Τσίπρας και Πούτιν εξομαλύνουν τις ελληνορωσικές σχέσεις
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Νίκου Σταματάκη
Η συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον Βλαντιμίρ Πούτιν είχε όλα τα στοιχεία της σημαντικής επιτυχίας για την Ελλάδα προτού ακόμα ξεκινήσει και χωρίς να έχει κανείς ακούσει ούτε μία επίσημη δήλωση.
Μια ματιά σε μερικά από τα εκατοντάδες σχετικά δημοσιεύματα και σχόλια του διεθνούς τύπου τις τελευταίες μέρες δείχνει ότι η Ελλάδα αποκόμισε ήδη μέγα όφελος, την ευρύτατη ανάδειξη του γεωπολιτικού της ρόλου σε μια εποχή μεγάλων ανακατατάξεων. Μα, αναρωτιόταν κανείς εύλογα διαβάζοντας τα σχόλια, εάν η Ελλάδα δεν είχε τεράστια γεωπολιτική αξία, προς τι τα τόσα σχόλια και οι σε βάθος αναλύσεις του διεθνούς τύπου; Επειτα λοιπόν από έξι χρόνια μονόπλευρης πρόσδεσης στη Δύση, που στην ουσία ισοδυναμούσε με απομόνωση και ακρωτηριασμό των δυνατοτήτων της, η Ελλάδα στην πιο κρίσιμη για το μέλλον της στιγμή, ανοίγει και πάλι τους διεθνείς ορίζοντές της προς όλες τις κατευθύνσεις και εκμεταλλεύεται το πιο ισχυρό από τα πλεονεκτήματά της, την γεωπολιτική της θέση στο «οικόπεδο γωνία» της Ανατολικής Μεσογείου.
Η παραμέληση των ελληνορωσικών σχέσεων από το τέλος του 2009 συνιστά εγκληματική αδράνεια. Ένα μέτρο σύγκρισης μπορεί κανείς να έχει από το πάθημα του Προέδρου της Κύπρου Νίκου Αναστασιάδη, ομολογουμένως του πλέον φιλοδυτικού πολιτικού που γνώρισε ποτέ ο Ελληνισμός της νήσου – ο οποίος κυριολεκτικά αφέθηκε ακάλυπτος (στην ουσία προδόθηκε) από εκείνους που θεωρούσε στενούς φίλους. Και ο οποίος προ μερικών μόλις εβδομάδων προσήλθε ικέτης στη Μόσχα για τη σύναψη σημαντικών συμφωνιών με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, αποδεικνύοντας στην πράξη ότι είναι πρώτιστα η γεωπολιτική θέση του Ελληνισμού που επιβάλλει θερμές σχέσεις με τη Ρωσία και όχι οι ιδεολογικές και άλλες προτιμήσεις των πολιτικών ηγετών ή άλλοι παράγοντες (θρησκευτικοί, πολιτιστικοί κλπ.)…
Η εξομάλυνση των ελληνορωσικών σχέσεων λοιπόν αρχίζει αμέσως και περιλαμβάνει:
1) Επαναφορά των ρωσικών «αντιβάρων» στις διεθνείς σχέσεις της χώρας τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται κυρίως για την απαραίτητη αίσθηση εθνικής κυριαρχίας που είχε απωλεσθεί τα προηγούμενα χρόνια, την αίσθηση ότι οι αποφάσεις για το μέλλον του Ελληνισμού λαμβάνονται στην Αθήνα και όχι στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο ερήμην των κυρίως ενδιαφερομένων, των Ελλήνων.
2) Επανόρθωση της (καθόλου ευκαταφρόνητης) ζημιάς από τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας στο εμπορικό ισοζύγιο της Ελλάδας σε μια χρονική στιγμή που μετρά και το τελευταίο ευρώ. Η Ελλάδα δεν δικαιούται να χάνει ούτε την ελάχιστη οικονομική ανάσα στις συνθήκες που βρίσκεται. Εάν οι δυτικές δυνάμεις δεν δείξουν κατανόηση στο θέμα αυτό, τότε σίγουρα αιθεροβατούν.
3) Με τον προτεινόμενο νέο ρωσικό αγωγό αερίου μέσω Τουρκίας η Ελλάδα μπορεί να καταστεί ενεργειακός κόμβος και να ωφεληθεί άμεσα από την παροχή φυσικού αερίου με σημαντική έκπτωση. Βέβαια ένα «μνημόνιο κατανόησης» δεν σημαίνει αυτομάτως τη λειτουργία του αγωγού. Ωστόσο οι όποιες (αμερικανικές) αντιδράσεις πρέπει να στραφούν κυρίως εναντίον της Γερμανίας η οποία εξακολουθεί (και μάλιστα μετά την επιβολή κυρώσεων κατά της Μόσχας!!) να πιέζει τους Ρώσους για την αύξηση της ροής στον αγωγό αερίου «Βόρειο Ρεύμα» που διέρχεται από γερμανικό έδαφος, με προφανή οικονομικά και στρατηγικά οφέλη. Στην ουσία η Γερμανία επιδιώκει το μονοπώλιο μεταφοράς του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
4) Στην περίπτωση των συγκοινωνιών, η πιθανή παραχώρηση του λιμανιού της Θεσσαλονίκης (ή/και ενδεχομένως της Αλεξανδρούπολης) σε ρωσικό οργανισμό δεν αποτελεί μόνο σπουδαία επένδυση πρώτης σειράς, αλλά ουσιαστική εξασφάλιση των ελληνικών συνόρων: καμία τουρκική στρατιωτική και πολιτική ηγεσία δεν πρόκειται να διανοηθεί σενάρια διάβασης του Εβρου και «γκριζαρίσματος» του Αιγαίου με την Ρωσία παρούσα στο ζωτικό ελληνικό χώρο. Εάν οι ΗΠΑ και η Δύση ενδιαφέρονται να αποτρέψουν την εξέλιξη αυτή δεν έχουν παρά να εγγυηθούν – μέσω του ΝΑΤΟ – τα ελληνοτουρκικά σύνορα. Κάτι τέτοιο δεν έπραξαν επί έξι δεκαετίες και ασφαλώς δεν προτίθενται να πράξουν και τώρα. Αντίθετα φλέγονται για την υπογραφή κερδοφόρων εξοπλιστικών συμβολαίων, υποδαυλίζοντας την ελληνοτουρκική αντιπαλότητα… Ας συμβιβασθούν λοιπόν τώρα με την νέα πραγματικότητα.
