Αυθεντικός Nτα Βίντσι με ένα κρυφό συστατικό: Ανακάτευε κρόκο αυγού στις μπογιές των αριστουργημάτων του [videos]
FILE PHOTO: People visit an art installation of the ‘Leonardo Da Vinci: Wisdom of AI Light Exhibition’ (Leonardo Da Vinci: The Wisdom of Artificial Intelligence Light) exhibition by the artists collective Ouchhh studio at the new media and digital art museum X Media Art Museum (XMAM) in Istanbul, Turkey, 28 January 2022. The exhibition runs from 30 January until 29 April 2022. EPA, SEDAT SUNA
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Οι « Παλαιοί Δάσκαλοι» όπως ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο Σάντρο Μποτιτσέλι και ο Ρέμπραντ μπορεί να χρησιμοποίησαν πρωτεΐνες, ειδικά κρόκο αυγού, στις ελαιογραφίες τους, σύμφωνα με μια νέα μελέτη την οποία αποκαλύπτει το CNN.
Ίχνη υπολειμμάτων πρωτεΐνης έχουν ανιχνευθεί προ πολλού σε κλασικές ελαιογραφίες, αν και συχνά αποδίδονταν σε μόλυνση.
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε την περασμένη Τρίτη στο περιοδικό Nature Communications διαπίστωσε ότι η συμπερίληψη πρωτεΐνης ήταν πιθανώς σκόπιμη – και ρίχνει φως στις τεχνικές γνώσεις των Παλαιών Δασκάλων, των πιο ικανών Ευρωπαίων ζωγράφων του 16ου, 17ου ή των αρχών του 18ου αιώνα, και στον τρόπο με τον οποίο προετοίμαζαν τις μπογιές τους.
«Υπάρχουν πολύ λίγες γραπτές πηγές σχετικά με αυτό και δεν έχει γίνει καμία επιστημονική εργασία στο παρελθόν για να διερευνηθεί το θέμα σε τέτοιο βάθος», δήλωσε στο CNN η συγγραφέας της μελέτης Ophélie Ranquet του Ινστιτούτου Μηχανικής και Μηχανικών Διαδικασιών στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καρλσρούης στη Γερμανία.
«Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι ακόμη και με μια πολύ μικρή ποσότητα κρόκου αυγού, μπορεί να επιτευχθεί μια εκπληκτική αλλαγή στις ιδιότητες της λαδομπογιάς, αποδεικνύοντας πόσο ωφέλιμο θα μπορούσε να ήταν για τους καλλιτέχνες».
Η απλή προσθήκη λίγου κρόκου αυγού στα έργα τους, όπως αποδεικνύεται, θα μπορούσε να έχει μακροχρόνια αποτελέσματα που ξεπερνούν την απλή αισθητική.
Αυγό εναντίον λαδιού
Σε σύγκριση με το μέσο που έφτιαχναν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και ονομαζόταν τέμπερα — το οποίο συνδυάζει κρόκο αυγού με χρωστικές ουσίες σε σκόνη και νερό — η λαδομπογιά δημιουργεί πιο έντονα χρώματα, επιτρέπει πολύ ομαλές χρωματικές μεταβάσεις και στεγνώνει πολύ λιγότερο γρήγορα, έτσι ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αρκετές ημέρες μετά την παρασκευή.
Ωστόσο, η λαδομπογιά, η οποία χρησιμοποιεί λάδι λιναρόσπορου ή καρθαμέλαιου αντί για νερό, έχει επίσης μειονεκτήματα, συμπεριλαμβανομένου του ότι είναι πιο ευαίσθητη στις σκουρόχρωρες αποχρώσεις και εξίσου ευαίσθητη στη ζημιά που προκαλείται από την έκθεση στο φως.
