Ο χρυσός, η Ερυθρά Θάλασσα και η κουλτούρα των πραξικοπημάτων: Οδηγός κατανόησης της σύγκρουσης στο Σουδάν

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Από το ξενοκίνητο χουντικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 στην προδοσία της Κύπρου, τον Ιούλιο του 1974: Η πορεία προς την καταστροφή μπήκε στην τελική της φάση…

57 χρόνια από την επιβολή της ξενοκίνητης χούντας… Ζόφος, 21η Απριλίου 1967: «…Προσοχή, προσοχή! Ο στρατός ανέλαβεν την διακυβέρνησιν της χώρας…»

Με συνοδεία πολεμικών πλοίων τα Ιρανικά εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα για το φόβο αντιποίνων από το Ισραήλ

Οι άγριες μάχες που έχουν ξεσπάσει στην πρωτεύουσα του Σουδάν, Χαρτούμ, αλλά και σε άλλες περιοχές,  είναι άμεσο αποτέλεσμα ενός φαύλου κύκλου διαμάχης για την εξουσία εντός της στρατιωτικής ηγεσίας της χώρας.

Υπάρχουν συγκρούσεις σε στρατηγικά σημεία σε όλη την πρωτεύουσα καθώς συγκρούονται μέλη μιας παραστρατιωτικής δύναμης – Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF) – και τακτικά στρατεύματα.

Όμως υπάρχουν πολλά πίσω από τις τρέχουσες εξελίξεις. Παρακάτω παρατίθενται ορισμένα βασικά που πρέπει να γνωρίζει κανείς για να κατανοήσει την σημερινή ένοπλη κρίση:

Τι οδήγησε στη σύγκρουση;

Μετά από ένα πραξικόπημα τον Οκτώβριο του 2021, το Σουδάν διοικείται από ένα συμβούλιο στρατηγών, με επικεφαλής τους δύο στρατιωτικούς που βρίσκονται τώρα στο επίκεντρο της διαμάχης:

Στρατηγός Abdel Fattah al-Burhan , επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων και ουσιαστικά πρόεδρος της χώρας.

Και ο αναπληρωτής του και αρχηγός των παραστρατιωτικών δυνάμεων RSF, ο στρατηγός Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο , πιο γνωστός ως Χεμένττι.

Έχουν διαφωνήσει για την κατεύθυνση στην οποία βαδίζει η χώρα και την προτεινόμενη διαδικασία προς την πολιτική διακυβέρνηση.

Ένα από τα κύρια σημεία που αποτελούν προσκόμματα  είναι τα σχέδια για ένταξη των 100.000 ανδρών που συγκροτούν την παραστρατιωτική δύναμη RSF και ποιος θα ηγηθεί στη συνέχεια της νέας δύναμης.

Πού είναι το Σουδάν;

Το κράτος αυτό της βορειοανατολικής Αφρικής συνορεύει με επτά χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ισχυρών γειτόνων στα βόρεια – της Αιγύπτου – και στα ανατολικά – της Αιθιοπίας.

Έχει επίσης μια ακτογραμμή με την Ερυθρά Θάλασσα, η οποία είναι απαραίτητη για το διεθνές εμπόριο.

Ήταν κάποτε η μεγαλύτερη χώρα της ηπείρου, έως ότου το Νότιο Σουδάν κέρδισε την ανεξαρτησία του το 2011 μετά από δεκαετίες εμφυλίου πολέμου.

Γιατί ξεκίνησε η σύγκρουση το Σάββατο;

Η βία της οποίας γινόμαστε μάρτυρες σήμερα ακολουθεί ημέρες έντασης, καθώς μέλη των RSF αναδιατάχθηκαν σε όλη τη χώρα την περασμένη εβδομάδα σε μια κίνηση που ο στρατός θεώρησε ως απειλή.

Υπήρχε κάποια ελπίδα ότι οι συνομιλίες θα μπορούσαν να επιλύσουν την κατάσταση, αλλά δεν συνέβη ποτέ αυτό.

Αμφισβητείται ποιος έριξε τον πρώτο πυροβολισμό το πρωί του Σαββάτου, αλλά οι μάχες έκτοτε κλιμακώθηκαν σε διάφορες περιοχές της χώρας με σχεδόν 100 πολίτες να σκοτώνονται, σύμφωνα με το συνδικάτο γιατρών του Σουδάν.

Γιατί έχουν εγκλωβιστεί οι άμαχοι;

Παρόλο που η σύγκρουση φαίνεται να αφορά τον έλεγχο βασικών εγκαταστάσεων, μεγάλο μέρος της συμβαίνει σε αστικές περιοχές και οι άμαχοι έχουν γίνει τα ακούσια θύματα.

Δεν είναι ακριβώς σαφές πού βρίσκονται οι βάσεις των RSF, αλλά φαίνεται ότι οι δυνάμεις τους έχουν μετακινηθεί σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.

Η σουδανική αεροπορία έχει εξαπολύσει αεροπορικές επιδρομές στην πρωτεύουσα, μια πόλη άνω των έξι εκατομμυρίων κατοίκων, η οποία είναι πιθανό να έχει οδηγήσει σε απώλειες αμάχων.

