άλλων χωρών οι οποίες θα αντιληφθούν πως δεν μπορείς να εξαρτάσαι από αλλού οικονομικά και από αλλού πολιτικο-στρατιωτικά.

• Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις και οι ΗΠΑ θα χρειαστεί στο προσεχές μέλλον να επαναπροσδιορίσουν την σχέση τους με την Τουρκία. Αυτό σαφώς και αφορά την Ελλάδα.

Υπάρχουν διπλωμάτες και αξιωματούχοι διαφόρων χωρών στην περιοχή (Αίγυπτος, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία, Ισραήλ, Ελλάδας, Κύπρου) που ανησυχούν για τα δείγματα γραφής των ΗΠΑ μετά την αποχώρηση από το Αφγανιστάν. Οι ΗΠΑ καλώς έκαναν και αποχώρησαν από το Αφγανιστάν, όμως φάνηκε πως η εκκωφαντική αποχώρηση ήταν το λάθος μήνυμα σε ”εχθρούς και φίλους”. Απόδειξη είναι πως η Βόρεια Κορέα λίγες μέρες μετά το AUKUS, άρχισε τις περίεργες ”δοκιμές”.

Όλοι γνωρίζουμε πως η Βόρεια Κορέα δεν κάνει τίποτε αν δεν είναι σε συνεννόηση με το Πεκίνο. Η Ταϊβάν έχει γίνει τις τελευταίες μέρες το κέντρο του κόσμου καθώς εκεί, διακυβεύεται η εξέλιξη του τρέχοντος αιώνα.

Οι ΗΠΑ έχουν έναν μεταβατικό πρόεδρο που καλείται να ενώσει την αμερικανική κοινωνία και η εσωτερική πολιτική των ΗΠΑ έχει ανάγκη πολλές αλλαγές όμως οι καιροί διαλέγουν και όχι εμείς τους καιρούς. Η ανάγκη για εσωτερική ανασυγκρότηση στις ΗΠΑ συνέπεσε με την μετάβαση της διεθνούς πολιτικής σε μια πολύ απρόβλεπτη και επικίνδυνη περίοδο.

Η Κίνα στέλνει καθημερινά μηνύματα προς τις ΗΠΑ οτι είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει ό,τι χρειαστεί στην περιοχή που είναι η πιο κρίσιμη υδάτινη διαδρομή του κόσμου, στη Νότια Σινική Θάλασσα.

Ο ανταγωνισμός των ΗΠΑ με την Κίνα δεν μπορεί όμως να έχει τοπικούς περιορισμούς. Αυτός είναι και ο λόγος που πρέπει προς το παρόν να θεωρήσουμε από ελλιπείς έως και λανθασμένους όλους εκείνους τους χαρακτηρισμούς που αφορούν την μελέτη περιφερειών σα να ήταν κλειστά εργαστήρια που φιλοξενούν ελεγχόμενα πειράματα.

Οι ΗΠΑ μάχονται την Κίνα και στην Μεσόγειο. Κάπου εδώ, ξεκινάει και η ιστορία των αμερικανοτουρκικών σχέσεων αλλά και των σχέσεων των ΗΠΑ με άλλες χώρες της περιοχής που δεν επιθυμούν να γίνουν θεατές στην προσπάθεια της τουρκικής επικυριαρχίας.

Οι ΗΠΑ πρέπει να κατανοήσουν οτι αν επιθυμούν να φέρουν κοντά τους κράτη τα οποία θα γίνουν σύμμαχοί τους έναντι των απειλών που θέτει η νέα παγκόσμια πολιτική σκηνή (δημοκρατικές δυνάμεις έναντι αυταρχικών δυνάμεων, όπως συχνά αναφέρουν Αμερικανοί αξιωματούχοι) τότε οφείλουν να καταλάβουν πως δεν γίνεται μετά το πέρας του ”Ερντογανισμού”, να γίνει η Τουρκία μια χώρα που θα είναι έστω και ”ημι-δημοκρατία”.

