Τα τραγικά «λάθη» του ΔΝΤ: Η ισορροπία Nash και ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης του MIT
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Απόλυτος ο Πάιατ για το καυτό καλοκαίρι του 2020 στο Καστελόριζο: Δεν θέλουμε να ξαναδούμε αυτό που συνέβη με τις (παράνομες) γεωτρητικές προσπάθειες της Τουρκίας
Σθεναρή υποστήριξη στο σχήμα 3+1 από τον βουλευτή Michael Lawler: Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ συνιστούν πυλώνες σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, τόνισε ο Κρις Πάππας
Γράφει ο Δημήτρης Σκουτέρης
Κατά καιρούς παρακολουθούμε δηλώσεις νυν και πρώην στελεχών του ΔΝΤ, διαβάζουμε απολογιστικές εκθέσεις του Ταμείου και μένουμε εμβρόντητοι! Αναγνωρίζουν τα «λάθη» τους, αλλά εμμένουν στις ίδιες (πολλάκις) σε βαρύτερες για την ελληνική κοινωνία απαιτήσεις και συνταγές λιτότητας.
Από τους περίφημους λάθους πολλαπλασιαστές, που γνωρίσαμε από τη δημοσιοποίηση της 43σέλιδης μελέτης του τέως επικεφαλής οικονομολόγου του ΔΝΤ, Ολιβιέ Μπλανσάρ, με τίτλο: «Τα λάθη των προγνωστικών ανάπτυξης και οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές», μέχρι τον Ντομινίκ Στρος-Καν που σε κείμενό του παραδέχθηκε ότι έπρεπε να είχε πιέσει περισσότερο τις χώρες της ευρωζώνης για να βοηθήσουν την Ελλάδα και να αντισταθούν στις πιέσεις για σκληρή λιτότητα. Ενδεικτικά κάποια από τα λάθη τους:
- Το 2009, το ΔΝΤ εκτιμούσε ότι το 2012 η σωρευτική ύφεση έως το 2012 θα έφτανε το 5,5%. Τελικά έφτασε στο 17%.
- Το ποσοστό ανεργίας το 2012 ήταν 25% έναντι πρόβλεψης για 15%
- Η σωρευτική ύφεση στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 17% την περίοδο 2009-2012, ενώ το πρόγραμμα προέβλεπε συρρίκνωση του ΑΕΠ μόλις κατά 5,5% σωρευτικά.
Τι αλήθεια συμβαίνει; Είναι, αν και αυτοκρατορικά αμοιβόμενοι, η επιστημονική τους ανεπάρκεια ή η άγνοια τις πραγματικής οικονομίας η αιτία τόσων άστοχων προβλέψεων; Φταίει η ιδεοληπτική τους εμμονή ; Υπηρετούν σχεδιασμούς συγκεκριμένων κρατών ή και ολιγαρχικών ελίτ στις οποίες και παραδίδουν τον πλούτο της χώρας-την υπεραξία, το μόχθο των εργαζομένων ;
Είναι τυχαίο ότι σε 159 προγράμματων, οι προβλέψεις τους έπεσαν έξω στο 60% των προγραμμάτων; Πόσο αξιόπιστοι είναι; Βεβαίως και οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να επαίρονται για την αξιοπιστία των προβλέψεων των προγραμμάτων τους (ξαναδιαβάστε ένα διαφωτιστικό κείμενο: Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ).
Μπορείτε να επιλέξετε οποιαδήποτε από τις προαναφερόμενες αιτίες για τις «άστοχες προβλέψεις» τους. Είναι όμως πιθανόν να υπάρχει και κάποια άλλη διάσταση. Να χρησιμοποιούν λάθος υπολογιστικά μοντέλα. Ένας ουσιώδης όρος, που κατά κόρον χρησιμοποιείται στην οικονομία, αλλά και στις λοιπές επιστήμες είναι ο όρος ισορροπία. Ένας λαμπρός μαθηματικός ο John Forbes Nash (βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών 1994) στις αρχές της δεκαετίας του 1950 εισήγαγε την αξία της έννοιας της ισορροπίας, «την αισθητική της ισορροπίας» .
Ο ΝΟΜΠΕΛΙΣΤΑΣ NASH ΚΑΙ Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ
Η έννοια της ισορροπίας κατά Nash είναι πολύ σπουδαία και έχει ευρύτατες εφαρμογές σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως στις Οικονομικές επιστήμες, στην Πληροφορική, στην Τεχνητή Νοημοσύνη, την πολιτική, αλλά και σε φυσικά συστήματα, για παράδειγμα η Βιολογία.Μένουμε, όμως στον τομέα της οικονομίας. Η κατά Nash ισορροπία αναφέρεται ότι σε κάθε αγορά, ακόμη κι όταν υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα, υπάρχει τρόπος να βρεθεί η ισορροπία. Αναπτύχθηκαν με βάση τον πυρήνα αυτής της θεωρίας χιλιάδες οικονομικά και οικονομετρικά μοντέλα. Οι επιστήμονες άρχισαν να μελετούν όχι το πώς αλλά το πού ισορροπεί ένα οικονομικό σύστημα. Η επίτευξη ακόμα και των win-win επιχειρηματικών ή και διακρατικών συμφωνιών έλκει τον πυρήνα της φιλοσοφίας αλλά και πρακτικής της στην κατά Nash ισορροπία.
Έίναι όμως υπολογιστικά δυνατή αυτού του είδους η ισορροπία σε όλες τις περιπτώσεις, ώστε οι όποιες προβλέψεις ή οι οικονομικές ενέργειες που θα προκύπτουν είτε να επιβεβαιώνονται από την ίδια την ζωή (την πραγματικότητα), είτε να επιφέρουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα;
Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης (καθηγητής σήμερα στο MIT) απέδειξε στη διατριβή του, «The Complexity of Nash Equilibria», ότι για κάποια πολύπλοκα συστήματα η εύρεση του σημείου ισορροπίας κατά Nash είναι υπολογιστικά ανέφικτη. Παρουσίασε μάλιστα την εργασία του στο παγκόσμιο συνέδριο «GAMES» της Game Theory Society, στη διοργάνωση του 2008 ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, όπου με τους καθηγητές Χρίστο Παπαδημητρίου και Πολ Γκόλντμπεργκ βραβεύτηκαν για την εργασία τους πάνω στην υπολογιστική πολυπλοκότητα της «Ισορροπίας Nash».
Η παρουσίαση έγινε ενώπιον του Nash. Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης χαρακτηριστικά αναφέρει: «Ο σκοπός της Ισορροπίας Νας είναι η πρόβλεψη του τι συμβαίνει σε μια στρατηγική αλληλεπίδραση, είτε αυτή είναι ένα παιχνίδι, είτε ένα οικονομικό, κοινωνικό, ή βιολογικό σύστημα. Η έρευνά μου έδειξε ότι υπάρχουν συστήματα που είναι τόσο πολύπλοκα που μπορεί να πάρει αιώνες ώσπου να βρεθούν σε κατάσταση ισορροπίας, ακόμα και αν οι συμμετέχοντες έχουν τη βοήθεια υπερ-υπολογιστών για να βελτιστοποιήσουν τους υπολογισμούς τους. Αν μπορεί να πάρει τόσο χρόνο για να βρεθεί ένα σύστημα σε ισορροπία, γιατί να έχει νόημα να μελετάμε τις ιδιότητες των ισορροπιών του συστήματος;», εξηγεί ο κ. Δασκαλάκης. Η ανταπόκριση του Νας στο πρόβλημα που προέκυπτε ήταν ανάλογη του μεγέθους του. «Συμφώνησε με γενναιοδωρία στην ύπαρξη υπολογιστικού προβλήματος στη θεωρία του και ενδιαφέρθηκε για το πώς το πρόβλημα μπορεί να υπερπηδηθεί (πηγή).
Στην πραγματικότητα ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης απέδειξε ότι για κάποια πολύπλοκα συστήματα η εύρεση του σημείου ισορροπίας κατά Nash είναι υπολογιστικά ανέφικτη. Με απλά λόγια δεν μπορεί πάντα να υπολογιστεί το πού ισορροπεί ένα πολύπλοκο οικονομικό σύστημα . Στην σημερινή παγοσμιοποιημένη οικονομία, που εξ ορισμού οι σχέσεις είναι πολύπλοκες, γιατί να υπάρχουν αξιόπιστα υπολογιστικά μοντέλα, όταν επιστήμονες του κύρους και της εμβέλειας του (μακαρίτη πλέον) Nash, αλλά και του δικού μας Κωνσταντίνου Δασκαλάκη αναγνωρίζουν το ανέφικτο του υπολογισμού.
Ας κρατήσουν λοιπόν Ευρωπαίοι και τα ακριβοπληρωμένα στελέχη του ΔΝΤ τα υπολογιστικά τους μοντέλα για καμμιά ακαδημαϊκή διάλεξη και μόνον. Να κοιτάξουν τα αποτελέσματα των επιλογών τους στην πραγματική οικονομία.
- O Δημήτρης Σκουτέρης είναι πολιτικός αναλυτής
([email protected],@skouterisd1)