Η μεσαία τάξη μένει «άστεγη» σε όλη την Ευρώπη: Σπανίζουν τα σπίτια, από τη Σουηδία ως την Ισπανία και από την Ολλανδία ως την Ελλάδα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 62% την τελευταία τριετία: Θετικά στοιχεία για την πορεία της οικονομίας από τον ΟΟΣΑ

Τα κονδύλια της …επανένωσης, η διεφθαρμένη Ευρώπη και ο θρασύτατος κατοχικός ηγέτης: Οι Βρυξέλλες πέταξαν 688 εκατ. ευρώ στο… γάμο του Καραγκιόζη (Ερσίν Τατάρ)

Τονωτική ένεση ενός εκατομμυρίου ευρώ στα ταμεία της Κυπριακής Δημοκρατίας: «Χρυσάφι» τα παράβολα των 6.594 υποψηφίων για την Ευρωβουλή και την Τοπική Αυτοδιοίκηση

Οι μεσαίες τάξεις δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να βρουν στέγη στα κέντρα των μεγάλων πόλεων. Η ανεπάρκεια σε νέες κατασκευές και ο υπερβολικός τουρισμός έχουν επιτείνει την έλλειψη κατοικιών, ενώ οι τιμές παραμένουν υψηλές.

Με τίτλο «Γιατί η στεγαστική κρίση εγκαθίσταται στην Ευρώπη», στη συνδρομητική έκδοση της εφημερίδας Le Monde δημοσιεύονται ανταποκρίσεις από διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, μεταξύ των οποίων και εκείνη της Marina Rafenberg από την Αθήνα, που επισημαίνουν ότι αυτό το φαινόμενο αφορά σε όλη την Ευρώπη, από τη Σουηδία μέχρι την Ισπανία περνώντας μέσω Ολλανδίας και Ελλάδας, 

Το 2022, όταν τα επιτόκια εκτινάχθηκαν στα ύψη, υπήρχε ο φόβος ενός μεγάλου ευρωπαϊκού κραχ στα ακίνητα. Δεν συνέβη, αλλά δεν σημαίνει ότι πρέπει να επαναπαυόμαστε. Αντίθετα, η αγορά έχει εισέλθει σε μια φάση οιονεί παγώματος, με απότομη επιβράδυνση του αριθμού των πωλήσεων, ανεπάρκεια νέων κατασκευών και πτώση των τιμών των ακινήτων που παραμένουν ιστορικά πολύ υψηλές, περιορίζοντας την πρόσβαση σε ακίνητα για τους νέους.

Όπως, μεταξύ άλλων, αναφέρεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, οι τιμές των κατοικιών μειώθηκαν ή παρέμειναν στάσιμες το 2023.

Όπως εκτιμά ο οίκος αξιολόγησης Fitch, «Αναμένουμε σταθερές τιμές ή μέτρια αύξησής τους το 2024 και το 2025».

Οι οικονομικές συνθήκες οδήγησαν σε φόβους για πολύ χειρότερα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αύξησε τα επιτόκιά της από -0,5% σε 4% μεταξύ Σεπτεμβρίου 2019 και Σεπτεμβρίου 2023, τη μεγαλύτερη αύξηση στην ιστορία του ενιαίου νομίσματος. Όμως, στη ζώνη του ευρώ, τα δάνεια είναι κυρίως με σταθερά επιτόκια για μεγάλες περιόδους. Υπό αυτές τις συνθήκες, η αύξηση των επιτοκίων δεν αφορά αυτούς που έχουν ήδη δανειστεί, αλλά μόνο τους νέους αγοραστές που, επομένως, δυσκολεύονται περισσότερο να λάβουν δάνειο από την τράπεζα.

Οι ιδιοκτήτες που έχουν δάνεια σε χαμηλά σταθερά επιτόκια αποφεύγουν να μετακινηθούν, φοβούμενοι ότι δεν μπορούν να λάβουν νέο δάνειο. Αυτό προκαλεί δυσλειτουργία στην αγορά, μειώνοντας τον αριθμό των ακινήτων προς πώληση.

Επιπλέον, ο αριθμός των κατασκευών είναι ανεπαρκής, ιδιαίτερα σε χώρες που κατακλύζονται από τουρίστες κατά τη θερινή περίοδο και σε εκείνες που έχουν υποδεχτεί Ουκρανούς πρόσφυγες από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία στις αρχές του 2022.

Αυτό το πάγωμα της αγοράς σε πολύ υψηλές τιμές έχει οδυνηρές διαδοχικές κοινωνικές συνέπειες. Στα κέντρα των πόλεων που κατακλύζονται από τουρίστες, η εργατική και η μεσαία τάξη, που πλήττονται επίσης από τον πληθωρισμό της ενέργειας και των τροφίμων, δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να βρουν στέγη. Ορισμένα νοικοκυριά καταφεύγουν στην περιφέρεια, ή ακόμα χειρότερα.

• Στην Ολλανδία και την Τσεχία, το θέμα πυροδοτεί πολιτική οργή, ενώ η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα προσπαθούν να καταπολεμήσουν τις υπερβολές του τουρισμού.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, η ανταποκρίτρια της ε/φ σημειώνει ότι ο εξευγενισμός [gentrification] μεγάλων πόλεων όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και ορισμένων νησιών που είναι δημοφιλή στους τουρίστες, εξοργίζει τους ντόπιους, οι οποίοι τώρα αγωνίζονται να βρουν στέγη. Παρουσιάζεται η μαρτυρία νεαρού φοιτητή ο οποίος εκδιώχθηκε στις αρχές Ιανουαρίου από το διαμέρισμά του στα Εξάρχεια, επειδή ο ιδιοκτήτης ήθελε να το μετατρέψει σε Airbnb.

Στα Εξάρχεια, μια εναλλακτική γειτονιά λίκνο του αναρχισμού και της φοιτητικής εξέγερσης κατά της δικτατορίας το 1973, οι αντιδράσεις σε αυτόν τον εξευγενισμό είναι μερικές φορές βίαιες – εκεί οργανώνονται διαδηλώσεις ενάντια στην κατασκευή ενός νέου μετρό, ετικέτες στους τοίχους καλούν τους τουρίστες να επιστρέψουν σπίτι τους και, πιο πρόσφατα, καταστήματα που θεωρούνται αντιπροσωπευτικά αυτής της επιταχυνόμενης μεταμόρφωσης της γειτονιάς έχουν βανδαλιστεί.

Το 2023 τα ελληνικά ενοίκια αυξήθηκαν κατά 5,9% κατά μέσο όρο και η αύξηση είναι 37% από το 2018. Σε ορισμένες συνοικίες είναι ακόμη και 50%, ενώ οι μισθοί δεν έχουν αυξηθεί παρά ελαφρώς εδώ και δεκαπέντε χρόνια.

Κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους στις αρχές της δεκαετίας του 2010, πολλοί ιδιοκτήτες σπιτιού δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν φόρους και να ανακαινίσουν τα ακίνητά τους – έτσι επέλεξαν να διατηρήσουν τα σπίτια τους κλειστά. Το πρόβλημα: ενώ η ελληνική οικονομία περνούσε μια σκληρή κρίση, οι επενδυτές ενοικίων εκμεταλλεύτηκαν τις χαμηλές τιμές και ενδιαφέρθηκαν για αυτά τα ακίνητα, καθώς και για γραφεία ή μικρά καταστήματα που έκλεισαν την περίοδο της ύφεσης, προκειμένου να τα μετατρέψουν σε ενοικιαζόμενα.

Καταγράφεται η εμπειρία του Βαγγέλη Φιλιππίδη ο οποίος εργαζόταν σε μια μικρή διαφημιστική εταιρεία όταν άλλαξε δραστηριότητα το 2016. Όπως εξηγεί, «Μεταμόρφωσα το γραφείο μου σε δύο διαμερίσματα Airbnb». Δημιούργησε τη δική του εταιρεία, η οποία σήμερα απασχολεί δεκαεπτά άτομα και πλέον διαχειρίζεται 80 διαμερίσματα για άλλους ιδιοκτήτες. «Πολλές εταιρείες έκλεισαν κατά τη διάρκεια της κρίσης, τα γραφεία έμειναν κενά: η επιχείρηση με Airbnb ήταν ευλογία για την Ελλάδα, που δεν είναι βιομηχανική χώρα», υπογραμμίζει. Μπορεί. Όμως, σύμφωνα με την Τράπεζα Πειραιώς, υπάρχει σήμερα έλλειψη 212.000 ακινήτων στη χώρα, κυρίως επειδή 170.000 διαμερίσματα ή σπίτια έχουν τεθεί σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης, τύπου Airbnb.

Για να περιορίσει το πρόβλημα, η κυβέρνηση έχει ξεκινήσει ένα πρόγραμμα για να ενθαρρύνει τους ιδιοκτήτες να ανακαινίσουν τα σπίτια τους: θα επωφεληθούν από φορολογικές εκπτώσεις εάν τα νοικιάσουν, ιδιαίτερα σε νέους. Ετοιμάζεται επίσης να αυξήσει από 250.000 ευρώ σε 800.000 ευρώ το επίπεδο των επενδύσεων σε ακίνητα που απαιτούνται από μη Ευρωπαίους υπηκόους που επιθυμούν να αποκτήσουν «χρυσή βίζα» στη χώρα. Δεν είναι σίγουρο ότι αυτό είναι αρκετό, σχολιάζει η ανταποκρίτρια

Le Monde [Pourquoi la crise du logement s’installe en Europe]

Βουλιάζει στην κρίση το μεγαλύτερο συνταξιοδοτικό ταμείο της Σουηδίας: Αντιμέτωπο με ζημιές ύψους 2 δισ. δολαρίων