Πως θα αποκατασταθεί η χαμένη εμπιστοσύνη των πολιτών; Κανόνες διαφάνειας για μεσάζοντες
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Οι αποκαλύψεις για την παρασκηνιακή δράση του Μανώλη Πετσίτη είναι λογικό να μονοπωλούν το δημόσιο ενδιαφέρον. Ομως το έχουμε ξαναδεί αυτό το έργο και είναι σίγουρο ότι θα προβληθεί ξανά και ξανά, ίσως με άλλο θίασο και άλλους πρωταγωνιστές, αλλά με πανομοιότυπο σενάριο. Δεν εξατμίστηκε τυχαία και χωρίς λόγο η εμπιστοσύνη του Ελληνα πολίτη στα κοινά.
- Στην Ελλάδα δεν έχει γίνει ποτέ μια ουσιαστική, δημόσια συζήτηση για τη δραστηριότητα των «ενδιάμεσων», δηλαδή των εκπροσώπων πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν· απλώς, είναι ένα θέμα ταμπού. Ηρθε η ώρα να μιλήσουμε, επιτέλους, για το πώς μπορούμε σαν κράτος να ορίσουμε και επιτηρήσουμε το εύρος και τα όρια δράσης ατόμων που δουλεύουν ως αντιπρόσωποι εταιρειών, ξένων κρατών και γενικά ομάδων επιρροής.
Πάντα θα υπάρχουν πρώην βουλευτές, πρώην στελέχη υπηρεσιών και γενικά κομματικοί παρατρεχάμενοι που θα θέλουν να κεφαλαιοποιήσουν τις γνωριμίες τους, πολλές φορές υπό την καθοδήγηση του εκάστοτε πολιτικού με τον οποίο έχουν στενές σχέσεις. Με αυτό ως δεδομένο, η πρώτη επιλογή είναι να θεσμοθετήσουμε ένα σύστημα που θα μας εξασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή διαφάνεια σε τέτοιου είδους δράσεις. Η δεύτερη επιλογή είναι να αφήσουμε το απόστημα να μεγαλώνει μέχρι την αποκάλυψη του επόμενου Πετσίτη, τις ίδιες επακόλουθες συζητήσεις και, τελικά, τη σταδιακή απόσυρση του θέματος ξανά στο συρτάρι της λήθης.
- Καταλαβαίνω ότι η πρώτη επιλογή είναι ξένη στον μέσο Ελληνα. Αυτό oφείλεται στο ότι έχουμε συσχετίσει την έννοια του παρασκηνιακού ενδιάμεσου με το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα. Ας σκεφτούμε όμως το εξής σενάριο. Μια νομοπαρασκευαστική επιτροπή συντάσσει ένα νομοσχέδιο το οποίο επηρεάζει την καθημερινότητα μιας πληθώρας κοινωνικών ομάδων, π.χ. πολυτέκνων, τυφλών, νεφροπαθών κ.τ.λ. Η πολιτική ηγεσία δέχεται πιέσεις από κάποια εταιρεία, με την οποία υπάρχει αδιαφανής σχέση, για να κατευθύνει την επιτροπή προς μια κατεύθυνση που συμφέρει την εταιρεία. Οι κοινωνικές ομάδες που θα επηρεαστούν από αυτή την παρέμβαση δεν έχουν, φυσικά, ιδέα γι’ αυτή την εξέλιξη. Πώς θα μπορούσαν να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους;
Η απάντηση είναι με έναν καταρτισμένο επίσημο αντιπρόσωπο, που θα εκπροσωπούσε αποκλειστικά τα συμφέροντα των πανελλήνιων συνδέσμων τυφλών, νεφροπαθών, πολυτέκνων κ.ά. Η δραστηριότητα αυτού του αντιπροσώπου θα είναι καταγεγραμμένη δημόσια – ποιους εκπροσωπεί, ποιες είναι οι απολαβές του, τι ποσά δωρίζει σε κόμματα και βουλευτές, ποιους νόμους προωθεί και ποιους αντιπαλεύεται. Αυτός ο επαγγελματίας εκπρόσωπος θα μπορεί να παρακολουθεί στενά τη νομοπαρασκευαστική διαδικασία εκ μέρους των πελατών του, κάτι που είναι αδύνατο για το ευρύ κοινό. Θα μπορεί επίσης να προειδοποιεί τους πελάτες του ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις διάφορες αντίπαλες πιέσεις. Με το προτεινόμενο πλαίσιο, η εταιρεία που θα προσπαθούσε να επηρεάσει την κυβέρνηση θα ήταν και η ίδια υπόχρεη να χρησιμοποιήσει έναν εγγεγραμμένο εταιρικό αντιπρόσωπο.
- Ας δούμε περιεκτικά πώς λειτουργεί αυτός ο θεσμός στις ΗΠΑ. Κατ’ αρχάς, όποιος θέλει μπορεί να εισέλθει στο Κογκρέσο κατά τις ώρες λειτουργίας του χωρίς καμία ερώτηση. Η δημοκρατία βασίζεται στην αρχή ότι ο εκλεγμένος αντιπρόσωπος είναι υπόλογος στον ψηφοφόρο και στους εκπροσώπους του. Οι διάδρομοι του Κογκρέσου είναι γεμάτοι από αντιπροσώπους τοπικών κοινοτήτων, κοινωνικών ομάδων αλλά και εταιρειών, οι οποίοι πάνε από γραφείο σε γραφείο. Οποιος θέλει μπορεί να βρει στο Διαδίκτυο ποια συμφέροντα εκπροσωπεί ο κάθε λομπίστας και τι ποσά έχει εισπράξει. Αν αυτός εκπροσωπεί ξένο κράτος, τότε είναι υπόχρεος να καταθέτει περιοδικά λεπτομερή λίστα με τις καθημερινές επαφές του στο υπουργείο Δικαιοσύνης.
Η έξοδος από την κρίση στηρίζεται κατά μεγάλο βαθμό στη θέσπιση θεσμών που θα εξασφαλίσουν την πολυπόθητη διαφάνεια. Η τελική μορφή τους θα είναι τέτοια που θα ταιριάζει στα ελληνικά δεδομένα, αλλά μπορούμε να πάρουμε μαθήματα από αντίστοιχες πρακτικές στο εξωτερικό.
Ο στόχος είναι κάθε Ελληνας πολίτης να έχει πρόσβαση σε βασικά στοιχεία του πολιτικού συστήματος, όπως οι πηγές χρηματοδότησης των κομμάτων και των εκλεγμένων αξιωματούχων, η διαχείριση προεκλογικών εξόδων και η δραστηριότητα όσων προσπαθούν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη και να διαμορφώσουν πολιτικές εξ ονόματος ομάδων επιρροής, εταιρειών και ξένων κρατών. Αυτό θα ήταν ένα μόνο βήμα προς την αποκατάσταση της χαμένης εμπιστοσύνης των πολιτών.
* Ο κ. Νικόλαος Κατσίμπρας διδάσκει στα προγράμματα επίλυσης συγκρούσεων του πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης και του City University of NY. Είναι πρώην αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού.
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της
Η προφητεία της Μάργκαρετ Θάτσερ: Είχε πει το 1988 για τη Γερμανία όσα λένε οι υπόλοιποι σήμερα