Ή απειλή εναντίον της οικονομίας, η εμπιστοσύνη και η ανάπτυξη
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Πρότζεκ-πρόκληση κοινών συμφερόντων, που με την εξέλιξη της τεχνολογίας τώρα είναι εφικτό, χαρακτήρισε ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας την ηλεκτρική διασύνδεση
Απόλυτος ο Πάιατ για το καυτό καλοκαίρι του 2020 στο Καστελόριζο: Δεν θέλουμε να ξαναδούμε αυτό που συνέβη με τις (παράνομες) γεωτρητικές προσπάθειες της Τουρκίας
Του Γεωργίου Μπάλτα*
Υπήρξε άραγε οικονομία που κατάφερε να αναπτυχθεί όταν ασταμάτητα απειλούνταν με κατάρρευση και έξοδο από νομισματική ένωση; Και όμως, από το 2010 συζητάμε διαρκώς για το τι πρέπει να γίνει για την επάνοδο της ανάπτυξης στην Ελλάδα. Οι διαπραγματεύσεις με τους εταίρους και οι αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό και εξωτερικό αφορούν τα γνωστά πλέον σε όλους θέματα: Δημοσιονομική κατάσταση, μεταρρυθμίσεις, αντιμετώπιση του χρέους. Για όλα αυτά έχουμε ακούσει σχεδόν τα πάντα.
Προκαλεί όμως εντύπωση γιατί οι αρμόδιοι στην Ελλάδα και στην Ευρώπη δεν μιλούν ευθέως για τον βασικό υφεσιακό παράγοντα. Έναν παράγοντα που από το 2010 μέχρι σήμερα, συνεχίζει να καταστρέφει τις όποιες προσπάθειες της οικονομίας να ανασυγκροτηθεί, και συντηρεί ένα παραλυτικό οικονομικό περιβάλλον όπου ο φόβος και η απελπισία κυριαρχούν, δημιουργώντας πολύ αρνητικές προσδοκίες.
Ο παράγοντας αυτός που δηλητηριάζει από το 2010 ως τώρα την ελληνική οικονομία είναι πολύ απλά η διαρκής απειλή της κατάρρευσης και της εξόδου από το ευρώ. Ο ασταμάτητος εκφοβισμός όλων των εμπλεκόμενων στο οικονομικό σύστημα είναι απλά ο τέλειος λόγος για την αδυναμία της οικονομίας να δραπετεύσει από τα δεσμά της ύφεσης. Καμμία οικονομία δεν θα μπορούσε να ανασυγκροτηθεί και να αναπτυχθεί όταν βρίσκεται διαρκώς κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη μίας επαπειλούμενης καταστροφής.
Ποια οικονομία μπορεί να ξεφύγει από την ύφεση όταν όχι μόνο η απειλή της κατάρρευσης διατηρείται συνεχώς επάνω της, αλλά συχνά χρησιμοποιείται εκατέρωθεν με στρατηγικό τρόπο;
Για ποια ανάπτυξη μιλάμε όταν οι επενδυτές, από την αρχή της κρίσης, ακούν ότι εάν επενδύσουν στην Ελλάδα μπορεί να βρεθούν στη δίνη μίας μεγάλης οικονομικής καταστροφής;
Πώς θα έλθουν οι απαραίτητες ξένες επενδύσεις στη χώρα όταν ο κίνδυνος ανεξέλεγκτων εξελίξεων κυριαρχεί εδώ και πέντε χρόνια με αρνητικό τρόπο στα διεθνή μέσα ενημέρωσης;
Πώς ακριβώς θα ζεσταθεί ξανά η αγορά όταν οι καταναλωτές δεν ξέρουν κυριολεκτικά τι τους ξημερώνει και ζουν μέσα σε διαρκή ανασφάλεια και αβεβαιότητα για το αύριο;
Πώς θα επανέλθει η ρευστότητα της οικονομίας όταν οι αποταμιευτές ακούν συνεχώς για «κούρεμα», «bail in», «Grexit» και πανικόβλητοι σπεύδουν να αποσύρουν χρήματα;
Πώς θα μπορέσει να βγει πάλι η Ελλάδα στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου όταν στις αποτιμήσεις των ελληνικών ομολόγων έχει παγιωθεί η απειλή του Grexit και της κατάρρευσης;
Πώς θα κινητοποιηθούν οι επενδυτές, οι επιχειρηματίες, οι καταναλωτές, όταν είναι όλοι όμηροι μίας τοξικής αβεβαιότητας και κανείς δεν τους εγγυάται πια τίποτα;
Η ανάπτυξη δεν εκβιάζεται και δεν διατάσσεται. Η οικονομία θα αναπτυχθεί όταν διαλυθεί αξιόπιστα ο φόβος και αρθούν αξιόπιστα οι απειλές. Οι άνθρωποι, ως οικονομικά όντα, δεν δημιουργούν με φόβο και αβεβαιότητα, αλλά με ελπίδα και πίστη στο μέλλον. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης είναι σήμερα προϋπόθεση για την ανάπτυξη και την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.
* O Γεώργιος Μπάλτας είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΑΘΗΝΑ