Η Τουρκία ζητά υποταγή πριν από τις συνομιλίες: Χρονοδιάγραμμα, δύο κράτη τουρκικής εκδοχής
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Απόλυτος ο Πάιατ για το καυτό καλοκαίρι του 2020 στο Καστελόριζο: Δεν θέλουμε να ξαναδούμε αυτό που συνέβη με τις (παράνομες) γεωτρητικές προσπάθειες της Τουρκίας
Το Κοσσυφοπέδιο και η “σχέση” με την τουρκική αποσχιστική οντότητα στην Κύπρο: Η Λευκωσία να προσέξει όσους ανακινούν τέτοιου είδους ζητήματα με κίνδυνο για το νησί
Του ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
Δυο διαδικαστικές προϋποθέσεις, που αγγίζουν ευθέως την ουσία, θέτει η Τουρκία για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, θέση που φαίνεται να έχει καταγραφεί από την απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Τζέιν Χολ Λουτ, που πρόσφατα επισκέφθηκε την Άγκυρα. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, το καθεστώς Ερντογάν θέτει εκ προοιμίου δυο ζητήματα.
- Πρώτο, καθορισμός χρονοδιαγράμματος κατάληξης των διαπραγματεύσεων που θα αρχίσουν. Συγκεκριμένα επ΄ αυτού η τουρκική πλευρά υποδεικνύει πως «δεν θα συζητούμε εσαεί, πρέπει να τεθεί ένα τέλος». Χρονοδιάγραμμα σημαίνει πιέσεις και επιδιαιτησία.
- Δεύτερο, να βρίσκονται στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων κι άλλα ζητήματα, τα οποία η Άγκυρα παρουσιάζει ως εναλλακτικά σενάρια για την επίτευξη συμφωνίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, μετά την κατάρρευση της Πενταμερούς Διάσκεψης για το Κυπριακό, στο Κραν Μοντανά, πέρσι το καλοκαίρι, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών είχε διατυπώσει τη θέση, την οποία και παρουσιάζει από τότε σε όλους τους συνομιλητές του, ότι «δεν μπορούμε να συζητούμε στην ίδια βάση».
O Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, κατά τις τελευταίες επισκέψεις του στα κατεχόμενα έθεσε προς συζήτηση τη λύση δυο κρατών ή συνομοσπονδίας. Υποστήριξε δε πως αυτό συζητά και η ελληνοκυπριακή πλευρά. Επί της ουσίας η Άγκυρα δεν συζητεί οτιδήποτε άλλο πλην του στρατηγικού ελέγχου της Κύπρου. Δυο κράτη τουρκικής εκδοχής μπορεί να συζητήσει η Άγκυρα, φτάνει να διασφαλίζεται διά της φόρμουλας αυτής ότι θα έχει λόγο και ρόλο και στη νότια πλευρά του νησιού, στο έδαφος και στη θάλασσα.
Πληροφορίες αναφέρουν πως η Τουρκία έχει διατυπώσει και την άποψη που περιλαμβάνει τα δυο σενάρια σε ένα. Δηλαδή, συμφωνία για συνομοσπονδία και εάν αποτύχει, να προχωρήσουν σε δυο κράτη. Αυτή η λογική φαίνεται να αναπτύσσεται και από διάφορους κύκλους στις ελεύθερες περιοχές, οι οποίοι ωστόσο αντιμετωπίζουν το θέμα επιδερμικά και χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις τουρκικές προθέσεις.
Ως προς το πεδίο της τακτικής, είναι σαφές πως οι Τούρκοι θέλουν να ενθαρρύνουν τους Ελληνοκύπριους να προχωρήσουν στη συζήτηση αυτή για να τους οδηγήσουν στον πάτο, αλλά και πιο κάτω από τον πάτο, για να εξασφαλίσει η τουρκική πλευρά στη συνέχεια όλα όσα επιδιώκει. Δηλαδή, τον στρατηγικό έλεγχο ολόκληρου του νησιού. Γιατί εάν αρχίσει, για παράδειγμα, μια συζήτηση για δυο κράτη και αποτύχει, ποιο θα είναι το επόμενο βήμα;
Πάντως, σημειώνεται πως όταν η απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, στα πλαίσια βολιδοσκόπησης έθεσε το ερώτημα εάν υπάρχουν άλλες σκέψεις, πληροφορίες αναφέρουν πως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ήταν αρνητικός. Τη ρώτησε εάν η ίδια έχει κάποιες σκέψεις και πήρε αρνητική απάντηση.
ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ενεργειακά στην ατζέντα
Στη Λευκωσία, πάντως, υπάρχει προβληματισμός για δυο επερχόμενες εξελίξεις.
- Πρώτον, το θέμα της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις των Αμερικανών, κατά κύριο λόγο. Είναι προφανές πως υπάρχει έντονη άποψη για να αλλάξει ο ρόλος της Ειρηνευτικής Δύναμης, από στρατιωτική να μετατραπεί σε αστυνομική. Αυτό θα δημιουργήσει νέα δεδομένα και θα έχει αρνητικές επιπτώσεις. Είναι πλέον σαφές πως το καθεστώς της ΟΥΝΦΙΚΥΠ συνδέεται με την πρόοδο ή μη στο Κυπριακό. Γι’ αυτό και το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει ζητήσει ενδιάμεση έκθεση από τον Γενικό Γραμματέα.
- Δεύτερον, το ζήτημα των νέων ερευνών, τους επόμενους μήνες, από εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Εκείνο που απασχολεί την Κυβέρνηση είναι η αντίδραση της Τουρκίας. Αυτό, πάντως, που προκύπτει από διάφορες κινήσεις που γίνονται από τουρκικής πλευράς είναι πως θα προχωρήσει σε γεωτρήσεις εντός της ΑΟΖ της Κύπρου προκαλώντας τετελεσμένα. Αυτό είναι ένα ζήτημα που η Λευκωσία θέλει να το συζητήσει -και σε κάποιο βαθμό το έχει κάνει- με κυβερνήσεις εταιρείες των οποίων θα διεξάγουν έρευνες τους επόμενους μήνες (ΗΠΑ, Γαλλία). Το θέμα είναι, πάντως, πώς θα αντιδράσουν οι κυβερνήσεις αυτές εάν η Τουρκία δεν παρενοχλήσει τις εταιρείες τους και διενεργήσουν έρευνες σε μη αδειοδοτούμενα τεμάχια; Επί της ουσίας δεν θα τους επηρεάζει μια τέτοια ενέργεια.
Το σκηνικό αυτό, με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ και τις έρευνες στα ενεργειακά, διαμορφώνει σκηνικό πιέσεων και επίσπευση διαδικασιών για διαπραγματεύσεις, ανεξαρτήτως προοπτικών και κατάληξης. Γι’ αυτό άλλωστε και ακούγονται όλο και περισσότερο απόψεις που θέλουν να ξεκαθαρίσει το τοπίο στο Κυπριακό είτε με λύση είτε χωρίς, ό,τι και να σημαίνει τούτο.
Την ίδια ώρα, η όποια αλλαγή υπάρξει για την ΟΥΝΦΙΥΠ και η αλλαγή της μεθοδολογίας στο Κυπριακό θα διαμορφώσουν νέα δεδομένα, που θα περικλείουν σοβαρούς κινδύνους για τη συνέχεια.
Σενάριο για νέο άξονα με Ελλάδα και Κύπρο
Οι τεταμένες σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με την Τουρκία και το ορατό ενδεχόμενο ρήξης διαμορφώνουν νέα δεδομένα για την περιοχή. Οι κυρώσεις και οι αντικυρώσεις καθορίζουν αυτή τη στιγμή το μέλλον των δυο χωρών, που έφθασαν στα άκρα λόγω κυρίως της προσπάθειας της Άγκυρας να παραπλανήσει τις ΗΠΑ και τον Πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ. Στην Ουάσινγκτον προφανώς και έχουν αξιολογήσει όλα τα δεδομένα πριν προχωρήσουν στην ανακοίνωση των κυρώσεων, γιατί διαχρονικά η Τουρκία ήταν η αγαπημένη σύμμαχος και η πλέον πολύτιμη στην περιοχή. Η συμπεριφορά του καθεστώτος Ερντογάν έχει εξοργίσει τη διοίκηση Τραμπ που δεν απέφυγε τον πειρασμό και προχώρησε στην προώθηση μέτρων.
Πληροφορίες αναφέρουν πως οι Αμερικανοί εδώ και καιρό, βλέποντας την πορεία των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, είχαν εξετάσει διάφορα σενάρια σε ό,τι αφορά στην παρουσία τους στην ευρύτερη περιοχή. Μεταξύ των σεναρίων αυτών είναι και η διαμόρφωση ενός άξονα συνεργασίας που θα ξεκινά από Βαλτική, Πολωνία, Ελλάδα, Κύπρο και θα καταλήγει στο Ισραήλ. Δεν είναι γνωστό εάν αυτό το σενάριο θα επιλεγεί, ωστόσο φαίνεται πως έχει συζητηθεί και εκτός των κλειστών γραφείων των επιτελών που συνηθίζουν να επιδίδονται σε ασκήσεις επί χάρτου.
Το ζητούμενο είναι κατά πόσο αυτή η αντιπαράθεση, η ρήξη στις σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Τουρκίας, θα διαρκέσει ή θα επιχειρηθεί εκτόνωση της κρίσης μέσα από εκατέρωθεν κινήσεις «καλής θέλησης». Το γυαλί, σίγουρα, έχει ραγίσει, πλην όμως στη διεθνή πολιτική για τα συμφέροντα πολλά μπορούν να γίνουν.
ΣΤΟΝ ΚΟΤΖΙΑ Η ΛΟΥΤ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΠΡΟΣ Γ.Γ.
Στις 11 Σεπτεμβρίου η απεσταλμένη των Ηνωμένων Εθνών, Τζέιν Χολ Λουτ, θα γίνει δεχτή από τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά.
Ο Έλληνας αξιωματούχος έχει ως γνωστόν παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη πρόταση για το θέμα της ασφάλειας και αναμένεται πως θα υπενθυμίσει στην Αμερικανίδα αξιωματούχο του ΟΗΕ το πλαίσιο αυτό, το οποίο είναι το πρώτο που ασχολείται σε βάθος και ολοκληρωμένα με το ζήτημα της ασφάλειας στην Κύπρο.
Η κ. Λουτ, η οποία δεν έχει ασχοληθεί σε βάθος μέχρι και τον διορισμό της με το Κυπριακό, αναμένεται ότι θα συζητήσει το κεφάλαιο της Ασφάλειας υπό το φως και των όσων κουβέντιασε στην Άγκυρα προ ημερών με τον Τούρκο ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Η Τζέιν Χολ Λουτ αναμένεται να συναντήσει τις ίδιες ημέρες στις Βρυξέλλες την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φρεντερίκα Μογκερίνι.