Επειδή η παρασκευή του χρώματος ήταν μια χειροτεχνική και πειραματική διαδικασία, είναι πιθανό οι Παλαιοί Διδάσκαλοι να είχαν προσθέσει κρόκο αυγού, ένα οικείο συστατικό, στον νεότερο τύπο ζωγραφικής, που πρωτοεμφανίστηκε τον 7ο αιώνα στην Κεντρική Ασία πριν εξαπλωθεί στη Βόρεια Ευρώπη στο Μεσαίωνα και την Ιταλία κατά την Αναγέννηση.
Στη μελέτη, οι ερευνητές αναπαράστησαν τη διαδικασία της δημιουργίας του χρώματος χρησιμοποιώντας τέσσερα συστατικά – κρόκο αυγού, απεσταγμένο νερό, λινέλαιο και χρωστική ουσία – για να αναμείξουν δύο ιστορικά δημοφιλή και σημαντικά χρώματα, το λευκό του μολύβδου και το μπλε ultramarine.
«Η προσθήκη κρόκου αυγού είναι ευεργετική γιατί μπορεί να ρυθμίσει τις ιδιότητες αυτών των χρωμάτων με δραστικό τρόπο», είπε η Ranquet.
«Για παράδειγμα, δείχνοντας διαφορετικά την παλαιότητα: Χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να οξειδωθεί το χρώμα, λόγω των αντιοξειδωτικών που περιέχονται στον κρόκο».
Οι χημικές αντιδράσεις μεταξύ του λαδιού, της χρωστικής και των πρωτεϊνών στον κρόκο επηρεάζουν άμεσα τη συμπεριφορά και το ιξώδες του χρώματος.
«Για παράδειγμα, η λευκή χρωστική ουσία μολύβδου είναι αρκετά ευαίσθητη στην υγρασία, αλλά αν την καλύψετε με ένα στρώμα πρωτεΐνης, θα την κάνει πολύ πιο ανθεκτική σε αυτήν, καθιστώντας τη μπογιά αρκετά εύκολη στην εφαρμογή», είπε ο Ranquet.
«Από την άλλη πλευρά, αν θέλουμε κάτι πιο σκληρό χωρίς να χρειάζεται να προσθέσουμε πολλή χρωστική ουσία, με λίγο κρόκο αυγού μπορούμε να δημιουργήσουμε μια υψηλή βαφή impasto», πρόσθεσε, αναφερόμενη σε μια τεχνική βαφής όπου το χρώμα απλώνεται σε μια διαδρομή αρκετά παχιά ώστε οι πινελιές να είναι ακόμα ορατές.
Η χρήση λιγότερης χρωστικής θα ήταν επιθυμητή πριν από αιώνες, όταν ορισμένες χρωστικές – όπως το λάπις λάζουλι, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του μπλε ultramarine – ήταν πιο ακριβό από τον χρυσό, σύμφωνα με τον Ranquet.
Μια άμεση απόδειξη της επίδρασης του κρόκου αυγού στη λαδομπογιά, ή της έλλειψής της, μπορεί να φανεί στην «Μαντόνα με το Γαρύφαλλο» του Λεονάρντο ντα Βίντσι, έναν από τους πίνακες που εξετάστηκαν κατά τη διάρκεια της μελέτης.
Αυτή τη στιγμή εκτίθεται στο Alte Pinakothek στο Μόναχο της Γερμανίας, το έργο δείχνει εμφανείς ρυτίδες στο πρόσωπο της Μαρίας και του παιδιού.
«Η λαδομπογιά αρχίζει να στεγνώνει από την επιφάνεια και προς τα μέσα, γι’ αυτό και ζαρώνει», είπε ο Ranquet.
Ένας λόγος για το “ρυτίδιασμα” μπορεί να είναι η ανεπαρκής ποσότητα χρωστικών στο χρώμα και η μελέτη έδειξε ότι αυτό το αποτέλεσμα θα μπορούσε να αποφευχθεί με την προσθήκη κρόκου αυγού:
“Αυτό είναι πολύ εκπληκτικό γιατί έχουμε την ίδια ποσότητα χρωστικής στο χρώμα μας, αλλά η παρουσία του κρόκου του αυγού αλλάζει τα πάντα».
Επειδή το τσαλάκωμα ή ρυτίδιασμα εμφανίζεται μέσα σε λίγες μέρες, είναι πιθανό ο Λεονάρντο ντα Βίντσι και άλλοι Παλαιοί Διδάσκαλοι να είχαν εντοπίσει το συγκεκριμένο αποτέλεσμα του αυγού, καθώς και πρόσθετες ευεργετικές ιδιότητες του κρόκου στη λαδομπογιά, συμπεριλαμβανομένης της αντοχής στην υγρασία.
Η «Μαντόνα με το Γαρύφαλλο» είναι ένας από τους πρώτους πίνακες του Λεονάρντο, που δημιουργήθηκε σε μια εποχή που θα πιθανόν να προσπαθούσε ακόμη να κυριαρχήσει στο δημοφιλές μέσο της λαδομπογιάς.
Νέα κατανόηση των κλασικών
Ένας άλλος πίνακας που εξετάστηκε κατά τη διάρκεια της μελέτης ήταν «Ο Θρήνος πάνω από τον νεκρό Χριστό», του Μποτιτσέλι, που επίσης εκτίθεται στο Alte Pinakothek.
Το έργο είναι κυρίως φτιαγμένο με τέμπερα, αλλά έχει χρησιμοποιηθεί λαδομπογιά για το φόντο και κάποια δευτερεύοντα στοιχεία.
«Γνωρίζαμε ότι ορισμένα μέρη των πινάκων δείχνουν πινελιές που είναι χαρακτηριστικές για αυτό που ονομάζουμε ελαιογραφία, και ωστόσο εντοπίσαμε την παρουσία πρωτεϊνών», είπε ο Ranquet.
«Επειδή είναι πολύ μικρή ποσότητα και είναι δύσκολο να εντοπιστεί, αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως μόλυνση: Στα εργαστήρια, οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούσαν πολλά διαφορετικά πράγματα και ίσως τα αυγά ήταν απλώς από την τέμπερα».
Ωστόσο, επειδή η προσθήκη κρόκου αυγού είχε τόσο επιθυμητά αποτελέσματα στη λαδομπογιά, η παρουσία πρωτεϊνών στο έργο μπορεί να αποτελεί ένδειξη σκόπιμης χρήσης, υποστηρίζει η μελέτη.
Ο Ranquet ελπίζει ότι αυτά τα προκαταρκτικά ευρήματα μπορεί να προσελκύσουν περισσότερη περιέργεια για αυτό το θέμα που δεν έχει μελετηθεί καθόλου.
Η Maria Perla Colombini, καθηγήτρια αναλυτικής χημείας στο Πανεπιστήμιο της Πίζας στην Ιταλία, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη, συμφώνησε.
«Αυτή η συναρπαστική μελέτη παρέχει ένα νέο σενάριο για την κατανόηση των παλιών τεχνικών ζωγραφικής», είπε.
“Η ερευνητική ομάδα, που αναφέρει αποτελέσματα από μοριακό επίπεδο έως και μακροσκοπική κλίμακα, συμβάλλει σε μια νέα γνώση σχετικά με τη χρήση του κρόκου αυγού και των συνδετικών ελαίων. Δεν εξετάζει απλώς τον εντοπισμό των υλικών που χρησιμοποιούνται από τους Old Masters, αλλά εξηγεί πώς θα μπορούσαν να παράγουν υπέροχα και αστραφτερά αποτελέσματα χρησιμοποιώντας και αναμειγνύοντας τα λίγα διαθέσιμα φυσικά υλικά. Προσπαθούν να ανακαλύψουν τα μυστικά παλιών συνταγών για τις οποίες έχουν γραφεί ελάχιστα ή και καθόλου », πρόσθεσε.
«Αυτή η νέα γνώση συμβάλλει όχι μόνο στην καλύτερη διατήρηση και διατήρηση των έργων τέχνης αλλά και στην καλύτερη κατανόηση της ιστορίας της τέχνης».
Με πληροφορίες από CNN
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE