Το όνομα μιας καλλονής που υπήρξε από τις πρώτες μπαλαρίνες της Τουρκίας, της μαντάμ Μάρθας, σχεδόν 40 χρόνια μετά τον θάνατό της, εξακολουθεί να συζητιέται και να βρίσκεται ακόμη και σήμερα στην επικαιρότητα. Κι αυτό λόγω ενός περιβαλλοντικού προβλήματος που απασχολεί τους κατοίκους του Burgazada (Αντιγόνης), ενός από τα Πριγκηπονήσια της Κωνσταντινούπολης.
Η συγκλονιστική ιστορία της Μάρθας Καζάρ αρχίζει από τη Μέση Ανατολή, συνεχίζεται στην Πόλη και καταλήγει με το τραγικό τέλος της στην Αντιγόνη, όπου μετά τον θάνατό της, η απόμακρη παραλία στην οποία κολυμπούσε γυμνή χειμώνα – καλοκαίρι παύει πια να λέγεται Χαλίκια και παίρνει το όνομα «Madam Marta Koyu» (Κολπίσκος της Μαντάμ Μάρθας).
Μια αντισυμβατική γυναίκα με ελεύθερο πνεύμα
H Μάρθα Αράτ ήταν καθολική χριστιανή με καταγωγή, κατ’ άλλους από την Αίγυπτο και κατ’ άλλους από τον Λίβανο. Γεννήθηκε το 1920 και όταν ήταν παιδί, ο πατέρας της διορίστηκε διευθυντής στην Οθωμανική Τράπεζα και η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί τελείωσε το Λύκειο St. Benoit, παντρεύτηκε με έναν ευυπόληπτο Αρμένιο, τον Μπερτς Καζάρ και εγκαταστάθηκαν στα Πριγκηπονήσια, στο νησί Αντιγόνη.
Η Μπερμπεριάν, επικαλούμενη αφηγήσεις μιας φίλης της, γράφει ότι η Μάρθα ήταν μια γυναίκα με ελεύθερο πνεύμα, που πλενόταν με κρύο νερό χειμώνα – καλοκαίρι, έμπαινε γυμνή στη θάλασσα και περπατούσε χωρίς κάλτσες στο χιόνι. Όταν έβρεχε, μάζευε το νερό της βροχής και πήγαινε να πλυθεί με αυτό, λέγοντας: «πάω να πλυθώ με το νερό του Θεού». Λάτρευε τη θάλασσα και το κολύμπι για αυτήν ήταν σαν διαλογισμός. Λέγεται πως οι ωδίνες του τοκετού την έπιασαν στη θάλασσα και ότι αν γινόταν, θα γεννούσε μέσα στο νερό. Μάλιστα, χαρακτηρίζει τη Μάρθα ως μια νεράιδα, που ήθελε να αποκτήσει μια κόρη και να την ονομάσει Κλεοπάτρα. Όμως τελικά απέκτησε έναν γιο, που και αυτός, όπως και η ίδια, αγαπούσε τη θάλασσα.
Χόρευε σαν τη Σαλώμη
Μαρτυρίες κατοίκων του νησιού αναφέρουν ότι ήταν μια καλόκαρδη γυναίκα, που έφτιαχνε κοσμήματα από χαλίκια και κοχύλια και τα έδινε στα παιδιά, ότι μοίραζε βασιλόπιτες στον κόσμο και ότι προστάτευε τη φύση. Λέγεται ότι έσωσε τρεις φορές το νησί από τη φωτιά. Το καλύβι της, που βρισκόταν στον κολπίσκο στα Χαλίκια, ήταν ανοιχτό για όλους.
«Η μαντάμ Μάρθα ήταν μια καλόκαρδη γυναίκα, που βοήθησε τους δικούς μου, όταν κάηκε το σπίτι τους από την πυρκαγιά που ξέσπασε, όταν το χαλί πήρε φωτιά από τη σόμπα. Τους επέτρεψε να φτιάξουν ένα ξύλινο παράπηγμα δίπλα στο σπίτι της για να ζήσουν εκεί. Ντυνόταν αποκαλυπτικά και για αυτό τη σχολίαζαν. Όμως δεν πείραξε ποτέ κανέναν, ήταν μια γυναίκα γεμάτη συμπόνια. Είχε και έναν γιο, ο οποίος, μετά τον θάνατό της, πούλησε την περιουσία που κληρονόμησε και δεν έρχεται στο νησί», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ναζιφέ Γιλντιρίμ, η οποία γνώριζε την μαντάμ Μάρθα.
Η Μπερτζχουχί Μπερμπεριάν στο βιβλίο της γράφει ότι μια μέρα, όταν η ίδια ήταν ακόμη παιδί, η Μάρθα πήγε στο σπίτι τους, έχοντας μαζί της ένα παλαιού τύπου μαγνητόφωνο, από εκείνα που παίζουν με μπομπίνες. Έβαλε να παίξει μια εξωτική μουσική, τυλίχτηκε με χρωματιστά πέπλα και άρχισε να χορεύει. Ήταν σαν να χόρευε τον χορό της Σαλώμης με τα επτά πέπλα. Οι γυναίκες που την είδαν άρχισαν να σκουντάνε η μία την άλλη με νόημα και να ψιθυρίζουν ότι αυτά είναι πράγματα που δεν ταιριάζουν σε μια ενάρετη νοικοκυρά. «Όμως εγώ είχα μαγευτεί. Αργότερα, όταν ήμουν μόνη και χωρίς να με αντιλαμβάνεται κανείς, τη μιμήθηκα πολλές φορές μπροστά στον καθρέφτη», γράφει η Μπερμπεριάν.
Το τραγικό τέλος
Λέγεται πως η μαντάμ Μάρθα, λόγω αυτών των φημών και των κουτσομπολιών που κυκλοφορούσαν σε βάρος της, αυτοκτόνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’80, αφήνοντας ένα σημείωμα που έγραφε: «Θα ησυχάσετε πια». Τη βρήκαν νεκρή στη θάλασσα και είπαν πως δεν μπορεί να πνίγηκε, μιας και ήταν δεινή κολυμβήτρια, αλλά φαρμακώθηκε για να πεθάνει και έπεσε στη θάλασσα.
Μετά το τραγικό τέλος της μαντάμ Μάρθας, οι κάτοικοι του νησιού άρχισαν να λένε τα Χαλίκια, «Κολπίσκο της Μαντάμ Μάρθας» και σήμερα η περιοχή είναι γνωστή με το όνομά της.
Χρόνια μετά τον θάνατό της, το 2013, η μαντάμ Μάρθα «εμφανίστηκ» σε μια τηλεοπτική σειρά ντοκιμαντέρ του Νεντίμ Χαζάρ Μπόρα, με τίτλο «Οι γυναίκες του νησιού», ενώ το «φάντασμά» της πρωταγωνίστησε στο μονόπρακτο θεατρικό, με τίτλο «Το φάντασμα του νησιού», το οποίο παίχτηκε στο νησί που τόσο αγάπησε.
Το κίνημα «Αλληλεγγύη στον Κολπίσκο της Μαντάμ Μάρθας»
Όπως αναφέρουν εκπρόσωποι του κινήματος «Αλληλεγγύη στον Κολπίσκο της Μαντάμ Μάρθας», επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ένα μέρος της περιοχής όπου βρίσκεται ο κολπίσκος ανήκε στην Μονή Αγίου Γεωργίου Καρύπη και ήταν κληροδότημα του Ρωμιού τραπεζίτη Γεωργίου Ζαρίφη. Μετά την εγκαθίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, η περιοχή πέρασε στο τουρκικό Δημόσιο.
«Ο Κολπίσκος της Μαντάμ Μάρθας βρίσκεται στη νοτιοδυτική άκρη του νησιού. Είναι απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς και έχει μία ακτή περίπου 650 μέτρων. Βρίσκεται σε προστατευόμενη περιοχή πρώτου βαθμού, όπου δεν επιτρέπεται η οικοδόμηση και αποτελεί βιότοπο με δεκάδες είδη δέντρων, πουλιών, λουλουδιών εντόμων και ειδών της θαλάσσιας πανίδας. Καταβάλλονται προσπάθειες για να ενταχθεί στην Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά. Στις αρχές του 2019 μάθαμε ότι η περιοχή παραχωρήθηκε έναντι γελοίου ποσού σε ιδιώτη, ο οποίος σχεδιάζει να την περιφράξει και να την εκμεταλλευτεί, δημιουργώντας εκεί κάτι σαν εστιατόριο/καφετερία, όπου θα φιλοξενούνται δεξιώσεις γάμων, διάφορες εκδηλώσεις συναυλίες κ.ά.
Αυτό είναι παράνομο.
Εμείς ως κάτοικοι του νησιού θέλουμε να παραμείνει η περιοχή στη φυσική της κατάσταση και να μπορεί, όποιος θέλει και όποτε θέλει, να μπαίνει εκεί στη θάλασσα χωρίς να πληρώνει αντίτιμο και χωρίς να ζητάει άδεια από κανέναν. Γι αυτό και συγκροτήσαμε το κίνημα “Αλληλεγγύη στον Κολπίσκο της Μαντάμ Μάρθας” και μέχρι σήμερα έχουμε συγκεντρώσει περισσότερες από 15.000 υπογραφές για ακυρωθεί η παράνομη εκμίσθωση», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Σεβγκί Τσεκίτς, η οποία είναι μία από τις συντονίστριες του κινήματος.
Ο κοινοτάρχης του νησιού Μουσταφά Μπιτσέρ επισημαίνει ότι τα προηγούμενα χρόνια, οι κάτοικοι του νησιού διαμαρτύρονταν γιατί διάφοροι πήγαιναν στον «Κολπίσκο της Μαντάμ Μάρθας» και έκαναν ελεύθερο κάμπινγκ και λόγω έλλειψης υποδομών ρύπαιναν το περιβάλλον, δημιουργούσαν φασαρία και μάλιστα είχε επέμβει η αστυνομία έπειτα από καταγγελίες. «Φαίνεται πως οι φορείς του δημοσίου ενοχλήθηκαν από αυτό και έκριναν πως πρέπει να παραχωρηθεί η περιοχή σε ιδιώτη για να σταματήσει αυτή η κατάσταση. Όμως οι κάτοικοι του νησιού θέλουν να μείνει η περιοχή στη φυσική της κατάσταση γιατί είναι μια προστατευόμενη περιοχή», λέει ο κ. Μπιτσέρ.
Το πάρκο του Παυσίλυπου στην Καρδίτσα, με τα δεκάδες παγώνια, πόλος έλξης επισκεπτών
24/02/2019 10:30
ΑΠΕ-ΜΠΕ, Αγγέλα Φωτοπούλου
Θεσσαλονίκη, Ελλάδα