Η σημερινή ελληνορωσική προσέγγιση είναι πολύ σπουδαιότερη από ένα τακτικό ελιγμό που ωφελεί και τις δύο χώρες. Από άποψη τακτικής η μεν Ρωσία επιδεικνύει εμπράκτως και πάλι (προηγήθηκαν Κύπρος και Ουγγαρία) ότι είναι σε θέση να δημιουργήσει ρήγματα στο δυτικό μέτωπο των κυρώσεων, η δε Ελλάδα ασφαλώς αποκτά πολλούς πόντους στην επικείμενη συνολική διαπραγμάτευση του ελληνικού χρέους επιδεικνύοντας τις πολλαπλές της συμμαχίες της με ισχυρές δυνάμεις. Αλλά οι διμερείς σχέσεις αποκτούν σαφή στρατηγική διάσταση όταν στην προοπτική εισέρχονται τόσο σημαντικά θέματα όπως οι ενεργειακοί αγωγοί και οι επενδύσεις σε λιμάνια.
Ασφαλώς δεν αναμένουμε ότι τόσο σημαντικές κινήσεις θα μείνουν αναπάντητες από τις δυτικές πρωτεύουσες. Αλλά επειδή η ελληνική στάση υπήρξε «μετρημένη» μπορεί κανείς εύλογα να διακρίνει ότι αυτές θα κινηθούν εντός των προβλεπτών πλαισίων. Η ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη δώσει προς την Ουάσιγκτον έμπρακτες ενδείξεις συνεργασίας (π.χ. συμβόλαιο των αεροσκαφών Ρ3 Orion) και άλλες διαβεβαιώσεις ότι η θέση της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ δεν θα τεθεί σε αμφισβήτηση, όπως και η προσήλωση της στο γενικότερο δυτικό σύστημα ασφαλείας. Από την άλλη πλευρά η Δύση ήδη κατανοεί ότι υπάρχει σοβαρός λόγος που η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα του ΝΑΤΟ που διαθέτει S-300, TOR-M1 και άλλα προηγμένα ρωσικά οπλικά συστήματα: τέτοια συστήματα δεν παρέχονται χωρίς τις ανάλογες εκατέρωθεν διαβεβαιώσεις…
Επίσης θα ήταν παράλειψη να μην σημειώσει κανείς ότι οι ΗΠΑ μπορεί να μην καλοβλέπουν τα ανοίγματα του Αλέξη Τσίπρα προς τον Βλαντιμίρ Πούτιν αλλά φαίνεται ότι έχουν πρόθεση να τα ανεχθούν τουλάχιστον προσωρινά. Επειδή δεν διαβλέπουν άλλο τρόπο να κάμψουν την αδιάλλακτη γερμανική στάση στα οικονομικά θέματα και να επιβάλλουν χαλάρωση της λιτότητας στο Βερολίνο από το να ενισχύσουν τις «αντι-γερμανικές» δυνάμεις εντός της Ε.Ε., στις οποίες ο Αλέξης Τσίπρας έχει αναδειχθεί εκ των πραγμάτων ηγέτης. Για τους Αμερικανούς η οικονομία κατέχει πάντοτε την πρώτη θέση στην ιεράρχηση. Και σκοπός πάντοτε αγίαζε τα μέσα στα διευθυντήρια της Ουάσιγκτον…
Τέλος, η ελληνορωσική προσέγγιση θα αποκτήσει πολλαπλάσια δυναμική με τον επερχόμενο (προγραμματισμένο) συνδυασμό της με αντίστοιχη ελληνοκινεζική συμφωνία για την τελική ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ και τις συναφείς κινεζικές επενδύσεις στον τομέα των μεταφορών και της μεταποίησης. Με την πλήρη ανάδειξη του πολυδιάστατου χαρακτήρα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, η οικονομία θα έχει άμεσα οφέλη και οι δυτικοί εταίροι της Ελλάδας ίσως κατανοήσουν ταχύτερα ότι η αναδιαπραγμάτευση των ληστρικών μνημονίων και ο διακανονισμός του ελληνικού χρέους δεν αποτελεί απλά θέμα μαθηματικών υπολογισμών. Όπως και το κούρεμα του Γερμανικού χρέους το 1953, έτσι και η διευθέτηση του ελληνικού χρέους σήμερα έχει σαφή γεωπολιτική αλλά και ανθρωπιστική διάσταση.
Νέα Υόρκη, 8 Απριλίου 2015