Επιχείρηση «αντιμνημονιακή Αριστερά»: Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Γράφει ο Βασίλης Κ. Φούσκας*
Η παρέμβαση του Αλέξανδρου Καζαμία στην «Εφ.Συν.» της 24ης Ιανουαρίου με θέμα την ανασυγκρότηση της αντιμνημονιακής Αριστεράς -παρέμβαση που αναδημοσίευσε η ιστοσελίδα «Iskra» με σχόλιο του τύπου «εμείς αυτά λέγαμε πάντα, οι άλλοι είναι που δεν ήρθαν μαζί μας»- θέτει επί τάπητος το ζήτημα της ενότητας του αντιμνημονιακού πολιτικού χώρου.
Στη συζήτηση που ανοίγει, η πολιτική έννοια του «αντιμνημονιακού» δεν ταυτίζεται με τη γενικότερη έννοια του «αντικαπιταλισμού».
Ετσι, δεν είναι τυχαίο ότι αντικαπιταλιστικά κόμματα της Αριστεράς, όπως η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, δεν συμπεριλαμβάνονται στον συλλογισμό του Καζαμία. Ο λόγος, κατ’ εξοχήν, είναι για την «αντιμνημονιακή Αριστερά», κι αυτή είναι: το DIEM25 του Γιάνη Βαρουφάκη, η ΛΑ.Ε. του Παναγιώτη Λαφαζάνη και η Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Υπάρχει, βέβαια, κατακερματισμός τόσο της αντιμνημονιακής όσο και της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς εν γένει.
Τα ίδια συμβαίνουν και στην αντίπερα όχθη, στην παράταξη της Δεξιάς. Αυτά είναι απόρροιες μιας πραγματικής οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής κρίσης, οι οποίες ξετίναξαν τις πολιτικές σταθερές αναπαραγωγής του συστήματος, δηλαδή τον δικομματισμό. Σημειώνω, ακόμη, ότι η παρέμβαση ανταμώνει την τακτική του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του κυβερνώντος κόμματος, Νίκου Ξυδάκη, ο οποίος σε πρόσφατες δηλώσεις του άφησε ανοιχτό το ζήτημα επιστροφής στο εθνικό νόμισμα.
Η θέση του Καζαμία είναι ότι, παρά τις επιμέρους διαφορές τους σε ζητήματα τακτικής, οι τρεις αντιμνημονιακές συνιστώσες έχουν «έναν ελάχιστο κοινό τόπο» που επιτρέπει προγραμματική σύγκλιση, διότι είναι σαφές ότι «ούτε ο κ. Τσίπρας ούτε ο κ. Μητσοτάκης θα βγάλουν τη χώρα από τα μνημόνια».
Είναι, λοιπόν, αναγκαία η συνεύρεση γύρω από ένα κοινό «οικονομικό πρόγραμμα» επί τη βάσει μιας «πολιτικής ανυπακοής», που θα ξεκινάει από αθέτηση πληρωμών για να κλιμακώνει την πίεσή της προς τους δανειστές, μέχρι ακόμη και μια συντονισμένη και οργανωμένη έξοδο από τη ζώνη του ευρώ και επιστροφή στο εθνικό νόμισμα.
Ο συγγραφέας πιστεύει ότι, ενώ αυτή η σύγκλιση είναι δυνατή με βάση τις θέσεις των κομμάτων της αντιμνημονιακής Αριστεράς, αυτό δεν συμβαίνει για δύο λόγους: αυτο-αναφορική νοοτροπία των στελεχών της και υπερβάλλουσα εμμονή σε διαφορετικές οικονομικές θέσεις.
Το δεύτερο ζήτημα λύνεται με τον τρόπο της «κλιμακωτής πολιτικής ανυπακοής» που προτείνεται, με ανοιχτό το θέμα της επιστροφής στο κοινό νόμισμα. Το πρώτο ζήτημα το αφήνει -και πολύ σωστά- να το λύσουν οι ηγεσίες της αντιμνημονιακής Αριστεράς, μια και εδώ θα φανούν η ωριμότητά τους και η ιστορική τους ευθύνη. Πράγματι, οι ιδεολογικές/στρατηγικές διαφορές που έχουν είναι πολύ πιο μικρές απ’ ό,τι διατείνονται. Υπενθυμίζω, όμως: Αυτό αφορά την αντιμνημονιακή Αριστερά όπως την ορίζει ο Καζαμίας κι όχι την αντικαπιταλιστική Αριστερά.
Δεν προτάσσω ουδεμία διαφωνία στα όσα αναφέρει ο αρθρογράφος. Κατά το μάλλον, η διαφωνία μου έγκειται σ’ αυτά τα οποία δεν αναφέρει. Ολόκληρη η Αριστερά -κι εδώ συμπεριλαμβάνω τον ΣΥΡΙΖΑ πριν και μετά την ανάληψη κυβερνητικών ευθυνών- δεν έπασχε τόσο από έλλειψη οικονομικής σκέψης και προγράμματος αλλά από έλλειψη κατανόησης της διεθνούς συγκυρίας και των μετατοπίσεων ισχύος μέσα στην οποία λάμβανε και λαμβάνει χώρα η κρίση της Ελλάδας και της ευρωζώνης.
Ετσι, ουδέποτε η Ελλάδα του ΣΥΡΙΖΑ έθεσε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το χρέος το ζήτημα της γεωπολιτικής σταθερότητας και ασφάλειας της περιοχής ως διαπραγματευτικό της ατού, τη στιγμή μάλιστα που η Τουρκία είναι παράγοντας κατανάλωσης ασφάλειας και πηγή αποσταθεροποίησης.
Σ’ αυτή τη συνάφεια, έπρεπε να προταθεί μια νέα εξωτερική και αμυντική πολιτική προδιαγράφοντας τις νέες διεθνείς και περιφερειακές συμμαχίες της χώρας, αν αυτό είναι εφικτό και μέσα σε ποιους διεθνείς και περιφερειακούς θεσμούς θα εκφράζονται αυτές οι νέες πολιτικές.
Ή τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η συνεύρεση και θα εκφραστεί έμπρακτα η αλληλεγγύη με τους γειτονικούς μας λαούς, εφόσον μιλάμε για αριστερή εξωτερική πολιτική. Ή τα νέα προτάγματα από θέσεις εξουσίας σε θέματα διμερούς πολιτικής και επίλυσης διαφορών (Κυπριακό, Αιγαίο, Θράκη, Μακεδονικό, ΑΟΖ κ.λπ.).
Η μεταπολεμική, μη σοβιετική Αριστερά, με μοναδικές ιστορικές εξαιρέσεις τον Ηλία Ηλιού και τον Ανδρέα Γ. Παπανδρέου, ουδέποτε έσκυψε σοβαρά πάνω σ’ αυτά τα ζητήματα, διότι ουδέποτε εμβάθυνε σε ζητήματα γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής θέσης της χώρας σε συνάρτηση με την παγκόσμια συγκυρία και τις αλλαγές στην κατανομή των παγκόσμιων συσχετισμών ισχύος.
Αυτό είναι σήμερα όσο ποτέ αναγκαίο, τη στιγμή που παραπαίει ολόκληρο το παγκόσμιο καπιταλιστικό οικοδόμημα που χτίστηκε υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ το 1944 και η αντίθεση μεταξύ μια παγκόσμιας ολοκληρωμένης οικονομίας και εθνικών κρατών γίνεται ολοένα και εντονότερη.
Θα αναφέρω μόνο μια δέσμη παραδειγμάτων. Οταν η αντιμνημονιακή Αριστερά θα κλιμακώνει διαπραγματευτικά την ανυπακοή της απέναντι στη μονεταριστική και νεοφιλελεύθερη πολιτική του Σόιμπλε και των δανειστών, η απειλή που ενδέχεται να αντιμετωπίσει άμεσα η χώρα θα είναι πρωτίστως εξωοικονομική: πολύ πιθανό, θα αφορά μια επίσκεψη στα Ιμια μονάδων του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού (που έγινε πρόσφατα επί τη ευκαιρία της δικαστικής απόφασης για τους «8»). Ή μια πτήση ενός σμήνους τουρκικών F-16 πάνω από την Κρήτη. Ή ένταξη της FYROM στο ΝΑΤΟ με παράκαμψη του βέτο της Ελλάδας.
Ή μια νέα πρόκληση στην Κύπρο. Ή αποδέσμευση δεκάδων χιλιάδων προσφύγων στα ελληνικά νησιά. Αυτό θα συμβεί διότι ο γεωστρατηγικός χώρος όπου ανήκουν η Ελλάδα και η Κύπρος είναι χώρος εμπόλεμος, χώρος αστάθειας και χώρος σύγκρουσης Ρωσίας, Τουρκίας, ΗΠΑ και Ε.Ε. υπό το βλέμμα της ανερχόμενης παγκόσμιας δύναμης, της Κίνας.
Η Αριστερά οφείλει να ξεφύγει απ’ την οικονομολογία που τη διακατέχει και να θέσει αυτά τα ζητήματα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το χρέος ωθώντας την Ε.Ε. να κατανοήσει ότι αν Ελλάδα και Κύπρος εισέλθουν στην εμπόλεμη ζώνη της Τουρκίας και με δεδομένη τη ρευστή κατάσταση στα Βαλκάνια, την έξοδο της Αγγλίας από την Ε.Ε., την αλλοπρόσαλλη πολιτική Τραμπ και το οικονομικό αδιέξοδο της ευρωζώνης, τότε διακυβεύεται ολόκληρο το μεταπολεμικό καθεστώς ειρήνης της Ευρώπης.
Αυτή τη στιγμή, η Ε.Ε. και η ευρωζώνη έχουν περισσότερα υπαρξιακά προβλήματα παρά η Ελλάδα και είναι πολύ πιθανό να καταρρεύσουν συμπαρασύροντας την Ελλάδα. Είναι καιρός η Ελλάδα και η Αριστερά -και, σε αντίθεση με τον Καζαμία, θα συμπεριλάβω εδώ τόσο τον ΣΥΡΙΖΑ όσο και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ- να αρχίσουν να χτίζουν ένα πακέτο διαπραγμάτευσης και προγραμματικής δράσης με βάση όχι μόνο ένα πλαίσιο κλιμακούμενης πολιτικής ανυπακοής στο ζήτημα του χρέους και των μνημονίων, αλλά και τη σημασία της γεωπολιτικής υπεραξίας της σταθερότητας του ελληνικού γεωγραφικού χώρου, γεγονός που πρέπει να κατανοήσουν η Γερμανία και οι ΗΠΑ (η Ρωσία το γνωρίζει).
Το πρώτο επτάμηνο του 2015 δεν το έκανε και ηττήθηκε οικτρά. Μαζί ηττήθηκαν και η πολιτική σταθερότητα της Ε.Ε. και της ευρωζώνης. Η τρόικα δεν κατέχει τη γεωπολιτική της ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Αλλά η ελληνική Αριστερά τώρα τι κάνει; Τι κάνουν οι αντιμνημονιακές δυνάμεις που αναφέρει ο Καζαμίας; Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού.
- Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου