Οι πρώτες εφιαλτικές ώρες στις 20 Ιουλίου 1974: Ανικανότητα και σύγχυση των πραξικοπηματιών
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΠΟΛΥΒΙΟΥ *
Θα επιχειρήσουμε σήμερα, μια μέρα μετά τη προχτεσινή επέτειο, να κωδικοποιήσουμε τις πρώτες ώρες της τουρκικής εισβολής, και κυρίως, μερικά συμπεράσματα που εξάγονται από την απλή καταγραφή της ακατανόητα αργοπορημένης ελληνικής αντίδρασης.
Δυστυχώς και μόνο τα παρακάτω τεκμηριώνουν την ανικανότητα και τη σύγχυση όσων πραξικοπηματικά είχαν καταλάβει την εξουσία στην Ελλάδα και στην Κύπρο και κλήθηκαν να υπερασπιστούν (;) την κυπριακή ελευθερία και, συμπράττοντας, ουσιαστικά, με την εγκληματική τους ανεπάρκεια ή ενσυνειδήτως, στα διχοτομικά σχέδια της Τουρκίας και των υψηλών «Μεγάλων» προστατών της.
Σύμφωνα με όσα καταγράφηκαν στο πόρισμα της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής της Βουλής των Ελλήνων για τον «Φάκελο της Κύπρου» (Οκτώβριος 1988) η δράση της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας εναντίον της Κύπρου ξεκίνησε στις 4:45 το πρωί της 20ης Ιουλίου 1974. Περίπου την ίδια ώρα, με το πρώτο φως της μέρας, έγιναν ορατά από τις ακτές της Κερύνειας τα τουρκικά πολεμικά.
Τότε δόθηκε εντολή από τον Ναυτικό Διοικητή Κύπρου στους κυβερνήτες δύο τορπιλακάτων να αποπλεύσουν σε αναγνώριση του τουρκικού στόλου. Και τα δύο σκάφη καταστράφηκαν μόλις ξανοίχτηκαν στα νερά της Κερύνειας, από τα πυρά του εχθρικού ναυτικού και της αεροπορίας. Τα πληρώματά τους, εκτός από όσους κατάφεραν να κολυμπήσουν προς τις ακτές, είναι οι πρώτοι πεσόντες της τουρκικής εισβολής. Η ρίψη των περίπου 2.700 Τούρκων αλεξιπτωτιστών έγινε μισή ώρα αργότερα, γύρω στις 5:15 πμ, χωρίς να υπάρχει ακριβής ταύτιση ώρας από τις διάφορες μαρτυρίες των αξιωματικών. Δεν καταγράφεται ελληνική στρατιωτική αντίδραση: οι Τούρκοι αλεξιπτωτιστές έπεσαν ανενόχλητοι, παρά τη βύθιση των δύο τορπιλακάτων και τους τουρκικούς βομβαρδισμούς που είχαν ήδη αρχίσει.
Η απόβαση, σύμφωνα και τις τουρκικές πηγές, έπρεπε να είχε ξεκινήσει στις 5:30 πμ. Οι Τούρκοι αξιωματικοί του Ναυτικού έκαναν λάθος, όμως, σχετικά με την ακτή απόβασης και προσέγισσαν αρχικά τη Γλυκιώτισσα. Όταν κατάλαβαν το λάθος τους μετακινήθηκαν δυτικότερα και σύμφωνα με τις ίδιες πηγές η απόβαση των εισβολέων στις κυπριακές ακτές άρχισε στις 7:15 πμ. (Σημειώνεται ότι υπάρχουν και μαρτυρίες Ελλήνων αξιωματικών ή άλλων αυτοπτών που τοποθετούν την έναρξη της απόβασης γύρω στις 5.20 πμ.)
Ποια ήταν, όμως, η ελληνική αντίδραση; Σύμφωνα με τα στοιχειώδη μέτρα αυτοσυντήρησης και προστασίας του άμαχου πληθυσμού της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και του προσωπικού των κυπριακών ενόπλων δυνάμεων και των ανδρών της ΕΛΔΥΚ που υπηρετούσαν στο νησί, έπρεπε να τεθεί σε εφαρμογή το «Σχέδιο Αμύνης» από τις 4:45 το πρωί.
- Οι άβουλοι και μοιραίοι αχυράνθρωποι που αποτελούσαν την τότε ηγεσία του ΓΕΕΦ φαίνεται να έδωσαν εντολή για εφαρμογή του συγκεκριμένου Σχεδίου στις 7:00 το πρωί…
Και αυτό με δική τους πρωτοβουλία, καθώς το Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων, στην Αθήνα, το οποίο παρακολουθούσε απαθώς και με αμεριμνησία την κατάσταση, συστήνοντας στις δραματικές εκκλήσεις της Λευκωσίας «αυτοσυγκράτηση» και διαβεβαιώνοντας ότι επρόκειτο για «τουρκική επίδειξη δύναμης», σύμφωνα με το πόρισμα της Επιτροπής του «Φακέλου της Κύπρου» της Βουλής των Ελλήνων, διέταξε την εφαρμογή των σχετικών σχεδίων μόλις στις 8:40 πμ, δηλαδή τέσσερις ώρες μετά την εκδήλωση της τουρκικής εισβολής…
Ας σημειωθεί ότι, σύμφωνα με όσα κατέθεσαν εγγράφως οι 10-12 επίορκοι αξιωματικοί που ανέλαβαν να υλοποιήσουν το πραξικόπημα στην Κύπρο, είχαν διατυπώσει τους φόβους τους για πιθανή τουρκική εισβολή, στις δύο συσκέψεις που έγιναν, τον Ιούλιο 1974, στις παραμονές του πραξικοπήματος.
- Ήταν δηλαδή υποψιασμένοι και για αυτό δεν το χωράει ο ανθρώπινος νους ότι έβλεπαν τη Λευκωσία να βομβαρδίζεται και αυτοί ζητούσαν διαταγές για το τι θα κάνουν από την Αθήνα…
Και όταν δόθηκαν οι πρώτες εντολές για τις μετακινήσεις των στρατιωτικών μονάδων (όχι ακόμη για άμυνα στην εισβολή) το ΓΕΕΦ διέταξε δύο τάγματα, το 281 ΤΠ και το 286 ΜΤΠ να κινηθούν προς τα Πάναγρα στο φως της ημέρας, από τον κύριο δρόμο, με αποτέλεσμα η τουρκική πολεμική αεροπορία να αποδεκατίσει τις δύο φάλαγγες, με πολλά θύματα. Παρότι η αεροπορική επίθεση στο 281 ΤΠ είχε προηγηθεί, κανένας δεν ενημέρωσε το επόμενο τάγμα που ακολουθούσε ώστε να αποφευχθεί μερικώς η καταστροφή. (Το 281 ΤΠ είχε έδρα τη Μύρτου, αλλά είχε πάρει μέρος στην επιβολή του πραξικοπήματος στην Πάφο και η μονάδα αντί να επιστρέψει στο στρατόπεδό της το βράδυ της 19ης Ιουλίου πήρε εντολή και διανυκτέρευσε στην Αθαλάσσα.)
Μια αλληλουχία τραγικών παραλείψεων και ανικανότητας που συνθέτουν, μαζί με εκατοντάδες παρόμοιες ιστορίες, το στρατιωτικό και ηθικό ελληνικό “βατερλώ” στην κυπριακή τραγωδία του 1974.
*Αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου.
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της. Επίσης απαγορεύεται δια νόμου η αναδημοσίευση των σχολίων χωρίς τη γραπτή έγκριση της ιστοσελίδας.
Η αλήθεια δεν χρειάζεται “φτιασίδια”: Η Κύπρος θυσιάστηκε για τα σχέδια του Κίσιγκερ