Άρθρο του Economist γιά τον πολιτικό κίνδυνο στην Ελλάδα: Οι στάβλοι του Αιγαίου…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Στην κόψη του ξυραφιού οι σχέσεις της Αμερικής και της Τουρκίας: Ο Ερντογάν δεν ενημέρωσε ούτε τον Φιντάν για την απόφαση του να ακυρώσει την επίσκεψη του στις ΗΠΑ!
Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν τολμούν να βγουν από την «αμπάριζα» (των ΗΠΑ): Οι Βρυξέλλες τρέχουν πίσω από την Ουάσιγκτον και δεν …τερματίζουν ποτέ!
Ο άθλος της μείωσης του ελλείμματος από την Ελλάδα συγκαλύπτει βαθύτερες οικονομικές και πολιτικές αποτυχίες
Καλή χρονιά: ευτυχισμένος ο καινούργιος χρόνος. Η Ελλάδα ξεκινά το 2014 με ασυνήθιστα καλά νέα. Πριν λίγο καιρό η χώρα βρισκόταν ενώπιον αλλεπάλληλων χαμένων δημοσιονομικών στόχων, πανικόβλητων αγορών και απειλών για αποπομπή από το ευρώ.
Τώρα το πρώτο και πιο δύσκολο προβληματικό παιδί της ευρωζώνης ξεπερνάει τις προσδοκίες. Η Ελλάδα έκλεισε το τρομακτικό της έλλειμμα νωρίτερα από ότι ήταν προγραμματισμένο και πέτυχε πρωτογενές πλεόνασμα (πλεόνασμα δηλαδή πριν την καταβολή τόκων). Οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων έπεσαν κάτω του 8% από το 40% στην κορύφωση του πανικού για έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη. Η κυβέρνηση προγραμματίζει την έκδοση νέων ομολόγων αργότερα εντός του έτους. Κάποιοι ξένοι επενδυτές ‘δοκιμάζουν τα νερά του Αιγαίου’. Η ανταγωνιστικότητα αποκαθίσταται. Η Ελλάδα είχε μια εξαιρετική τουριστική σεζόν. Το τρέχον έτος θα σημειωθεί για πρώτη φορά ανάπτυξη του ΑΕΠ, μετά από έξι χρόνια ύφεσης.
Γερμανοί αξιωματούχοι που φέρονταν απηυδισμένοι στο παρελθόν, θεωρούν τον ΠΘ Α. Σαμαρά σωτήρα της χώρας του και του ίδιου του ευρώ. Με την ανάληψη της εξάμηνης εκ περιτροπής Προεδρίας της ΕΕ από την Ελλάδα, αξιωματούχοι της ΕΕ επισκέφθηκαν αυτή την εβδομάδα την Αθήνα προκείμενου να την επαινέσουν, όχι να τη θάψουν.
Η επίσημη ικανοποίηση για το πρόγραμμα βοήθειας της Ελλάδας είναι κατανοητή. Ωστόσο η Ελλάδα παραμένει πηγή ανησυχίας, οικονομικής και πολιτικής. Απώλεσε το ένα τέταρτο της παραγωγής της από το 2007, κυρίως εξαιτίας τόσο των λαθών των ηγετών της όσο και των δανειστών της. Περισσότεροι από το ένα τέταρτο των εργαζομένων είναι άνεργοι. Τα δημόσια συσσίτια είναι συνηθισμένα, όπως είναι και τα άδεια κτίρια και τα μαγαζιά. Το κόστος εργασιακής μονάδας έχει μειωθεί μέσω της περικοπής μισθών, όχι μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας.