Ήταν αρχές της προηγούμενης δεκαετίας όταν ο κορυφαίος ειδικός για τη Μέση Ανατολή Bernard Lewis τα έβλεπε ”μαύρα” για την Τουρκία. Οι ΗΠΑ έχουν να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση στη Μεσόγειο, όμοια με αυτή που περιέγραψε ο πρόεδρος Μπαϊντεν σε πρόσφατη επιστολή του και αφορούσε τον επικίνδυνο ρόλο της Τουρκίας στη Συρία.

• Οι ΗΠΑ έχουν ήδη αρχίσει να αντιλαμβάνονται οτι ο ρόλος  της Τουρκίας στη Συρία, είναι ο ίδιος με τον ρόλο της Τουρκίας στην Κύπρο, στο Αιγαίο, στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Αν ανατρέξει κανείς στις ίδιες τις δηλώσεις καταδίκης των ΗΠΑ για τη συμπεριφορά της Τουρκίας το περασμένο καλοκαίρι, όταν η Άγκυρα χορηγούσε σε τρομοκράτες ταξιδιωτικά έγγραφα, τότε τα πράγματα είναι εμφανή.

Η αρχιτεκτονική ασφάλειας της Μεσογέιου, έχει περιθωριοποιήσει την Τουρκία και το να κρατάμε ελπίδες οτι κάποια στιγμή η Τουρκία θα επιστρέψει στην νομιμότητα και στη λογική, είναι προάγγελοι δυσμενών εξελίξεων κυρίως για τα αμερικανικά συμφέροντα.

Όλοι οι περιφερειακοί οργανισμοί, από τον Αραβικό Σύνδεσμο και το EUMED 9  μέχρι και τις τριμερείς συνεργασίες (Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ, Ελλάδα-Κύπρος-Αίγυπτος) και τα fora όπως ”Philia” και το  East Med Gas Forum, δείχνουν την πικρή αλήθεια για όσους ακόμη ”ελπίζουν” οτι είτε η Τουρκία διεκδικεί καλύτερους όρους στη σχέση της με τις ΗΠΑ, είτε οτι ο ”Ερντογανισμός” θα εγκαταλείψει την Τουρκία μαζί με το τέλος του Ταγίπ Ερντογάν.

Η Τουρκία για 20 χρόνια περίπου έχει αναλάβει κάποιες δεσμεύσεις έναντι χωρών και ομάδων που είναι εξ ορισμού αντίθετες με τα αμερικανικά συμφέροντα και με τα συμφέροντα των σταθερών συμμάχων τους στη Μεσόγειο. Οι Αμερικανοί καλώς κάνουν και ανησυχούν για τη διείσδυση της Κίνας και της Ρωσίας στην περιοχή όμως δεν μπορεί να έρχονται σε δύσκολη θέση όταν τα κράτη της περιοχής τους δείχνουν τον ελέφαντα στο δωμάτιο οποίος δρα σαν ταραξίας στην περιοχή.

Αν ο πόλεμος που έρχεται στο μέλλον είναι πράγματι και ”ιδεολογικός”, πάλι δε γίνεται να κλείνουμε τα μάτια στην αλήθεια. Η αλήθεια είναι οτι η Τουρκία είναι ένα σκοτεινό και αυταρχικό καθεστώς και γι’αυτό οι ΗΠΑ αρχίζουν και ασχολούνται με το τουρκικό βαθύ κράτος, είτε αυτό λέγεται Γκρίζοι Λύκοι είτε σκάνδαλο HalkBank.

Όλα αυτά, δείχνουν τις τάσεις. Η Τουρκία έφερε ρήγμα στο ΝΑΤΟ και αυτό δεν αφορά μόνο τα ελληνοτουρκικά. Σημαντικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ με τεράστιες εμπορικές συναλλαγές όπως είναι η Γαλλία, έχουν φτάσει στο να θεωρούν την Τουρκία, περίπου εχθρική δύναμη.

Στη Μεσόγειο, τόσο πολύ έχουν φτάσει τα πράγματα στα άκρα με τη συμπεριφορά της Τουρκίας ώστε δύο χώρες μέλη του ΝΑΤΟ συνυπέγραψαν αμυντικό σύμφωνο το οποίο αφορά και την Τουρκία. Η ζημιά που προκαλεί η Τουρκία στις ΗΠΑ είναι ξεκάθαρα μεγάλη. Όχι μόνο γιατί υπονομεύει άμεσα τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή όπως εύστοχα υποστηρίζει λέει ο Γερουσιαστής Μενέντεζ, όχι μόνο γιατί η Τουρκία κάνει ό,τι μπορεί για να εξαφανίσει κάθε δημοκρατική αξία στην τουρκική κοινωνία.

Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ έχουν αρχίσει και πιέζουν όλο και πιο πολύ τις ΗΠΑ για να βρεθεί μια λύση με την Τουρκία. Οι ΗΠΑ δεν έχουν την πολυτέλεια σε αυτήν την περίοδο (όπου εσωτερική ανασυγκρότηση του αμερικανικού κράτους και μετάβαση της δομής του διεθνούς συστήματος σε ένα περισσότερο άναρχο διεθνές σύστημα) να χάνουν σταθερούς συμμάχους.

• Ας θυμηθούμε οτι ο Αλ Σισι πέρυσι το καλοκαίρι απείλησε με εισβολή στη Λιβύη προκειμένου η Τουρκία να σταματήσει την κακόβουλη επιρροή της. Στις ΗΠΑ είχε διατυπωθεί η άποψη (άποψη που είναι ευτυχώς μειοψηφική πλέον) οτι δε θα πρεπε οι ΗΠΑ να χάσουν την Τουρκία όπως έχασαν το Πακιστάν.

Αυτό είναι λάθος. Και είναι λάθος γιατί αν κέρδιζαν οι ΗΠΑ το Πακιστάν, θα έχαναν την Ινδία. Στη Μεσόγειο, αν οι ΗΠΑ κάνουν τα πάντα για να διατηρήσουν την Τουρκία, τότε θα χάσουν άλλες χώρες οι οποίες είναι σύμμαχοι και όχι ”frenemies” όπως είχε χαρακτηρίσει γραπτά ο πρόεδρος του κορυφαίου αμερικανικού think tank την Τουρκία.

Στο τέλος, οι ΗΠΑ πρέπει να δώσουν μια απάντηση στο ερώτημα που προφητικά, από το καλοκαίρι του 2013 είχε θέσει ο Seth Crοpsey, άριστος γνώστης της ενεργειακής διπλωματίας της  περιοχής γράφοντας άρθρο με τίτλο ”Will US choose the right side in the Eastern Mediterranean?”.

Ο πολύπειρος Cropsey είχε πρώτος προτείνει αυτό που σήμερα λέμε ”Συνεργασία 3+1” μεταξύ ΗΠΑ-Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου. Άλλα σχήματα που έχουν μέσα τη Γαλλία, την Αίγυπτο, την Ιορδανία, τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία ή ακόμη και έναν υπο εξυγίανση Λίβανο, θα δώσει ώθηση στα αμερικανικά συμφέροντα και στα αντίστοιχα συμφέροντα των συμμάχων των ΗΠΑ οι οποίοι θα δουν οτι οι ΗΠΑ έχουν σαν προτεραιότητά τους την ασφάλεια, την ειρήνη, την ευημερία στην περιοχή.

Οι αμερικανικές δεσμεύσεις στην εξωτερική πολιτική δεν κρίνονται μόνο στην Ταϊβάν. Κρίνονται και στη Μεσόγειο.

* Ο κ. Αλέξανδρος Δρίβας είναι Στρατηγικός Αναλυτής-Διεθνολόγος

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ ΚΑΙ ΕΔΩ

Το “western” των ελληνοτουρκικών σχέσεων: Από το “ήσυχο καλοκαίρι” στο Αιγαίο στο “δύσκολο χειμώνα”