Τα όνειρα θερινής νυχτός του Ερντογάν και η μάχη του “τουρκικού αιώνα”: Η προσβολή της Αγίας Σοφίας και τα πολεμικά εναντίον της Κύπρου

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το σχόλιο του Ροναλντ Μαϊνάρντους για τη ματαίωση της επίσκεψης του Ταγίπ Ερντογάν στο Λευκό Οίκο: Τα σενάρια και η αλήθεια

Του κάνουν και πλάκα: Έβαλαν τον εκπρόσωπο της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Τουρκία να πει ότι δεν ταίριαξαν…τα προγράμματα Μπάιντεν – Ερντογάν

Ο Λευκός Οίκος έκλεισε την πόρτα στον ισλαμιστή Ερντογάν, επέλεξε μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας: Η ανάλυση-ανταπόκριση του Μιχάλη Ιγνατίου (video)

Η υπόσχεση ενός «τουρκικού αιώνα» ήταν ένα από τα μεγάλα συνθήματα του Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν (Erdogan) ενόψει των προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών της χώρας, γράφει στο Politico ο διάσημος αναλυτής Hugh Pope.

Και δεν υπάρχει αμφιβολία, σημειώνει, ότι ανταγωνίζεται την επερχόμενη εκατονταετηρίδα της Δημοκρατίας της Τουρκίας, που ιδρύθηκε υπό τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ (Mustafa Kemal Atatürk) στις 29 Οκτωβρίου 1923.

Από την άνοδό του στην εξουσία το 2002, ο Ταγίπ Ερντογάν (Erdogan) έχει σίγουρα αποδειχθεί ότι είναι ο πιο επιδραστικός τούρκος ηγέτης μετά τον Atatürk. 

Διατήρησε την εξουσία περισσότερο, έδειξε ότι είναι ικανός πολιτικός και συντόνισε την κατασκευή μεγάλων έργων υποδομής, όπως τεράστιες γέφυρες, γιγαντιαία αεροδρόμια, σιδηροδρόμους υψηλής ταχύτητας – καθώς και ένα παλάτι 1.100 δωματίων για τον εαυτό του.

Μπορεί η κληρονομιά του Erdogan να επισκιάσει αυτή του ήρωα απελευθέρωσης της Τουρκίας; Και σε ποιο βαθμό σχετίζεται αυτό με το όραμα του Atatürk  για τη σιδερένια κοσμικότητα έναντι της λαχτάρας του Erdogan να αγκαλιάσει ξανά τις ρίζες του έθνους του στο Ισλάμ;

Αυτά τα ερωτήματα θα απαντηθούν σε μεγάλο βαθμό από το εκλογικό σώμα της Τουρκίας, εάν υπάρξει είτε μια ξεκάθαρη νίκη για τον Erdogan και το κόμμα του, είτε για τον πιο κοσμικό, εξακομματικό συνασπισμό με επικεφαλής τον Kemal Kılıçdaroğlu — πρώην γραφειοκράτη και ηγέτη του το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, το οποίο ιδρύθηκε από τον Atatürk .

Και ο εκλεγμένος μελλοντικός ηγέτης θα κερδίσει επίσης τη δύναμη να καθορίσει τον τόνο του σίγουρα λαμπρού εορτασμού σε πέντε μήνες.

Σε αυτήν την επερχόμενη μάχη των αιώνων, ενώ τα μεγάλα έργα του Erdogan είναι πολύ γνωστά σε πολλούς —εν μέρει επειδή τα προβάλει συχνά— αυτό που συχνά ξεχνιέται είναι πώς συγκρίνονται, σε σχετικούς όρους, με τη διαδρομή της νεαρής τουρκικής δημοκρατίας υπό τον Atatürk στις δεκαετίες μετά το 1923.

Σημειώνεται μεταξύ άλλων ότι ως υψηλόβαθμος στρατιωτικός και αργότερα αρχιστράτηγος  ηγήθηκε με θάρρος και διάκριση στα περισσότερα από τα μέτωπα στα οποία ο βρετανικός, γαλλικός, ιταλικός, ρωσικός και ελληνικός στρατός συγκρούστηκαν με την Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1908 έως το 1923.

Η σιδερένια θέλησή του ανάγκασε τις μεγάλες δυνάμεις να αναγνωρίσουν τη νέα Δημοκρατία της Τουρκίας στη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923, χαράσσοντας τα σύνορα της Τουρκίας —ακόμα και διαφωνώντας σε ορισμένες λεπτομέρειες— και εμμένοντας σε αυτά.

Η πρώτη πρόκληση που αντιμετώπισε τότε ο Atatürk  μετά την ίδρυση της δημοκρατίας ήταν αυτή ενός τραυματισμένου, εξαθλιωμένου πληθυσμού. Έλληνες και Αρμένιοι που συχνά αποτελούσαν την πλειοψηφία των οθωμανικών πόλεων είχαν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τη Μικρά Ασία με πολέμους, ανταλλαγές πληθυσμών και τρομερές σφαγές.

Και στη θέση τους ήρθαν Τούρκοι Μουσουλμάνοι, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα παλιά τους σπίτια στις χαμένες επαρχίες της αυτοκρατορίας.  Σημειώνεται ότι μια αυτοκρατορία που κάποτε κυβερνούσε ένας σουλτάνος-χαλίφης έγινε δημοκρατία με εκλογικό σύστημα.

Το Ισλάμ υποβιβάστηκε από την πρωταρχική πηγή της εθνικής ταυτότητας προς όφελος μιας κοσμικότητας. και ο βυζαντινός καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης – για αιώνες ένα οθωμανικό τζαμί – μετατράπηκε συμβολικά σε μουσείο.

Καθώς οι Τούρκοι έμαθαν τα αστικά επαγγέλματα και τις τέχνες των χαμένων αρμενικών και ελληνικών μεσαίων στρωμάτων, ο Atatürk τους ώθησε επίσης στη διαδικασία της εκβιομηχάνισης. Η πρόοδος, ωστόσο, ήταν αργή και οι κύριες εξαγωγές της χώρας παρέμειναν τα φουντούκια και τα ξερά σύκα μέχρι τη δεκαετία του 1980.

Αλλά αυτή η ρήξη με το παρελθόν ήταν απογοητευτική και άφησε πίσω πολλούς που ευνοούσαν τις ισλαμικές παραδόσεις. Αυτοί ήταν συχνά οι συντηρητικοί, ευσεβείς κάτοικοι από την Ανατολία.

Πολιτικά ρεύματα που εκμεταλλεύονταν την ψήφο τους άρχισαν να εμφανίζονται μετά το 1950, να γίνονται πιο ισχυρά καθώς οι άνθρωποι συνέρρεαν για να εργαστούν στις πόλεις και υποστήριζαν τους πολιτικούς μέντορες του Erdogan και αργότερα τον ίδιον.

Ο τουρκικός αιώνας του Erdogan συνεχίζει αυτή τη μακροχρόνια, σιωπηρή αμφισβήτηση στους δυτικούς τρόπους που επιβλήθηκαν από τον Ataturk και μιας στενή έννοια του τουρκισμού. Και στο εσωτερικό, αυτή η θολή νεο-οθωμανική κουλτούρα παρουσιάζεται με ένα μουσείο, χτισμένο έξω από τα βυζαντινά τείχη, που γιορτάζει την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 με εκπληκτικό ρεαλισμό, τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και μια νοοτροπία που στηρίζεται στους κρατικούς υπαλλήλους να παρακολουθούν την προσευχή της Παρασκευής ως κοινή υποχρέωση.

Εν τω μεταξύ, οι ενέργειες του Erdogan ως ηγέτη δεν έχουν επικεντρωθεί σε σαφείς στόχους πολιτικής. Συγχρόνως ξεκίνησε συνομιλίες με αντάρτες του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν και εξαπέλυσε τις ένοπλες δυνάμεις να προσπαθήσουν να τους συντρίψουν, άφησε να μπουν 3,5 εκ. Σύροι πρόσφυγες και στη συνέχεια δημιούργησε ζώνες ελεγχόμενες από τον τουρκικό στρατό κατά μήκος των συριακών συνόρων για να τους επαναπατρίσει.

Υποστήριξε τις συνομιλίες για τον τερματισμό της διχοτόμησης της Κύπρου και στη συνέχεια έστειλε πολεμικά πλοία για να απειλήσει τα ερευνητικά σκάφη στα ανοικτά των διεθνώς αναγνωρισμένων, ελληνοκυπριακών υδάτων νότια του νησιού. Και δεν υπήρξε λύση σε καμία από αυτές τις συγκρούσεις.

Δεν ήταν για όλα αυτά εξ ολοκλήρου το λάθος του Erdogan. Για παράδειγμα, η ΕΕ είναι υπαίτια για διπλά μέτρα και σταθμά, παραπλανητικές υποσχέσεις για βίζα και σοβαρά λάθη για την Κύπρο.

Σημαίνει, ωστόσο, ότι 100 χρόνια αφότου ο τελευταίος oθωμανός σουλτάνος έφυγε από την πρωτεύουσα με ένα βρετανικό θωρηκτό, λίγοι φαντάζονται ότι ο αιώνας του Ataturk θα επισκιαστεί σύντομα, υποστηρίζει μεταξύ άλλων ο συντάκτης.

*Ο Hugh Pope είναι συγγραφέας στις Βρυξέλλες και ήταν ρεπόρτερ με έδρα την Τουρκία για τρεις δεκαετίες. Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων για τη χώρα και την περιοχή.

ΠΗΓΗ: Politico – Hugh Pope – The battle of the Turkish centuries

Τι θα άλλαζε μια ήττα του Ταγίπ Ερντογάν για τους Ευρωπαίους; Δεν θα επηρεαστούν ριζικά οι σχέσεις μεταξύ της Ε.Ε. και της κατοχικής Τουρκίας!