Σινικό Τείχος στους αιθέρες: Μια κρίση με βαθύτερα αίτια και συνέπειες
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Η πρόσφατη κρίση στις Σινο-Ιαπωνικές και Αμερικανο-Σινικες σχέσεις που προέκυψε όταν η Κινα ανακοίνωσε την επιβολη ζωνης ελεγχου των πτησεων (Air Defense Identification Zone ADIZ) στον εναέριο χώρο πανω από την θαλασσια περιοχή στα ανατολικά της, χαρακτηρίστηκε από τους ειδικούς στις διεθνεις σχέσεις ως η νέα σημαντική γεωπολιτικη κριση μετα το ζητημα και τις συνομιλιες για το πυρηνικο προγραμμα του Ιράν.
Διαπιστωση σωστή αφού οι βασικες αιτιες της εκτεινονται περά από τα «ορια» της διαχειρησης της εναεριας κυκλοφοριας στην περιοχη και έχουν γεωπολιτικη, νομικη και οικονομικη φυση και αφετηρια.
Δεν υπαρχει αμφιβολια ότι ανεξάρτητα από τον τρόπο που η Κινα έχει επιλεξει να εφαρμοσει την εξαγγελια της -αναφερθηκε μια επιλεκτικη εφαρμογη-, αυτή, κατ’αρχην, συνιστα για οσο θα ισχυσει, μια πραγματικοτητα που θα πρέπει να λαμβανεται υποψη στον σχεδιασμό της εναέριας κυκλοφορίας στην περιοχη, προκειμενου να αποφευχθει επαναληψη δυσαρεστων γεγονοτων , με πιο γνωστό ισως την καταριψη το 1983 από τους Σοβιετικους τοτε του Κορεατικου τζαμπο (πτηση KAL 007) που στοιχισε τη ζωη ολων των269 επιβαινοντων.
Το θεμα σήμερα όπως και τοτε, αναπτύσσεται βέβαια σε μια άλλη περιοχη του πλανητη, αφορα όμως και την ΕΕ και την Ελλαδα ιδιαιτερα γιατι σε λιγες μερες αναλαμβάνει την προεδρία της ΕΕ και μπορεί να χρειασθει να διαχειριστει το ζητημα. Κατά ένα περιεργο γύρισμα της τύχης και η πρώτη ελληνικη προεδρια- στην ΕΟΚ τοτε- είχε κληθει να διαχειριστει την κριση από την καταρριψη του Κορεατικου Τζαμπο, με αρκετό κόστος, αφού ο τοτε Πρωθυπουργος και προεδρευων του συμβουλιου Ανδρέας Παπανδρέου δεν δεχθηκε τηνεπίσημη αμερικανικη αποψη της κυβερνησης Ρέιγκαν για το συμβάν, για να δικαιωθει όμως αργοτερα και από τον διακεκριμενο αμερικανό δημοσιογράφο Seymour Hersh (βλ. το βιβλιο του “Τhe Target is Destroyed” ) αλλά και ως ένα βαθμο από το περιεχόμενο της αλληλογραφίας ανάμεσα στον αμερικανό Γερουσιαστη Jessie Helms με τον τοτε προεδρο της Ρωσιας Boris Yieltsin.
Με την συγκεκριμενη αποφαση της η Κινα που έχει ως βασικο στοχο την εδραιωση της ως κυριαρχης περιοχικης δυναμης εστειλε μυνηματα σε πολλους αποδεκτες αλλα και «συνεβαλλε» στην αναδειξη θεματων διεθνών σχέσεων και πολιτικης.
Πρωτος παραληπτης η Ιαπωνια, με την οποια περά από δυσαρεστες ιστορικες αναμνησεις έχει και συγκεκριμενη διαφορα σχετικά με την διεκδικηση της κυριαρχιας των νησιων που βρισκονται στη θαλασσια αυτή περιοχη ο υπερκειμενος εναεριος χωρος της οποιας αποτελει το μεγαλυτερο μερος της ζωνης ελεγχου. Δεν είναι τυχαιο το γεγονος αλλωστε ότι η Κινα ονομαζει τα νησια αυτά Diaoyu ενώ η Ιαπωνια τα ονομαζει Senkaku. Ομως ιδιαίτερη σημασία έχει η επιλυση της συγκεκριμενης διαφορας για το μελλον της Ταιβαν, η οποια θεωρει, ότι ως συνεχεια της Δημοκρατιας της Κινας του 20ου αιωνα έιχε και έχει τις ιδιες διεκδικησεις για τα νησια – τα ονομαζει Diaoyutai- με αυτές που τωρα υιοθετει και προβαλλει η Κινα. Το λεπτο σημειο εδώ βρίσκεται στο ότι αφου τις διεκδικησεις αυτές ανελαβε η Κινα, αν τελικα δικαιωθει στο ζητημα της κυριαρχιας θα έχει στην ουσια κερδισει την διοικηση ενός τμηματος της Ταιβαν με ότι αυτό συνεπαγεται, εννοειται όχι μονο για την Ταιβαν.
Αλλοι παραληπτες το Βιετναμ,οι Φιλιππινες, το ΜπρουνεΪ, η Μαλαισια και η Ινδονησια με τις οποιες η Κινα έχει από χρόνια διαφορες και για την οριοθετηση των θαλασσιων συνορων και ζωνων αλλα και για την κυριαρχια των νησιωτικων συμπλεγματων Spartly και Paracel, διαφορες πισω από τις οποιες πολλοι βλεπουν την εκμεταλλευση αφενος του ορυκτου πλουτου –κοιτασματα πετρελαιου και φυσικου αεριου –στην περιοχη, αφετερου των αλιευτικων δυνατοτητων.Απο τον καταλογο των παραληπτων δεν λειπει και η Νοτια Κορεα, που επισης έχει διαφορες για θεματα κυριαρχιας αν και οι σχέσεις της με το Πεκινο είναι πιο καλες, συγκριτικα με τους υπολοιπους.
Το ζητημα των κανονων της εναεριας κυκλοφοριας αλλα και των διαδικασιων που ισχυουν σε τετοιες περιπτώσεις -υποβολη σχεδιων πτησεως, Νοταμ κλπ.- έχει οπωσδηποτε την σημασία του, αφού θετει ξανα στο επίκεντρο του ενδιαφεροντος το τεραστιο θεμα της χρησης και διαχειρησης του εναεριου χωρου, δεν φαινεται όμως να είναι το πρωταρχικο ιδιαιτερα μαλιστα αφού οι ΗΠΑ που ως γνωστον είναι ευαισθητες στα ζητήματα παροχης στοιχειων και αναγνωρισης,περά από μια πτηση αεροσκαφων Β-52 εντος της συγκεκριμενης ζωνης, αντιμετωπισαν με συνεση το ολο ζητημα.
Συνεση όμως εδειξε και η Κινα στην εφαρμογη της εξαγγελιας της. Φανηκε ετσι ότι και για τις δυο χώρες,αλλα κυριως για τις ΗΠΑ,που τα τελευταια χρόνια έχουν ολο και περισσότερο στραμμένη την προσοχη τους στην περιοχη αυτή, ότι η συγκεκριμενη εξελιξη αποτελει ευκαιρια για την αναζητηση ενός νεου μοντελου για τις σχέσεις των υπερδυναμεων.
Η Ελλαδα και η Κύπρος λογω και των ομοιοτητων που πτυχες της συγκεκριμενης κρίσης έχουν με τα ειδικα θεματα που και οι δυο χώρες αντιμετωπιζουν στο Αιγαιο και την Ανατολική Μεσογειο, οφειλουν να παρακολουθουν πολύ προσεκτικα τις εξελιξεις και να διδασκονται από αυτές. Οι δε παρεμβασεις της Ελληνικης Προεδριας, αν χρειασθουν, θα πρέπει να είναι σε τέτοια κατευθυνση ώστε να δημιουργουν θετικα προηγουμενα για την περιοχη μας.
* Ο Γιωργος Δημητρακόπουλος είναι πρώην Αντιπρόεδρος του Ευρωπαικού Koινοβουλίου