Υπήρξε μια σύντομη παύση στις μάχες, που συμφωνήθηκε και από τις δύο πλευρές, το Σάββατο για να επιτραπεί στους ανθρώπους να ξεφύγουν από τα διασταυρούμενα.

Ποιες είναι οι Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης;

Η RSF ιδρύθηκε το 2013 και έχει τις ρίζες της στη διαβόητη πολιτοφυλακή Janjaweed που πολέμησε βάναυσα τους αντάρτες στο Νταρφούρ, όπου κατηγορήθηκαν για εθνοκάθαρση.

Από τότε, ο στρατηγός Dagalo έχει δημιουργήσει μια ισχυρή δύναμη που έχει παρέμβει σε συγκρούσεις στην Υεμένη και τη Λιβύη. Έχει επίσης αναπτύξει οικονομικά συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου ορισμένων από τα ορυχεία χρυσού του Σουδάν.

Η RSF έχει κατηγορηθεί για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της σφαγής περισσότερων από 120 διαδηλωτών τον Ιούνιο του 2019.

Μια τόσο ισχυρή δύναμη εκτός του στρατού θεωρείται πηγή αστάθειας στη χώρα.

Γιατί ασκεί τη διακυβέρνηση  ο στρατός;

Οι τωρινές συγκρούσεις είναι το τελευταίο επεισόδιο σε μια σειρά περιόδων  έντασης που ακολούθησαν την ανατροπή του επί μακρόν προέδρου Omar al-Bashir το 2019.

Υπήρχαν τεράστιες διαδηλώσεις στους δρόμους που ζητούσαν να τερματιστεί η σχεδόν τριετής διακυβέρνησή του και ο στρατός έκανε πραξικόπημα για να τον ανατρέψει.

Όμως οι πολίτες συνέχισαν να διαδηλώνουν για την επιστροφή στη δημοκρατία.

Στη συνέχεια ιδρύθηκε μια κοινή στρατιωτική-πολιτική κυβέρνηση, η οποία όμως ανατράπηκε με άλλο πραξικόπημα τον Οκτώβριο του 2021.

Και από τότε η αντιπαλότητα μεταξύ του στρατηγού Burhan και του στρατηγού Dagalo έχει ενταθεί.

Τον περασμένο Δεκέμβριο υπήρξε μια συμφωνία πλαίσιο για την επαναφορά της εξουσίας στα χέρια πολιτικών, αλλά οι συνομιλίες για την οριστικοποίηση των λεπτομερειών απέτυχαν.

Τι θέλουν οι δύο στρατιωτικοί;

Ο στρατηγός Dagalo είπε ότι το πραξικόπημα του 2021 ήταν ένα λάθος και προσπάθησε να παρουσιάσει τον εαυτό του και το RSF ότι βρίσκονται στο πλευρό του λαού, ενάντια στις ελίτ του Χαρτούμ.

Αν και έχει κάποια υποστήριξη, πολλοί δυσκολεύονται να πιστέψουν αυτό το μήνυμα, δεδομένου του βάναυσου ιστορικού της παραστρατιωτικής του δύναμης.

Εν τω μεταξύ, ο στρατηγός Burhan είπε ότι ο στρατός θα παραδώσει πλήρως την εξουσία μόνο σε μια εκλεγμένη κυβέρνηση.
Υπάρχουν όμως υποψίες ότι τόσο οι στρατιωτικοί όσο και οι υποστηρικτές τους ανησυχούν για το τι μπορεί να συμβεί με τον πλούτο και την επιρροή τους εάν απομακρυνθούν από τις ισχυρές θέσεις τους.

Τι μπορούν να κάνουν άλλες χώρες;

Υπάρχουν φόβοι ότι οι μάχες θα μπορούσαν να κατακερματίσουν περαιτέρω τη χώρα, να επιδεινώσουν την πολιτική αναταραχή και να προσελκύσουν γειτονικά κράτη σε ενεργή εμπλοκή.

Διπλωμάτες, οι οποίοι έχουν διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην προσπάθεια  επιστροφής στην πολιτική διακυβέρνηση, προσπαθούν απεγνωσμένα να βρουν έναν τρόπο να κάνουν τους δύο στρατηγούς να μιλήσουν μεταξύ τους.

Ένα περιφερειακό μπλοκ συμφώνησε να στείλει τρεις προέδρους – από την Κένυα, το Νότιο Σουδάν και το Τζιμπουτί – στο Χαρτούμ, αλλά δεν είναι σαφές εάν μπορούν να πραγματοποιήσουν το ταξίδι καθώς κανένα αεροπλάνο δεν πετά μέσα ή έξω από τη χώρα.

Το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η ΕΕ ζήτησαν όλοι κατάπαυση του πυρός και συνομιλίες για την επίλυση της κρίσης.

Με πληροφορίες από BBC

Aιματοχυσία χωρίς τέλος στο Σουδάν: Νεκροί 97 άμαχοι από τις συγκρούσεις που μαίνονται στο Χαρτούμ, διεθνείς εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός [βίντεο]