Το γυμνό που σοκάρει τους Αμερικανούς: ‘Ακρατος συντηρητισμός ή απλά η …κουλτούρα τους
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Της ΛΕΝΑΣ ΑΡΓΥΡΗ
Ηταν πριν από τέσσερα χρόνια, όταν ένας γείτονας ήρθε στο σπίτι να συστηθεί, σε εμάς τους νεοφερμένους. Έτσι γίνεται συνήθως στην Αμερική, της σωστής κοινωνικής συμπεριφοράς. Παρασημοφορημένος βετεράνος των αμερικανικών πολέμων, όπως καυχήθηκε. Θεόρατος και ατρόμητος. Ξαφνικά όμως ενώ κουβεντιάζαμε, κοκκίνησε από ντροπή σαν σχολιαρόπαιδο και μουρμούρισε κάτι που ακούστηκε σαν «αυτό δεν θα έπρεπε να είναι εκεί».
Αδυνατώντας να καταλάβω τι ακριβώς εννοούσε, έστρεψα το βλέμμα μου στον τοίχο, εκεί όπου κοίταζε αποσβολωμένος και αυτός. Ακολούθησε αμήχανη σιωπή λίγων δευτερολέπτων, από αυτές τις σιωπές όμως, που τσακίζουν χειρότερα από τα λόγια. Παρόλο που κοιτάζαμε στο ίδιο σημείο, βλέπαμε διαφορετικά πράγματα. Εγώ, τέχνη. Αυτός, από οτι κατάλαβα στην συνέχεια, κάτι σαν πορνό. Μια ξεδιάντροπη εικόνα.
Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, επρόκειτο απλώς για έναν πίνακα που απεικονίζει μια νεαρή αφράτη κοπέλα, τυλιγμένη σε ένα κατάλευκο τσαλακωμένο σεντόνι το οποίο όμως γλιστρά παιχνιδιάρικα, αποκαλύπτοντας το στήθος της. Τίποτα εξαιρετικά φιλήδονο, τίποτα ιδιαίτερα προκλητικό, σίγουρα τίποτα πρόστυχο.
Ηταν η πρώτη μου, σοκαριστική επαφή με τον ανεξήγητο τρόμο των αμερικάνων απέναντι στο γυμνό. Στάθηκα σχεδόν μαρμαρωμένη, απέναντι στον βαθύ υποκριτικό συντηρητισμό τους. Και έτσι στέκομαι έκτοτε.
Συντηρητισμός που αποτυπώνεται γλαφυρά, στα δημοφιλή blogs των μαμάδων, οι οποίες γράφουν σεμνότυφα άρθρα, με τίτλο «πως να εξηγήσουμε στα παιδιά μας το γυμνό στα Μουσεία».
«Οταν ο 13χρονος γιος μου είδε τις Τρεις Χάριτες στο Λούβρο, ήρθα σε πολύ αμήχανη θέση και δεν ήξερα τι να του πω» γράφει με ειλικρίνεια μια Αμερικανίδα μητέρα και τα συνοδευτικά σχόλια στο blog, αποτελούν πραγματικά, αντικείμενο μελέτης για έναν Ευρωπαίο αναγνώστη.
Συντηρητισμός που αποτυπώνεται στην απόφαση του Facebook να λογοκρίνει την οδυνηρή φωτογραφία του κοριτσιού στο Βιετνάμ, που τρέχει ξυπόλυτο και γυμνό να σωθεί από τον όλεθρο. Μια φωτογραφία που δε τόλμησε να λογοκρίνει, η ίδια η ιστορία.
Συντηρητισμός που αποτυπώνεται στην παντελή έλλειψη γυμνών αγαλμάτων, στους δρόμους και στις πλατείες, των αμερικανικών πόλεων.
Συντηρητισμός που αποτυπώνεται στη μονίμως απολογητική στάση που πρέπει να υιοθετώ για τον γυμνό πίνακά μου. «Ξέρετε είμαστε από την Ευρώπη και αυτό για εμάς είναι τέχνη, δεν είναι κάτι προσβλητικό». Τα βλέμματα συγκατάβασης και συμπάθειας δεν με πείθουν και είμαι σίγουρη οτι ο συγκεκριμένος πίνακας είναι και το λατρεμένο θέμα στις χαμηλόφωνες συζήτησεις των άλλων μαμάδων, όταν δεν είμαι παρούσα.
Θυμάμαι όταν η μικρή κόρη μου ήταν δύο ετών, πήγαμε στο κοντινό κολυμβητήριο. Απολύτως συνειδητά εγώ, μιας και ερχόμουν απο την Ελλάδα, δεν της φόρεσα το πάνω μέρος του μαγιό. Αυτό που επικράτησε, με την θέα της μικρής να περπατά αμέριμνα «γυμνόστηθη» λέγεται και πανζουρλισμός. Λίγο έλειψε να εκδιωχθούμε κακήν κακώς από εκεί. Τελικά οι υπεύθυνοι, αφού πείστηκαν οτι δεν το έκανα επίτηδες, συμβιβάστηκαν και της επέτρεψαν να κολυμπήσει με ένα μπλουζάκι, παρόλο που όπως μου είπαν με δασκαλίστικο ύφος «όταν βρεχτεί η μπλούζα, θα διαγράφεται το στήθος». Του δίχρονου…
Για κάποιον που έρχεται από την Ευρώπη, η αντίληψη αυτή σοκάρει. Και σοκάρει για έναν επιπλέον λόγο. Γιατί είναι άκρως αντιφατική. Διότι μιλάμε για μια χώρα που έχει μυθοποιήσει, τις μονίμως ημίγυμνες -σε βαθμό χυδαιότητας- αδελφές Καρντάσιαν. Για μια χώρα που λατρεύει με ευλάβεια, τα προκλητικά αγγελάκια της Victoria Secret, που λικνίζονται αισθησιακά εμπλουτίζοντας απλόχερα, τις ανδρικές φαντασιώσεις. Για μια χώρα που έχει γεννήσει και έχει επιβάλλει διεθνώς, τα ισχυρότερα στερεότυπα της γυναικείας επίπλαστης ξανθιάς σεξουαλικότητας. Για μια χώρα που τελικά υπονοεί το γυμνό σε κάθε έκφανσή του, αλλά ντρέπεται να το παραδεχθεί. Να το κοιτάξει κατάμματα.
Για μια χώρα που χαρακτηρίζει στην δημόσια τηλεόραση της ως «κατάλληλο μόνο για ενηλίκους» ντοκιμαντέρ για τον Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου. Αλλά την ίδια ώρα, περίπου στις 7 το απόγευμα δηλαδή, προβάλει αστυνομικές σειρές με πολτοποιημένα πτώματα. Και για μια χώρα όπου η βιομηχανία του σεξ ανθεί, αλλά πριν από μερικά χρόνια απαγόρευσε (η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών) την προβολή της πασίγνωστης διαφήμισης της Dove, με τις έξι γυμνές μεσήλικες γυναίκες.
«Η γυμνή μάχα» του Γκόγια και οι τροφαντές γυναίκες του Ματίς μέσα στα βουκολικά τοπία τους, δεν έχουν θεσή στον αμερικανικό καθωσπρεπισμό. Είτε μιλάμε για την αναγεννησιακή «γέννηση της Αφροδίτης» του Μποτιτσέλι, είτε για τις πιο πρόσφατες pop art γυμνές ερωμένες του Τομ Γουέσελμαν, οι αμερικάνοι βλέπουν μόνο το γυμνό. Τίποτα πέρα από αυτό. Και στρέφουν το βλέμμα.
Η σεξουαλική εκπαίδευση στα σχολεία, δεν διέπεται από ενιαίους ομοσπονδιακούς νόμους, με αποτέλεσμα οι εν λόγω αποφάσεις να λαμβάνονται συχνά από υπερσυντηρητικά μικροαστικά τοπικά συμβούλια. Με ο,τι αυτό συνεπάγεται για την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών.
Στο ίδιο ακαταλαβίστικο πλαίσιο εντάσσεται και η ιστορία των γονιών στο Τέξας, που πήγαν να εμφανίσουν φωτογραφίες των παιδιών τους, που έπαιζαν μέσα στην γεμάτη με αφρόλουτρο μπανιέρα. Ομως οι υπάλληλοι του φωτογραφείου, θορυβήθηκαν τόσο από το θέαμα, που κάλεσαν την αστυνομία. Και η αστυνομία μαζί με την πρόνοια έψαξε το σπίτι και βρήκε και άλλες γυμνές μωρουδίστικες φωτογραφίες. Σαν αυτές τις λαχταριστές φωτογραφίες, που όλοι οι γονείς έχουμε στα συρτάρια μας. Και συνέλαβαν τους γονείς με την κατηγορία της παιδικής πορνογραφίας. Αυτή η ιστορία μοιάζει με αστικός μύθος, αλλά είναι πέρα για πέρα πραγματική.
Προφανώς, η εξήγηση αυτού το σύνθετου φαινομένου είναι πολύ δυσκολότερη και οι λόγοι πολύ βαθύτεροι από οτι μπορούν να καταγραφούν και να αναλυθούν σε ένα άρθρο από έναν δημοσιογράφο, που απλώς παρατηρεί. Ισως να πηγάζουν στην πουριτανική ηθικολογία των προγόνων του 16ου και 17ου αιώνα, από την οποία αδυνατεί η σημερινή αμερικανική κοινωνία να απαγκιστρωθεί. Ισως κάπου αλλού. Και μπορεί η πρώτη οργανωμένη τάση του κοινωνικού γυμνισμού να εμφανίστηκε στις ΗΠΑ, ωστόσο καταπνίγηκε γρήγορα, από τα γνωστά πανίσχυρα αμερικανικά στερεότυπα.
Στο άρθρο του «η Ευρωπαϊκή σάρκα και η Αμερικανική σεμνοτυφία» ο γνωστός κοσμογυρισμένος ταξιδιωτικός blogger Rick Steves, σχολιάζει το αυτονόητο: «Θεωρώ τους ευρωπαίους πολύ πιο άνετους με το σώμα τους, από ότι τους αμερικάνους». Και προσθέτει εν είδει προειδοποίησης, σαν να ακολουθεί κείμενο, ακατάλληλου για αμερικανούς περιεχομένου «για την ακρίβεια και μόνο που αναφέρομαι σε αυτό το θέμα, γνωρίζω οτι μπορεί να προσβάλω πολλούς αμερικάνους. Διότι ξέρω οτι μερικοί σοκάρονται όχι μόνο όταν βλέπουν γυμνό, αλλά ακόμη και όταν πρέπει να μιλήσουν γι῾ αυτό».
- Ανταποκρίτρια της ΕΡΤ στην Ουάσιγκτον