Fille Photo: Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον πρόεδρο της Κίνας, Σι Ζιπενγκ. ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΜΗΤΣΟΣ
Η πρόσφατη επίσκεψη στην Αθήνα σε ανώτατο επίπεδο της πολιτικής ηγεσίας της (μακρινής) Κίνας, με την ιδιαίτερου κύρους παρουσία του Προέδρου της Κίνας κ. Σι Τζινπινγκ αφορά αδιαμφισβήτητο γεγονός υψηλής σημασίας.
Ως εκ τούτου έχει ιδιαίτερη σημασία «πώς» μπορεί αυτό το «άνοιγμα» να αξιοποιηθεί από πλευράς Ελλάδας και Κίνας, αυστηρώς όμως στο πλαίσιο αμοιβαίων συμφερόντων.
Το νέο αυτό άνοιγμα της Κίνας στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία, μας υποχρεώνει στον αναστοχασμό της ιστορικής διαδρομής του «Δρόμου του Μεταξιού». Στο πλαίσιο της τότε παγκοσμιοποιημένης οικονομίας διακινούνταν από την Κίνα προς το λοιπό κόσμο χρήσιμα υλικά, όπως μετάξι, γυαλί, πορσελάνη, πολύτιμοι λίθοι, είδη πολυτελείας, άλλα και μπαχαρικά.
Η σημασία του «Δρόμου του Μεταξιού» εκτός από εμπορική και οικονομική, συνεπαγόταν και πολιτική επιρροή με πολιτιστικές προεκτάσεις. Δεν είναι τυχαίο δε, ότι κατά μήκος του «Δρόμου του Μεταξιού» αναπτύχθηκαν σημαντικοί πολιτισμοί. Ωστόσο η πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και η εγκατάσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τον 15ο αιώνα, είχε ως συνέπεια την κατ’ ουσία ακύρωση του διαύλου αυτού. Έτσι, προέκυψε η ανάγκη εύρεσης νέων διαύλων. Σ’ αυτή την ανάγκη οφείλεται η ανακάλυψη του Νέου Κόσμου!
Στο νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον η κινεζική οικονομία και διπλωματία αρχίζουν να κατακτούν σημαντικό έδαφος. Βεβαίως «αιφνιδιάζει» το δεδομένο ότι η «κομμουνιστική Κίνα» συμπεριφέρεται πλέον ως ο «Μεγάλος Καπιταλιστής». Προκειμένου, όμως, να διαπιστωθεί-διαγνωσθεί η πολιτική στροφή της οικονομικής πολιτικής της θεωρητικώς «περίκλειστης Κίνας», θα πρέπει να αναλυθούν επιγραμματικώς τα παρακάτω:
2) Βεβαίως ο Μάο υιοθέτησε ένα κινεζικό νασιοναλισμό και μία αντί-ιμπεριαλιστική πολιτική, αναλύοντας κυρίως το Λένιν, επηρεασμένος όμως και από την Κινεζική Επανάσταση του 1911.
Ο Μάο που μυήθηκε στον Μαρξισμό-Λενινισμό, ενόσω βρισκόταν στο Πανεπιστήμιο του Πέκινκ, υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας και στις 1 Οκτωβρίου 1949, όντας πλέον ο «Μεγάλος Τιμονιέρης» διακήρυξε τη ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, που αφορούσε μονοκομματικό κράτος, ελεγχόμενο από το ΚΚΚ. Το 1957 ο Μάο οργάνωσε το «Μεγάλο Άλμα Μπροστά», με στόχο τη μετατροπή της οικονομίας της Κίνας από αγροτική σε βιομηχανική, και «ολοκλήρωσε» το «άλμα» αυτό σε επίπεδο ιδεολογίας και οικονομίας το 1966 με τη Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση. Οι δράσεις αυτές του Μάο συνεπαγόταν ριζικές αλλαγές στην κοινωνία και στην οικονομία της Κίνας.
Ωστόσο, τα πράγματα δεν έχουν ακριβώς έτσι. Την έξοδο της Κίνας στη διεθνή οικονομία και αγορά υιοθέτησε πρώτος ο Μάο. Με την καθοδήγηση του Μάο το 1972 επισκέφθηκε ο Αμερικανός Πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον το Πεκίνο και αφορούσε σημαντικότατη κίνηση του πολιτικού αλλά και οικονομικού ανοίγματος της Κίνας προς τον λοιπό κόσμο. Τα πράγματα δε έχουν ως εξής:
Για όσους παρακολουθούν τις διεθνείς σχέσεις και τα διαλαμβανόμενα στο ιδεολογικοπολιτικό πεδίο δεν μπορεί παρά να γνωρίζουν τη «θεωρία των τριών κόσμων». Η θεωρία αυτή που διατυπώθηκε για πρώτη φορά από το Μάο το Φεβρουάριο του 1974, έχει ακριβώς ως εξής:
Αυτή είναι η «διαίρεση» του κόσμου σύμφωνα με τη «Μαοϊκή θεωρία». Εκ του αποτελέσματος όμως και της πολιτικής πρακτικής, ο Μάο αποδείχθηκε ότι αποσκοπούσε περισσότερο στην αποδυνάμωση της σοβιετικής επιρροής στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Κατ’ αρχάς αυτή η διαφοροποίηση οφειλόταν στην ιδεολογικοπολιτική διαφορά, καθόσον ο Μάο ήταν απολύτως αντίθετος στην «αποσταλινοποίηση» που διακήρυξε η (τότε) Σοβιετική Ένωση. Ωστόσο, την περαιτέρω αντίθεση του Μάο προς τη Σοβιετική Ένωση εξωθούσε η ίδια η Μόσχα, καθόσον προκειμένου να διατηρεί τα πρωτεία στο χώρο του λεγόμενου «σοσιαλιστικού-κομμουνιστικού κόσμου» επιχειρούσε να καταστείλει το «πυρηνικό πρόγραμμα» του Πεκίνου.
Η συγκυρία όμως αυτή πέραν των ιδεολογικοπολιτικών διαφορών έχει δύο κρίσιμα στρατηγικά-γεωπολιτικά δεδομένα:
1) Το πρώτο δεδομένο αφορά στην ένταση των σχέσεων Μόσχας-Πεκίνου και αντιστρόφως, καθόσον ισχυρές σοβιετικές δυνάμεις (44 Μεραρχίες) σωρεύτηκαν στα Βόρεια της Κίνας και απειλούσαν ακόμη και με επέμβαση.
2) Το δεύτερο δεδομένο αφορά στην πολιτική των ΗΠΑ για «βιετναμοποίηση», δηλαδή στην πολιτική των ΗΠΑ για σταδιακή αντικατάσταση των στρατιωτικών δυνάμεων τους από δυνάμεις του Νοτίου Βιετνάμ, στο συγκεκριμένο πόλεμο που μαινόταν επί σειρά ετών.
Η μεθόδευση αυτή αναγνώρισε το Πακιστάν ως το δίαυλο επικοινωνίας, καθόσον απολάμβανε εμπιστοσύνης και από πλευράς του Πεκίνου και από πλευρά της Ουάσιγκτον. Έτσι το 1970 το Πακιστάν συνέβαλε στην προσέγγιση των δύο αυτών χωρών. Με τούτα τα δεδομένα ο Μάο τον Απρίλιο του 1971 κάλεσε στην Κίνα την εθνική ομάδα πινγκ πονγκ των ΗΠΑ, που βρισκόταν στην Ιαπωνία.
Η κίνηση αυτή που χαρακτηρίστηκε διεθνώς ως η «διπλωματία του πινγκ πονγκ», ήταν η προϋπόθεση της μυστικής επίσκεψης του τότε Αμερικανού Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας, του περιβόητου Χένρι Κίσινγκερ, στο Πεκίνο τον Ιούλιο 1971, που αποτέλεσε στη συνέχεια την σημαντικότατη για την διεθνή οικονομία και διπλωματία επίσκεψη του Προέδρου Νίξον στην Κίνα το 1972.
Με βάση τα προαναφερόμενα, είναι προδήλως βέβαιον, ότι η πολιτική του Μάο ήταν εκείνη που σηματοδότησε σε κρίσιμο ιστορικό σταυροδρόμι την εξωστρεφή πολιτική της Κίνας. Άλλωστε, ως προεκτέθηκε ο Μάο ήταν επηρεασμένος από την Επανάσταση του 1911, που εκφράζοντας τα ρεύματα της ευρωπαϊκής νεωτερικότητας, ανέτρεψε ένα αυτοκρατορικό σύστημα 21 αιώνων.
Η Κίνα σήμερα αποτελεί κολοσσό στρατιωτικής, οικονομικής και πολιτικής ισχύος. Ασφαλώς είναι ένας από τους μεγάλους «δρώντες» στο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον. Φυσικά δεν είναι χωρίς προβλήματα η οικονομία της, καθόσον το εταιρικό χρέος της Κίνας φτάνει τα 14,2 τρις δολάρια, όταν το αντίστοιχο χρέος των ΗΠΑ είναι 13,1 τρις δολάρια. Όμως, τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κίνας μόλις τον περασμένο Μάρτιο 2017 αυξήθηκαν για δεύτερο συνεχόμενο μήνα στα 3,0091 τρις δολάρια από 3,0051 τρις δολάρια τον Φεβρουάριο, σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κίνας (PBOC).
Υπ’ όψιν δε ότι το δημόσιο χρέος της Κίνας αφορά μόλις το 16,6% του ΑΕΠ οπότε ο κάθε Κινέζος πολίτης οφείλει 1.174 δολάρια, ενώ το αντίστοιχο χρέος των ΗΠΑ είναι 81,6% του ΑΕΠ, οπότε ο κάθε Αμερικανός πολίτης οφείλει 41.930 δολάρια. Υπ’ όψιν επίσης ότι στο πλαίσιο του παγκόσμιου νομισματοπιστωτικού γίγνεσθαι, για τα ομόλογα των ΗΠΑ που διακρατεί η Κίνα, το Πεκίνο θα απαιτήσει από την Ουάσιγκτον εγγυήσεις σε χρυσό εάν υπάρξει περιδίνηση στις χρηματοπιστωτικές αγορές συνεπεία «θερμών καταστάσεων» Ουάσιγκτον-Μόσχας.
Τα προαναφερόμενα θα πρέπει να συνεκτιμηθούν ιδιαιτέρως από τη νέα Αμερικανική Διοίκηση στο ενδεχόμενο επιβολής «περιορισμού των εισαγωγών στις ΗΠΑ από την Κίνα». Από την άλλη πλευρά όμως και η Κίνα θα πρέπει να εκτιμήσει ότι δεν μπορεί το γουάν να αντικαταστήσει με κανένα τρόπο το δολάριο στο διεθνές εμπόριο πρώτων υλών και ιδιαιτέρως του πετρελαίου.
Ας επανέλθουμε όμως στις ελληνοκινεζικές σχέσεις. Το τριετές ελληνοκινεζικό σχέδιο δράσης που υπεγράφη προσφάτως στο Πεκίνο έλαβε χώρα στο περιθώριο του «Φόρουμ για τη Διεθνή Συνεργασία», στο πλαίσιο του «Νέου Δρόμου του Μεταξιού». Οι συμφωνίες αυτές αφορούν σιδηροδρομικά δίκτυα, λιμάνια, αεροδρόμια, διασυνδέσεις τηλεπικοινωνιακών και ενεργειακών δικτύων, καθώς και επενδύσεις σε εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών.
Πέραν των συμφωνιών αυτών και πριν τη μετάβαση των Ελλήνων Αξιωματούχων στο Πεκίνο, έχει προηγηθεί η παρέμβαση στα ενεργειακά της κινεζικής εταιρείας «State Grid», ενώ δεν αποκρύπτεται και το ενδιαφέρον της κινεζικής «Fosun» για την «Εθνική Τράπεζα» –και την «Εθνική Ασφαλιστική» (ως προς την «Εθνική Ασφαλιστική» εκδηλώθηκαν ήδη αντιδράσεις αμερικανικών συμφερόντων). Ταυτοχρόνως δεν αποκλείεται να έχει συμφωνηθεί (αναμένεται να αποδειχθεί στην πράξη) εάν, σε περίπτωση εξόδου της Ελλάδας στις Αγορές, η «Bank of China» θα εισφέρει σημαντικό ποσό για την κάλυψη της προσφοράς.
Ωστόσο, ο γράφων, διερωτάται για ποιό λόγο δεν υπάρχουν αντίστοιχες συμφωνίες για ελληνικά αγροτικά προϊόντα, όπως είναι το ελαιόλαδο, τα τυποποιημένα γαλακτοκομικά και κτηνοτροφικά προϊόντα καθώς και για τον τουρισμό.
Η Κίνα ασφαλώς παρεμβαίνει στο διεθνή καταμερισμό ισχύος με όρους όμως που δεν επιτρέπουν ελεύθερες επενδύσεις στη χώρα αυτή από το «εξωτερικό». Όσο δε τα ημερομίσθια αναλόγως της περιοχής (οικονομικής ζώνης) θα κυμαίνονται από 1,30 έως 1,80 ευρώ και το γουάν θα αντιστοιχεί στο 0,13 του ευρώ η Κίνα θα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα…
Συνεπώς, το πώς θα εξελιχθεί ο «Νέος Δρόμος του Μεταξιού» θα έχει ενδιαφέρον για τον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας καθώς και για την παγκόσμια ισχύ!…
(*) Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).
Η Γερμανία και το …”Δίκαιο του Πολέμου”: Η λύση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης…