Του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΛΕΥΡΟΜΑΓΕΙΡΟΥ
Αντιστρατήγου ε.α.
Επίτιμου Γενικού Επιθεωρητού Στρατού
Στη ζωή των λαών υπάρχουν στιγμές που όση προσπάθεια και αν γίνεται να φαλκιδευτούν, έχουν τόση ζωντάνια, τόση αλήθεια και τέτοια λαμπρότητα που κανένας περιορισμός και καμία υπερβολή δεν είναι δυνατές να αλλοιώσουν τις σωστές τους διαστάσεις.
Μία τέτοια αληθινά ζωντανή και συγκλονιστική στιγμή της σύγχρονης Ιστορίας μας είναι η μεγαλειώδης εξέγερση των φοιτητών ενάντια στη δικτατορία για την πτώση της και για την Ελευθερία του Ελληνικού Λαού.
Κορυφαίος οργασμός , γνήσιας φυσικής σκηνογραφίας σύγχρονης αρχαίας τραγωδίας, είναι η 17η Νοέμβρη 1973.
Η γενιά του Πολυτεχνείου αλλά και της Νομικής , η πιο σωστά η νεολαία της εποχής εκείνης με πρωτοπόρα τα φοιτητικά νιάτα , δεν πρόδωσε την ωραία αυτή παράδοση. Τουναντίον ξεπέρασε τις προηγούμενες γενιές και έδωσε αθάνατα κτυπήματα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ – ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ – ΑΛΗΘΕΙΑΣ – ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ στο φασιστικό τέρας, το οποίο συγκλονίστηκε συθέμελα και πολύ γρήγορα έσπευσε να διαλυθεί αφήνοντας δυστυχώς πίσω του ανεξίτηλα ερείπια εθνικής καταστροφής αλλά και μιας στυφής και αλλοιωμένης γεύσης που στιγμάτισε τη σύγχρονη ιστορία μας.
Γιατί πολλούς ώμους βαραίνει η ευθύνη για τη κατάρα της 7χρονης δικτατορίας και δεν πρέπει να λησμονούμε ποτέ ότι η 7χρονη δικτατορία εκτός απ’ όλες τις άλλες καταστροφές αποδυνάμωσε και τις ένοπλες δυνάμεις με αποτέλεσμα να δώσει την ευκαιρία στους τούρκους να αποτολμήσουν το φριχτό έγκλημα της εισβολής , η οποία παρ’ όλη την ηρωική αντίσταση του Κυπριακού Λαού και τις μεμονωμένες ηρωικές αντιστάσεις των εις Κύπρον ευρισκομένων Ελληνικών και Ελληνοκυπριακών στρατευμάτων , οδήγησε στην Κυπριακή τραγωδία με επακόλουθο τη συνεχιζόμενη κατοχή της μισής Κύπρου από τους Τούρκους εισβολείς.
Αυτή η εκτίμησή μου δεν είναι αυθαίρετη, Στηρίζεται στα εν τω μεταξύ αναχθέντα αρχεία των ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου, στο αρχείο του Νέστωρα της δημοσιογραφίας Ηλία Δημητρακόπουλου[απεβίωσε προ διετίας] ο οποίος το 2003 υπέβαλε και μήνυση κατά του πρώην Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρυ Κίσιγγκερ για το Κυπριακό, στην δήλωση του Πρόεδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον στην ομιλία του στην Αθήνα το 1999 όπου ζήτησε συγγνώμη για την στάση των ΗΠΑ την περίοδο της ελληνικής χούντας.
Η αποδυνάμωση της μαχητικής ισχύος της Πατρίδας μας που είχε σαν ταυτόχρονη συνέπεια να μειωθεί η αξιοπιστία, η αξιοπρέπεια και το κύρος της χώρας μας στον Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο χώρο με αποτέλεσμα να εκδιωχθεί η χουντική κυβέρνηση απ’ όλα τα Ευρωπαϊκά Δημοκρατικά Συμβούλια [όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης , ΕΟΚ, κ.α] με ανυπολόγιστες εθνικές και ηθικές μειώσεις του Δημοκρατικού Λαού μας, συνάντησε απ’ την πρώτη στιγμή την καθολική αντίσταση, η οποία γιγάντωνε μέρα με την μέρα.
Αυτή η στάση του Λαού μας είναι και εκείνη που οδήγησε τον Συνταγματικό νομοθέτη του 1975 να περιλάβει το δικαίωμα της αντίστασης στο άρθρο 120 του Συντάγματος καθορίζοντας ότι « Οι Έλληνες ΔΙΚΑΙΟΥΝΤΑΙ και ΥΠΟΧΡΕΟΥΝΤΑΙ στην με κάθε μέσον ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ κατά οιουδήποτε που επιχειρεί την κατάλυση του Συντάγματος»
Μία σειρά από τις σημαντικές αυτές αντιστάσεις στο εσωτερικό κυρίως αλλά και στο εξωτερικό, έδειξαν αυτή την καθολική αντίσταση όλων των τάξεων του λαού κατά της δικτατορίας.
Σαν τέτοιες αναφέρουμε, πέρα από τις πάρα πολλές μεμονωμένες εκδηλώσεις αντίστασης των απλών ανθρώπων, τις πιο παγκόσμια γνωστές:
– 13 Αυγούστου 1968, Απόπειρα κατά του δικτάτορα από τον Αλέκο Παναγούλη,
– 3 Νοέμβρη 1968, Διαδήλωση χιλιάδων του Αθηναϊκού Λάου στην κηδεία του γέρου της Δημοκρατίας Γεωργίου Παπανδρέου.
– Μάρτης – Απρίλης 1970, Κορυφαίοι Έλληνες διανοούμενοι – Στρατιωτικοί – Ακαδημαϊκοί και Πολιτικοί συγκλονίζουν την Ευρώπη και τον κόσμο και φωτίζουν την καρδιά του δράματος με τις απολογίες τους –καταγγελίες στη δίκη της «Δημοκρατικής Άμυνας»
– 1971, Συγκλονιστική διαδήλωση χιλιάδων λαού στην κηδεία του πρώτου Νομπελίστα της Ελλάδας , ποιητή Γιώργου Σεφέρη.
– 20 Φλεβάρη 1973, Κατάληψη από τους φοιτητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθήνας και διαδήλωση στο κέντρο της πρωτεύουσας.
– 20 Μαΐου 1973, Αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού με επικεφαλής τον πρώην Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού Ναύαρχο Νίκο Παππά , η σύζυγος του οποίου μας τιμά σήμερα με την παρουσία της, εκδηλώνουν το κίνημα του Ναυτικού και τη στάση του Α / Τ «Βέλους» . Όμως από την επιβολή της δικτατορίας υπήρξε πλήθος επίλεκτων αξιωματικών που αντιστάθηκαν.
Θα αναφερθώ τελείως ενδεικτικά και μόνο σε όσους δεν βρίσκονται πλέον ανάμεσα μας-σε ελάχιστους επωνύμους και ανώνυμους- στρατιωτικούς.
Μήπως μπορούμε να λησμονήσουμε την άλλη μεγάλη ηρωική μορφή ,το θύμα των κτηνωδών βασανιστηρίων και σύμβολο πλέον της αντιδικτατορικής αντίστασης τον ηρωικό Μεσολογγίτη Ταγματάρχη Σπύρο Μουστακλή; Όποια πέτρα και αν σηκώσεις θα βρεις σε κάθε αντιστασιακή ενέργεια ,πίσω από κάθε βόμβα διαμαρτυρίας τον Μουστακλη [είχα την ξεχωριστή τιμή να τον έχω διοικητή στη Κύπρο το 1965].Μας τιμά η εδώ παρουσία της συζύγου του.
Μήπως μπορεί να λησμονήσουμε την ευγενική μορφή του ευπατρίδη διανοουμένου και γνήσιου δημοκράτη Γιάννη Βαρσου, ηρωικού επίσης θύματος της δικτατορίας;
Η μήπως μπορούμε να αγνοήσουμε τις φυλακίσεις –διώξεις και εξορίες των επιφανών στρατιωτικών Χριστόδουλου Τσιγάντε[του ηρωικού συνταγματάρχου του Ιερού Λόχου της Μέσης Ανατολής που έδρασε στη Μέση Ανατολή και στα νησιά του Αιγαίου [1942-1944], ο οποίος πριν από το θάνατο του στο Λονδινο,ζητησε να μην ενταφιαστεί στην Ελλάδα αν δεν εκδιωχτεί η χούντα.
Στην Ιταλία υπάρχει δρόμος προς τιμήν του] στρατηγού Ανδρέα Εσσερμαν [του «τελευταίου ιππότη» όπως έγραψε ο Τηλέμαχος Μαρατος στην «Καθημερινή’], στρατηγών Παντελή Καλαμάκη [επίσης είχα την τιμή να το έχω διοικητή μου], Κώστα και Σοφοκλή Τζανετη, Γιάννη Μπισια, Νίκου Λεβακου, Νίκου Λύτρα, Παναγιώτη Ζαχαρόπουλου, Γιάννη Ζερβογιάννη, Πανουργιά Πανουργιά [μετεπειτα Υπουργού], Περικλή Παπαθανασιου, Ντίνου Γρίβα, Κώστα Φέτση, Νίκου Παπανικολάου, Γρηγόρη Αλεξανδρόπουλου, Χονδροκουκη, Αντώνη Δροσογιάννη [ΑΝΥΕΘΑ], Στ. Χρυσοσταλλη, Δημήτρη Μπολαρη, Κώστα Ζησίου, Αλέκου Αρχακη, Βασίλη Κούρκαφα [διετέλεσε Α/ΓΕΣ], Γιάννη Χαραλαμποπουλου, [διετέλεσε ΥΠΕΞ και ΥΕΘΑ], των αδελφών του Κώστα Χαραλαμποπουλου, αντισυνταγματαρχών Χρήστου Χαραλαμποπουλου [συμμαθητου μου στην ΣΣΕ] Κωστα Πνευματικού [αδελφού του Άγγελου ενός από τους πρώτους που συγκρότησαν ομάδα αντίστασης κατά της χούντας με ε.ε. στρατιωτικούς και ο οποίος όταν συνελήφθη υπέστη τα πάνδεινα αλλά δεν απεκάλυψε κανεναν συντροφό του], στρατηγών Στ. Σωμαρακακη, Γ. Περιβολιωτη, Γ. Πανουτσου, Ζαλαχωρη, Βασίλη Μαθιουδάκη, Γιώργου Κουμανάκου [με τεράστια πολεμική δράση] του ιδεολογου αγωνιστη ολων των πατριωτικών αγώνων στρατηγού Γιώργου Καρουσου, του ευπατρίδη στρατηγού Αλέξανδρου Ζαρκάδα [απο το 1964 είχα την τιμή να συνυπηρετήσω όταν υποστήριζε ως διοικητής Πυροβολαρχίας το Τάγμα μας στην Κύπρο με διοικητή τον Μουστακλή και απο τότε με τιμούσε με την φιλία του ] του στρατηγού Μιχάλη Βαρδανη, με τιμούσε με την φιλία του από τη Σχολή Ευελπιδων, επίσης εκ των πρώτων εθελοντών στην Κύπρο και διατελέσαντα επί σειρά ετών Πρόεδρου του ΣΦΕΑ 1967-1974.
Δίπλα στον ναύαρχο Παπά στο πολεμικό Ναυτικό θα συναντήσουμε στην αντίσταση τον Ναύαρχο Λεωνίδα Βασιλικόπουλο, διατελέσαντα Α/ΓΕΝ, και Πρόεδρος του ΣΦΕΑ 1967-1974], Ναύαρχος Τζανης Τζανετάκης [μετέπειτα Πρωθυπουργός] Ναύαρχους, Κ. Εγκολφόπουλο και Σ. Κονοφάο,[αμφότερους Αρχηγούς του ΓΕΝ, ο πρώτος υπέβαλε την παραίτησή του αμέσως με την επιβολή της δικτατορίας και επανήλθε ως Αρχηγός αμέσως μετά την πτώση της, Μίλτο Παπαθανασιου, Θανάση Βένη, Γιάννη Μασουρίδη, Νίκο Ζησιμόπουλο, Γιάννη Λαφογιάννη, καθώς και τους βασανισμούς των μονίμων υπαξιωματικών του Ναυτικού στο πλοιο «Ελλη», οι οποίοι μετείχαν και στη Δημοκρατική Άμυνα με χαρακτηριστική περίπτωση του μονίμου υπαξιωματικού Θανάση Μαυροβουνιώτη.
Στην Πολεμική Αεροπορία κορυφαία είναι η περίπτωση του βετεράνου Τάσου Μήνη, ενός εκ των ελαχίστων αεροπόρων ο οποίος είχε εν ενεργεία ων αντιταχτεί στην παρωδία της δίκης των Αεροπόρων του 1952 και του οποίου η επιστολή για την καταγγελία των βασανιστηρίων του, απο τη χουντα του 67, συγκλόνισε το πανελλήνιο και την Ευρώπη όταν μετεδόθη από την εκπομπή της Deutsche Welle,
Στο κίνημα του Ναυτικού του 1973, μετείχαν και αξιωματικοί του στρατού ξηράς όπως ο προαναφερθείς Σπύρος Μουστακλης και ο Λοχαγός τότε Γιάννης Αλεξακης αλλά και της Πολεμικής Αεροπορίας μεταξύ των οποίων και ο μετέπειτα Αρχηγός ΓΕΑ Νίκος Σταππας, διακεκριμένη στρατιωτική προσωπικότητα, ο οποίος επίσης βασανίστηκε. Επίσης μας τιμά με την παρουσία της σήμερα η σύζυγός του. [αναφερόμαστε πάντοτε σε εκείνους που δεν βρίσκονται πλέον ανάμεσα μας].
Κύριε Υπουργέ, στο παρελθόν σε ανάλογη εκδήλωση είχα προτείνει όπως η πολιτεία συντάξει λευκή βίβλο με την καταγραφή όλων των ονομάτων των παραπάνω, Αρκέσθηκα από μνήμης να καταγράψω τους παραπάνω και ας μου συγχωρεθούν ακούσιες παραλείψεις
4 Νοέμβρη 1973: Η διαδήλωση στο μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου είναι η θρυαλλίδα που πυροδοτεί τον αναβρασμό που επικρατεί στο φοιτητικό κίνημα και που θα καταλήξει στα γεγονότα που σήμερα γιορτάζουμε.
Κυρίες και Κύριοι,
Τα χρόνια που ακολούθησαν την εξέγερση του Πολυτεχνείου, η πτώση της χούντας το 1974 και το στέριωμα μιάς σύγχρονης Δημοκρατίας μετά το 1974 έχει δώσει σε όλους μας την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε χιλιάδες αναλύσεις της εποχής εκείνης από ειδικούς και μη ειδικούς από πρωτεργάτες ή απλούς παρατηρητές, από ιστορικούς , κοινωνιολόγους και φιλοσόφους αλλά και από ιστορικίζοντες, κοινωνιολογίζοντες και φιλοσοφίζοντες.
Και η Ιστορία θα αποδώσει αυτή τη στιγμή εκεί που ανήκει, δηλαδή στα υπέροχα Ελληνικά νιάτα , περιφρονώντας και αφήνοντας κατά μέρος τις όποιες πρόχειρες αναλύσεις .
Γιατί τα νιάτα της εποχής εκείνης που ξεχύθηκαν αυθόρμητα στους Αθηναϊκούς δρόμους και μαζεύτηκαν στο Πολυτεχνείο το οποίο μετέτρεψαν σε Ιερό βήμα και σύμβολο Ελευθερίας , έξω από οποιαδήποτε ύποπτη καθοδήγηση, με μόνη ιδεολογία την μοναδική ιδεολογία που μπορεί να έχει ο ελεύθερος άνθρωπος, δηλαδή στη σύγκρουση του ιδανικού της Ελευθερίας και του ενστίκτου της αυτοσυντήρησης διάλεξαν αβίαστα και χωρίς αναλύσεις ειδικών και μη, το ιδανικό της Ελευθερίας.
Και για να θυμηθούμε τον ποιητή.
«Δεν ξέρανε πατέρα , μάνα , σπίτι,
έναν δεν δίνανε για το σήμερα παρά,
Δεν κράταγαν μεζούρα και διαβήτη,
Δεν ρίχνανε δραχμές στον κουμπαρά»[*]
Αυτά τα αγεωμέτρητα νιάτα που ενώ η χούντα τους πρόσφερε μία πλαστική ευδοκίμηση, διάλεξαν τον παράτολμο δρόμο «…παίζοντας το κρυφτούλι με τον θάνατο σε κάθε γωνιά και σοκάκι»[*] αυτόν το δρόμο που σε κάθε σκοτεινή εποχή διαλέγουν πάντα τα νιάτα, αυτόν τον οποίον ο Ζαν Πωλ Σαρτρ ονομάζει , με αφορμή την αντίσταση κατά του ναζισμού, στις παρακάτω γραμμές « Η Δημοκρατία της σιωπής».
«….Σ ‘ όλο τον κόσμο, λέει ο Σαρτρ, δεν υπάρχει στρατός όπου συναντάει κανείς τέτοιαν ισότητα κινδύνων απ’ τον φαντάρο κι ως τον αρχιστράτηγο. Γι’ αυτό ακριβώς, η Αντίσταση υπήρξε μια πραγματική Δημοκρατία.για τον στρατιώτη όπως και για τον ηγέτη, ο ίδιος κίνδυνος, η ‘ίδια ευθύνη, η ίδια απόλυτη ελευθερία μέσα στην πειθαρχία.
Καθένας τους, κόντρα στους δυνάστες , επιχειρούσε να γίνει ο εαυτός του, αναπόδραστα και, διαλέγοντας ο ίδιος τον εαυτόν του μέσα στην ελευθερία του , διάλεγε την ελευθερία όλων»[**]
Γι’ αυτά τα ιδανικά αγωνίστηκαν πάντα τα νιάτα της Ελλάδας και γι’ αυτά τα ιδανικά αγωνίστηκαν και τα νιάτα του Πολυτεχνείου που τιμούμε σήμερα. Και είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό ότι , πρωταγωνιστές του νεανικού αυτού αγώνα είναι οι φοιτητές, η σημερινή δηλαδή διανόηση και επίσης είναι χαρακτηριστικό ότι κυριαρχούσε τότε το σύνθημα «Παιδεία» γιατί οι Λαοί που έχουν Παιδεία; δεν ανέχονται δικτατορίες.
Και μέσα σ’ αυτά τα ιδανικά χτίζεται μετά το 1974 η σύγχρονη Ελληνική Δημοκρατία και αυτά τα ιδανικά καλούνται να περιφρουρούν πάντα τα στρατευμένα νιάτα της Ελλάδας.
Γι αυτά τα ιδανικά και σεις,
Κυρίες και Κύριοι σπουδαστές των τιμημένων στρατιωτικών σχολών, ως αυριανοί αξιωματικοί να αγωνίζεστε παράτολμα και παράφορα.
Τότε και μόνον τότε θα ‘έχει πρακτική αξία ο γιορτασμός τέτοιων επετείων σαν τη σημερινή,
Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και προσωπικά εσάς Κύριε Υπουργέ για την πρόσκληση, την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων για την θερμή φιλοξενία και να μου επιτρέψτε να αναφέρω ότι αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση γιατί από αυτό το βήμα, εδώ και 29 χρόνια την 17η Νοέμβρη 1989 εξεφώνησα ανάλογη ομιλία ως ε.ε. Συνταγματάρχης Διοικητής του Συντάγματος Ευελπίδων και Διευθυντής Σπουδών της Σχολής, πολλά σημεία της οποίας μετέφερα σήμερα αυτούσια [ οι τότε Ευέλπιδες είναι σήμερα Ταξίαρχοι..],
Ευχαριστώ και σας Κυρίες Και Κύριοι που είχατε την ευγένεια να με ακούσετε.
Αθήνα 16η Νοέμβρη 2018,
* από το ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη «Χάρης ‘44»
** Ο Ζ.Π. Σαρτρ αναφέρεται στην αντίσταση του Γαλλικού Λάου κατά της ναζιστικής κατοχής.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 16 Νοεμβρίου στο αμφιθέατρο της Στρατιωτικής Σχολής των Ευελπίδων εκδήλωση για την 45η επέτειο της εξέργεσης του Πολυτεχνείου του 1973, παρουσία του Αναπληρωτή Υπουργού Εθνικής Άμυνας Παναγιώτη Ρήγα, της Γενικής Γραμματέας του Υπουργείου Καλλιόπης Παπαλεωνίδα, των Αρχηγων ΓΕΣ και ΓΕΑ, του Υπαρχηγού του ΓΕΝ , των σπουδαστών των Σχολών, Ευελπίδων, Ναυτικών Δοκίμων, Ικάρων, Αδελφών Νοσοκόμων και Μονίμων Υπαξιωματικών καθώς και των συζύγων των αξιωματικών που αντισταθήκαν στην χούντα, Χριστίνας Μουστακλή, Πούπα Παππά και Αικατερίνης Σταππα.
Απαιτείται αφύπνιση ενάντια στο σαθρό πολιτικό σύστημα: Το νόημα του Πολυτεχνείου