Άλογα ταγμένα στην θεραπεία των παιδιών, αλλά και των ενηλίκων: Ιπποθεραπεία στην Κύπρο
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Πόσα οφέλη μπορεί να προσφέρει ένα άλογο στον άνθρωπο; Πώς ένας άνθρωπος ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει καθηλωθεί σε τροχοκάθισμα, εξαιτίας κινητικών προβλημάτων, μπορεί να ανεβεί στο άλογο προκειμένου να ασκηθεί; Πώς ένα παιδάκι με αυτισμό κατάφερε να ψελλίσει τις πρώτες του λέξεις πάνω σε ένα άλογο;
Σε μια επίσκεψή μας στο Κέντρο Επιστημονικής Εταιρείας Θεραπευτικής Ιππασίας και Ιπποθεραπείας Κύπρου στο Δάλι ζήσαμε την εμπειρία της θεραπευτικής ιππασίας και είδαμε όλους τους εναλλακτικούς τρόπους στήριξης που μπορεί να προσφέρει στο λόγο και στην κίνηση, πάντα με τη συμβολή της επιστημονικής ομάδας, σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη, γράφει η Μυρτώ Ζουμίδου στον Φιλελεύθερο.
Ο 43χρονος Κυριάκος Κακοφεγγίτης θέλησε να μοιραστεί μαζί μας την εμπειρία του για όλα όσα του πρόσφερε η ιπποθεραπεία. Ένας άνθρωπος δραστήριος και ενεργός πολίτης, ο οποίος μέχρι και πριν από περίπου ένα χρόνο ασχολείτο με τα χρηματοοικονομικά. Στα 14 του χρόνια εμφανίστηκε η μυϊκή δυστροφία στη ζωή του με τους μυς του σώματός του αργά και σταθερά να αδυνατούν. Μια ασθένεια η οποία δεν επιδέχεται κάποια θεραπεία παρά μόνο συντηρητικές μεθόδους όπως φυσιοθεραπεία στο σπίτι ή σε εξειδικευμένο χώρο, άθληση και καλή διατροφή προκειμένου να γίνει συντήρηση της μυϊκής μάζας.
Ωστόσο μέχρι και τα 36 του χρόνια σχεδόν τίποτα δεν φανέρωνε την ασθένειά του. Απλά το περπάτημά του ήταν λίγο «καμαρωτό». Τότε ήταν που καθηλώθηκε σε τροχοκάθισμα, αφού έσπασε τέσσερις φορές τα πόδια του, και ομολογεί ότι ίσως αν σε νεαρότερη ηλικία γίνονταν κάποιες θεραπείες από τα 15 μέχρι τα 25, να μην καθηλωνόταν. Χωρίς να συμβιβαστεί με την ασθένειά του συνέχισε κανονικά τη ζωή του όπως όλους τους νέους τότε της ηλικίας του δουλεύοντας σε μπαρ, γυρίζοντας αντίστροφα το βιολογικό ρολόι αφού έκανε για τουλάχιστον δυο χρόνια τη νύχτα μέρα, και αυτό τον έριξε πολύ κάτω. Αργά και σταθερά τα πράγματα όμως έπαιρναν άλλη τροπή. Το βάδισμά του άρχισε να αλλάζει… άρχισε να αντιμετωπίζει δυσκολίες ακόμα και να κάτσει ή να σηκωθεί από την καρέκλα.
- Η αγάπη του για την ιππασία υπήρχε πάντα. Ωστόσο πάντα σκεφτόταν πως δεν θα κατάφερνε να ανέβει πάνω σε άλογο καθότι τα προβλήματα στην κίνηση δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνητρο. Μέχρι που διάβασε για το Κέντρο Επιστημονικής Θεραπευτικής Ιππασίας και Ιπποθεραπείας και απευθύνθηκε στον Μιχάλη Κουσπή προκειμένου να μάθει περισσότερες λεπτομέρειες. Στο πρόσωπο του Μιχάλη βρήκε την αχτίδα της ελπίδας ότι μπορεί να τα καταφέρει. Έκλεισαν το πρώτο ραντεβού για να δουν μαζί κατά πόσο μπορεί να τα καταφέρει. Και τα κατάφερε! Η πρώτη του εμπειρία σε άλογο ήταν λίγο δύσκολη. Χλόμιασε και δεν μπορούσε να σταθεροποιηθεί. Σε κάθε βήμα του αλόγου κουραζόταν λες και είχε τρέξει 10 χιλιόμετρα. Στην πορεία ο θεραπευτής και οι βοηθοί τού είπαν πως πρέπει να παίρνει βαθιές αναπνοές και πως είναι δίπλα του για να προλάβουν οτιδήποτε τυχόν συμβεί, μαθαίνοντάς του πώς να λειτουργεί πάνω στο άλογο.
Εξηγεί με ιδιαίτερο ενθουσιασμό πως το βάδισμα του αλόγου μοιάζει με το βάδισμα του ανθρώπου, κάτι που τον βοηθά με τις κατάλληλες υποδείξεις του θεραπευτή, που βρίσκεται στο πλευρό του, να κάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης του κορμού του, γεγονός που βελτίωσε κατά πολύ τη ζωή του σήμερα, επιτρέποντάς του να οδηγεί και αθλείται με το τροχοκάθισμα και να απολαμβάνει τη ζωή του.
Κατάφερε να συγκεντρώνεται στη μυϊκή του δύναμη και να κάνει πράγματα που άλλοτε ίσως και να μην τα φανταζόταν. Δεν αλλάζει με τίποτα την ελευθερία που νιώθει πάνω στο άλογο και όλα όσα του προσφέρει κάνοντάς τον να νιώθει πιο δυνατός από ποτέ. Γνωρίζει πολύ καλά πως η μυοπάθεια σταδιακά χειροτερεύει και προσπαθεί να κρατά τον εαυτό του σε μια σταθερή φυσική κατάσταση και καλή ψυχολογία, αντιμετωπίζοντας τις εβδομαδιαίες συνεδρίες ως χόμπι και τις περιμένει με ιδιαίτερη ανυπομονησία. Βλέπει τη ζωή ολοένα και θετικότερα και προσάρμοσε την καθημερινότητά του στις ανάγκες της αναπηρίας του. «Αν δεν το δεις θετικά… τελείωσες», λέει, εξηγώντας πως το να καθηλωθεί κάποιος σε καροτσάκι δεν σημαίνει πως θα κλειστεί στο κλουβί του. Η ψυχολογία σε τέτοιες περιπτώσεις είναι το 99%. Έζησε την ασθένειά του και με το καροτσάκι και χωρίς το καροτσάκι και υπερθεματίζει σε όλα όσα αφορούν τη διατήρηση της καλής ψυχολογίας.
Τον βρήκαμε στο Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας εν ώρα θεραπευτικής συνεδρίας και διαπιστώσαμε πως δεν είναι καθόλου υπερβολή πως από τον χώρο φεύγει με πολύ καλύτερη ψυχολογία. Κατ’ ακρίβειαν δεν θέλει να φύγει. Η αίσθηση της ελευθερίας που προσφέρουν τα άλογα αλλά και η φύση γύρω από το Κέντρο τον κρατούν ζωντανό μέχρι την επόμενη φορά που θα έρθει. Και αν τύχει να μην έρθει, καταλαβαίνει την απουσία του αλόγου από τη ζωή του. Νιώθει πάντα σαν κάτι να του λείπει.
Προσπαθεί να είναι ενεργός πολίτης όσο περισσότερο γίνεται και να κατακτήσει έναν τρόπο ζωής όσο πιο ανεξάρτητο γίνεται στα μέτρα του δυνατού. Μυοπαθείς σπάνια καταφέρνουν να ζήσουν ανεξάρτητοι και να κάνουν παιδιά. Ο Κυριάκος σύντομα θα παντρευτεί, ενώ περιμένει το πρώτο του παιδί. Ενεπλάκη ενεργά στον Σύνδεσμο Μυοπαθών Κύπρου και είδε από πρώτο χέρι τι συμβαίνει αναφορικά με τα δικαιώματα των μυοπαθών ασθενών, τις δυσκολίες των οικογενειών τους.
Συστήνει σε όλους την ιπποθεραπεία ακόμη και αν δεν έχουν κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Δεν έχουν παρά μόνο να ωφεληθούν. Αν κανείς αντιμετωπίσει το πρόβλημά του κατάματα και καταλάβει χωρίς εγωισμούς ότι πρέπει να ζητήσει βοήθεια στο Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας θα βρει τους εναλλακτικούς τρόπους θεραπευτικής παρέμβασης και η ζωή του θα γίνει καλύτερη. Η ιπποθεραπεία είναι κάτι καινοτόμο για τα δεδομένα της Κύπρου και καλεί όλους να ζήσουν την εμπειρία.
Οι πρώτες λέξεις ενός παιδιού πάνω στο άλογο
Για να ξεκινήσει ένα άλογο να περπατάει και να αρχίσουν όλες οι διαδικασίες της θεραπευτικής ιππασίας, το παιδάκι ή ο ενήλικας πρέπει να δώσει ο ίδιος το σύνθημα. «Πάμε» και το όνομα του αλόγου. Η Ζίνα, η Ντόλι, η Κάτι και τα άλλα άλογα του Κέντρου Θεραπευτικής Ιππασίας. Δεν ήταν λίγες οι φορές, μας εξηγεί ο Μιχάλης Κουσπής, εμπνευστής της θεραπευτικής ιππασίας, που έζησε συγκινητικές στιγμές με παιδιά που είπαν τις πρώτες τους λεξούλες πάνω σε ένα άλογο. Δημιούργησε μαζί με την ομάδα του τους τα κίνητρα εκείνα που για τους ασθενείς αποτελούν ψυχολογική αποφόρτιση έξω από τις κλασικές θεραπείες σε ένα τυπικό κέντρο υγείας. Είδαν ζωές να βελτιώνονται, ν’ αλλάζουν κι αυτό τους δίνει τη δύναμη να έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με δύσκολα περιστατικά αυτισμού, εγκεφαλικής παράλυσης, κινητικών προβλημάτων και άλλων παθήσεων.
Πέντε χρόνια πριν, ο Μιχάλης Κουσπής έχοντας ως όπλο τις σπουδές στη φυσιοθεραπεία με εξειδίκευση στους εναλλακτικούς τρόπους παρέμβασης αλλά και την τεχνογνωσία του σε ό,τι αφορά τα άλογα ζώντας τα από πολύ νεαρή ηλικία, έχτισε μια εναλλακτική δομή θεραπευτικής παρέμβασης. Αυτήν της θεραπευτικής ιππασίας μαζί με μια πολυπαραγοντική ομάδα ειδικών η οποία αποτελείται από φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές και ψυχολόγους οι οποίοι παρεμβαίνουν στον ασθενή σε ένα ομαδικό πλαίσιο. Πάντα με τη βοήθεια του αλόγου ως ένα πολύ σημαντικό κίνητρο. Η ομάδα με βάση τις ανάγκες των ασθενών αλλά και τις ιδιαιτερότητες και με βάση τις επιστημονικές κλίμακες αξιολόγησης καταρτίζει την ανάλογη θεραπεία και αναλαμβάνει δράση. Έξω στη φύση πάνω σε ένα άλογο.
Στόχος τους οι ασθενείς που απευθύνονται στο Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας να νιώθουν ότι πάνε εκεί για να κάνουν το σπορ που αγαπούν. Κάτι που τους αρέσει. Προσπάθησε να σχεδιάσει ένα χώρο στον οποίο θα απευθύνεται εκεί για θεραπευτικούς σκοπούς χωρίς την ψυχολογική υπερένταση της θεραπείας ή ακόμη και της δουλειάς τους. Παρά το γεγονός ότι η ιππασία είναι έντονη αερόβια άσκηση, στόχος είναι να φεύγουν οι ασθενείς από τον χώρο με αποτελέσματα αλλά και καλή ψυχολογία. Γι’ αυτό η ομάδα εργάζεται κάτω από το μοντέλο που σχεδίασε από τους ίδιους και ονομάζεται ψυχοκινητικό γνωστικό μοντέλο με βασική προτεραιότητα την ψυχολογία του ασθενούς. Σε πολλές περιπτώσεις οι ασθενείς είναι αναστατωμένοι από διάφορους λόγους. Οπότε ο θεραπευτής δουλεύει μαζί του σε αισθητηριακές θέσεις. Ξαπλώνει το άτομο πάνω στο άλογο προκειμένου να νιώσει μια σωματική και ψυχολογική αποφόρτιση και τότε η θεραπευτική ομάδα μπαίνει στο κυρίως πρόγραμμα. ενώ στο τέλος δουλεύουν και πάλι στο ψυχολογικό κομμάτι της θεραπείας προκειμένου ο ασθενής να φύγει από τον χώρο με καλή διάθεση.
Ο κ. Κουσπής μας εξήγησε ότι ο στόχος της θεραπευτικής ιππασίας είναι να δώσει καλύτερο έλεγχο στον κορμό του ανθρώπου. Όταν ο στόχος επιτευχθεί, τα υπόλοιπα έρχονται πιο εύκολα με βασικό στοιχείο την ψυχολογία του ασθενούς αλλά και τα αποτελέσματα που παρέχουν οι άλλες θεραπείες.
Πέντε χρόνια μετά την έναρξη της λειτουργίας του, το Κέντρο εξυπηρετεί σήμερα 85 παιδιά ενώ ολοένα και περισσότεροι ζητούν τη βοήθεια της ομάδας των ειδικών. Παρά το γεγονός η κοινωνία αντικρίζει τη θεραπευτική ιππασία με επιφυλακτικότητα, πλέον έχει γίνει γνωστή. Η ομάδα έρχεται καθημερινά αντιμέτωπη και με τα προβλήματα των οικογενειών τους. Γεγονός που προβληματίζει ιδιαίτερα. Τι να πεις στους γονείς που τα παδιά τους είναι κοντά στα 20, και τους «τρομάζει» και μόνο στη σκέψη τι θα απογίνουν στο μέλλον. Μέσα από αυτό τον προβληματισμό γεννήθηκε η ιδέα να εντάξουν τα παιδιά σε τυπικές δραστηριότητες του Κέντρου, όπως για παράδειγμα συγύρισμα, ταΐσμα των αλόγων, καθάρισμα. Δραστηριότητες οι οποίες γίνονται τακτικά από τα παιδιά μέχρι να συνηθίσουν. Να νιώσουν ότι μπορούν να ενταχθούν και ότι αξίζουν, προκειμένου να τους περιμένει έξω στην κοινωνία κάποιος να τους δώσει μία θέση.
Η ιπποθεραπεία έσωσε παιδί από τη γρίπη Α’
Δεν θα μπορούσε παρά να χαρακτηρίσει ευεργετική τη θεραπευτική ιππασία ο Μιχάλης Κουσπής, αφού μαζί με την ομάδα του ανέλαβε ένα παιδί το οποίο δεν μπορούσε να κάτσει ανεξάρτητο σε καρέκλα ακόμη και για μερικά δευτερόλεπτα. Παράλληλα αντιμετώπιζε σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα. Πρόσφατα, το παιδί ήρθε αντιμέτωπο με τη γρίπη Α’ και χρειάστηκε να νοσηλευτεί στο Μακάρειο Νοσοκομείο με τον θεράποντα ιατρό να αναφέρει στους οικείους του ότι πολύ πιθανόν να είχαν χάσει το μωρό τους αν η αερόβια ικανότητα δεν ήταν τόσο καλά δουλεμένη προκειμένου να το βοηθήσει να αντεπεξέλθει.
Ευεργετική συμπληρωματική θεραπεία
Σε καμία περίπτωση η ιπποθεραπεία δεν φιλοδοξεί να αντικαταστήσει τις κλασικές θεραπείες. Ωστόσο λειτουργεί συμπληρωματικά με ευεργετικά αποτελέσματα. Ωστόσο, όπως ξεκαθάρισε ο κ. Κουσπής, υπάρχουν και οι αντενδείξεις όπως για παράδειγμα ασθενείς με οστεοπόρωση είτε ασθενείς που δεν έχουν τον έλεγχο του αυχένα. Εκεί ο θεραπευτής καλείται να λάβει προστατευτικά μέτρα για τον ασθενή του.
Στα πέντε χρόνια λειτουργίας του Κέντρου πέρασαν πολλά περιστατικά, από κινητικά θέματα μέχρι και περιστατικά σχιζοφρένειας. Μεταξύ άλλων ο Μιχάλης Κουσπής θυμάται ένα κορίτσι 17 ετών. Είχε χάσει κάθε ενδιαφέρον για ζωή και έκανε πράγματα εκτός πραγματικότητας. Μέσω του αλόγου κατάφερε να βρει ένα καινούργιο νόημα ζωής, νέα ενδιαφέροντα. Μέσω της θεραπευτικής ιππασίας ανέκτησε τις σκέψεις της, καταφέρνοντας να ξεφύγει από τον δικό της Γολγοθά.
Ένα άλλο περιστατικό που θυμάται ήταν ένα άτομο που είχε την τάση αυτοτραυματισμού. Μάλιστα για σκοπούς προστασίας αφαιρέθηκαν και τα δόντια του. Η ομάδα του Κέντρου δούλεψε μαζί του μέσω των αισθητηριακών θέσεων καταφέρνοντας να μειώσουν κατά ένα πολύ μεγάλο βαθμό τις κρίσεις του. Οι γονείς του πλέον γνωρίζουν πώς θα αντιδράσουν σε περίπτωση κρίσης. Θα τον πάρουν στο Κέντρο ακόμη και αν δεν έχει προγραμματισμένο ραντεβού θεραπείας, ακόμα και για να ταΐσει τα άλογα και να πάρει τα φάρμακα του παρέα με τα άλογα.
Ατίθασοι μαθητές άριστοι βοηθοί στο Κέντρο
Πριν από δύο χρόνια ο Μιχάλης Κουσπής και η ομάδα του ξεκίνησαν ένα άλλο πρόγραμμα με τη συμβολή του Υπουργείου Παιδείας. Είχε περίπου δέκα μαθητές μαζί του, οι οποίοι είχαν το στίγμα του «κακού παιδιού» από το σχολείο. Δεν έμπαιναν στην τάξη και έκαναν διάφορες «παρανομίες» εκφράζοντας παραβατικές συμπεριφορές. Η εμφάνισή τους σαφως όλα αυτά τα μαρτυρούσε. Σκουλαρίκια, μαλλιά, σκισμένα παντελόνια. Για το Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας όλα αυτά τα παιδιά δεν ήταν τα «κακά παιδιά» αλλά πρώτης τάξεως βοηθοί στις θεραπείες καθώς τις ώρες που δεν έμπαιναν στην τάξη ήταν πλάι του Μιχάλη χωρίς απουσίες από το σχολείο και εργάζονταν. «Σκέψου να έχεις έναν νεαρό γύρω στα 16 με σκουλαρίκια, μοϊκάνα, και να λέει σε ένα μωρό… Ειρήνη, πιάσε το Κίτρινο, Κώστα πού έκρυψα το λιοντάρι;» μας ανέφερε με ικανοποίηση ο κ. Κουσπής.
Εντάχθηκαν ως βοηθοί στις θεραπείες και σήμερα αφού σταμάτησε το πρόγραμμα οι ίδιοι οι νεαροί αδημονούν για το πότε θα επαναληφθεί. Ωστόσο, αυτό που μας ανέφερε για το συγκεκριμένο πρόγραμμα ο Μιχάλης Κουσπής με μεγάλη υπερηφάνεια είναι όταν τα παιδιά αυτά επέστρεψαν στο σχολείο τους έγιναν προστάτες παιδιών με ειδικές ανάγκες όπου χρειάστηκε βάζοντας τα «καλά παιδιά» στη θέση τους. Και ένα είναι βέβαιο. Αυτά τα παιδιά με όσα έζησαν στο Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας, σίγουρα δεν θα περάσει ποτέ από το μυαλό τους να κοροϊδέψουν κανέναν άνθρωπο με προβλήματα.
Magestic παρέα με τη Μίνι τη θεραπεύτρια
Δεν θα μπορούσαμε να φύγουμε από το Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας χωρίς να γνωρίσουμε τη Μίνι. Ένα συμπαθέστατο άλογο πόνι, σε μέγεθος σκύλου, το οποίο ανήκει στο δυναμικό της ομάδας των θεραπευτικών αλόγων. Η συμπαθέστατη Μίνι λειτουργεί ως άλογο θεραπευτής και ένα αναπόσπαστο κομμάτι του Κέντρου καθώς σκορπά χαρά σε κάθε ασθενή αλλά και επισκέπτη. Πολλοί ασθενείς ασχολούνται με τη φροντίδα και τις βόλτες της Μίνι. Σύντομα η Μίνι θα μπει στο Μακάρειο Νοσοκομείο σε πιλοτική βάση σε ένα πρόγραμμα horse healing που σχεδιάστηκε από το Σωματείο Magestic, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό που δημιουργήθηκε για να προωθήσει το πρόγραμμα αυτό.
Ο κ. Κουσπής μας εξήγησε ότι η Μίνι θα πάει στο Μακάρειο Νοσοκομείο σε συνεννόηση με την Επιτροπή Λοιμώξεων του Νοσηλευτηρίου ενώ θα πλένεται και θα αποστειρώνεται για να μπορέσει να βρεθεί κοντά στα παιδιά. Σε πρώτη φάση θα δοκιμαστεί η διαδικασία στο Παιδοψυχιατρικό Τμήμα, με στόχο να προσφέρει στα παιδιά που μπαινοβγαίνουν στο Μακάρειο Νοσοκομείο ένα κίνητρο γνωρίζοντας ότι τους περιμένει μια όμορφη παρουσία. Η Μίνι φιλοδοξεί, επίσης, να δώσει ένα κίνητρο σε θεραπευτές, είτε αυτοί είναι ψυχολόγοι είτε νοσηλευτικό προσωπικό είτε ακόμη και στους γιατρούς προκειμένου να μπορέσουν να παρέμβουν στα παιδιά με μεγαλύτερη ευκολία.
Σε μια αξιολόγηση ή σε μια παρέμβαση ενός γιατρού θα είναι η Μίνι εκεί για να μπορέσει ένα παιδάκι να αποδεχθεί πιο εύκολα τη φαρμακευτική του αγωγή ή μια παρέμβαση ειδικού. Σε μεταγενέστερο στάδιο το πρόγραμμα ίσως επεκταθεί στους υπόλοιπους θαλάμους. Όπως μας ανέφερε ο κ. Κουσπής, τίποτα δεν θα μπορούσε να συμβεί χωρίς τη σύμφωνη γνώμη και την εμπιστοσύνη του διευθυντή του Μακάρειου Νοσοκομείου δρα Ανδρέα Νεοφύτου αλλά και των συνεργατών του τους οποίους και ευχαριστεί ιδιαίτερα.
ΠΗΓΗ: philenews.com, Μυρτώ Ζουμίδου
H κλιματική αλλαγή “ραγίζει” καρδιές, εκτός από το περιβάλλον, δείχνουν πρόσφατες μελέτες