Αν εξαιρέσουμε το αμφιλεγόμενο εμπόριο καυσίμων και τα άστατα έσοδα από τον τουρισμό (τα οποία έχουν αυξηθεί εν μέρει εξαιτίας των αναταραχών στην Αίγυπτο και την Τυνησία), οι εξαγωγές της Ελλάδας μειώνονται. Πρόκειται για ανησυχητική κατάσταση. Στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία το μειωμένο κόστος εργασίας έχει δώσει ώθηση στις εξαγωγές. Ορισμένοι Έλληνες αποδίδουν την κατάσταση στην έλλειψη πιστώσεων. Άλλοι σημειώνουν ότι η κύρια αγορά για εξαγωγές, η ΕΕ, βρίσκεται σε ύφεση. Το πραγματικό πρόβλημα όμως είναι μια οικονομία που παράγει ελάχιστα εμπορεύσιμα αγαθά. Οι φθηνοί εργάτες δεν βοηθούν όταν δεν υπάρχουν εργοστάσια για να τους προσλάβουν. Εάν ενισχυθεί η ανάπτυξη, η Ελλάδα μπορεί να αρχίσει εκ νέου τις εισαγωγές, επαναλαμβάνοντας τον κύκλο των εξωτερικών ανισορροπιών που αποδείχτηκε πως ήταν υπεύθυνος για την καταστροφή της.
Η οικονομία χρειάζεται βαθιές δομικές μεταρρυθμίσεις. Τα επιτεύγματα σε αυτό τον τομέα όμως είναι λιγότερο εντυπωσιακά από ό,τι στη δημοσιονομική προσαρμογή. Οι υπαρχηγοί του κου Σαμαρά αρνούνται τις κατηγορίες για καθυστερήσεις, παρουσιάζοντας μια μακριά λίστα μέτρων, από τη βελτίωση της συλλογής των φόρων έως την εκλογίκευση των δαπανών στην υγεία και το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Θα ακολουθήσουν κι άλλα, λένε, συμπεριλαμβανομένης μιας επίθεσης μυριάδων κανονισμών που μπλοκάρουν τις αγορές προϊόντων.
Πράγματι, η Ελλάδα ανέβηκε στην κατάταξη της Παγκόσμιας Τράπεζας για την ευκολία εκκίνησης μιας επιχείρησης. Στην κατηγορία όμως της διευκόλυνσης της επιχειρηματικότητας κατατάσσεται στην 72 θέση στον κόσμο, μετά το Αζερμπαϊτζάν, το Κιργιστάν, τη Λευκορωσία και το Καζακστάν. Το να λάβει κανείς άδεια σχεδιασμού (δόμησης) είναι εκνευριστικό. Και το δικαστικό σύστημα παραμένει αργό και επαφίεται στο φιλότιμο των εμπλεκομένων.
Στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας, σύμφωνα με πολλούς απελπισμένους Έλληνες είναι ένα δυσλειτουργικό κράτος. Ο κος Σαμαράς, ανεπηρέαστος κατά το μάλλον ήττον από την κακοδιοίκηση του παρελθόντος, διατηρεί μια παλαιομοδίτικη ροπή προς τις πελατειακές σχέσεις. Η ατιμωρησία ωστόσο παρουσιάζει ρωγμές. Ένας πρώην Υπουργός Άμυνας βρίσκεται στη φυλακή για διαφθορά. Γίνεται λόγος για ανώτερο αξιωματούχο της άμυνας που είπε στους ερευνητές ότι έλαβε τόσες πολλές δωροδοκίες, ώστε δεν μπορεί να τις θυμηθεί όλες. Και για έναν πρώην Υπουργό, ανηψιό του σεβαστού Κων. Καραμανλή που ήταν ΠΘ προ και μετά χούντας, που σύρθηκε στα δικαστήρια επειδή οδηγούσε αυτοκίνητο με πλαστές πινακίδες. Οι πολιτικοί της κυβέρνησης ωστόσο δεν αισθάνονται την πίεση και η καταδίκη μεγάλων φοροφυγάδων παραμένει σπάνια. Τι να πει κανείς για την περίεργη δικαστική έρευνα εναντίον του ανθρώπου που διορίστηκε προκειμένου να μεταρρυθμίσει τη Στατιστική Υπηρεσία, ο οποίος τώρα κατηγορείται για διαφθορά επειδή δήθεν υπερέβαλε τη δημοσιονομική τρύπα της Ελλάδας;
Η αναδόμηση της οικονομίας και η επανίδρυση του κράτους απαιτεί χρόνο και αποφασιστικότητα. Αλλά για τον κο Σαμαράς, αν ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος για αυτό το καθήκον, τελειώνουν και τα δύο. Ο ΣΥΡΙΖΑ, ο συνασπισμός της ριζοσπαστικής αριστεράς, προηγείται στις δημοσκοπήσεις για τις Ευρωεκλογές του Μαΐου. Ο τηλε-φωτογενής και πανούργος ηγέτης του, Αλέξης Τσίπρας, είναι μάλιστα υποψήφιος πανευρωπαϊκά για τη θέση του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ. Μια εκλογική νίκη του κου Τσίπρα μπορεί να υπονομεύσει πάντως τον εύθραυστο συνασπισμό του κου Σαμαρά, ειδικά εφόσον μέλη των σοσιαλιστών συμμάχων του, του ΠΑΣΟΚ, αυτομολούν στον ΣΥΡΙΖΑ. Έως τα μέσα του 2015 η ΕΕ μπορεί θεωρητικά να χρειαστεί να διαχειριστεί τον κο Τσίπρα ως ΠΘ ή σε θέση σημαντικού διαπραγματευτή. Οσφραινόμενος την εξουσία, έχει ξεκινήσει μαθήματα αγγλικών και τα ταξίδια. Στο εξωτερικό, το μήνυμα του κου Τσίπρα είναι ότι δεν επιθυμεί να εγκαταλείψει το ευρώ. Στο εσωτερικό υπόσχεται να υπαναχωρήσει στις δεσμεύσεις που θέτει το μνημόνιο απέναντι στους πιστωτές της Ελλάδας. Ακόμη και οι πιο ψύχραιμοι στον ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούν με ακρίβεια να πείσουν για το πώς μπορούν να κρατήσουν τα δάνεια, μη τηρώντας τους όρους.
Η πολιτική είναι ελληνική λέξη
Ο κος Τσίπρας μπορεί να αποδειχτεί πιο πραγματιστής από τη ρητορική του. Ορισμένοι τον συγκρίνουν ήδη με τον θανόντα Α. Παπανδρέου, τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ ή με τον ίδιο τον κο Σαμαρά, που στο παρελθόν αντιδρούσε στο μνημόνιο. Ακόμη κι αν δεν λάβουν χώρα οι επιδρομές στις τράπεζες που κάποιοι προβλέπουν ενόψει μιας νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, η υπόσχεση του κου Τσίπρα να ανασκευάσει πολλές από τις μεταρρυθμίσεις και να επαν-εθνικοποιήσει τις λίγες ιδιωτικές εταιρίες θα έδινε το τελειωτικό χτύπημα στα όποια σημάδια ανάκαμψης.
Μια Γερμανία που ανησυχεί θα μπορούσε να μειώσει τις απαιτήσεις για δομικές μεταρρυθμίσεις, ώστε να ελαττωθούν οι πιέσεις στον κο Σαμαρά. Καλύτερη κίνηση θα ήταν ωστόσο να υπάρξει μια ξεκάθαρη δέσμευση από νωρίς ότι η ευρωζώνη θα τιμήσει τις μερικές υποσχέσεις του 2012 να δοθεί στην Ελλάδα επιπλέον ελάφρυνση χρέους, μέσω μειωμένων επιτοκίων και διευρυμένων ωριμάνσεων, τώρα που πέτυχε πρωτογενές πλεόνασμα. Σε αντάλλαγμα, οι πιστωτές δεν θα πρέπει να εστιάσουν σε περισσότερη λιτότητα αλλά στην ανάγκη για μεταρρύθμιση της οικονομίας και του κράτους. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στην Ελλάδα είναι τώρα πολιτικός, όχι οικονομικός. Οι φόβοι της χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ έχουν υποχωρήσει. Περισσότερο ανησυχεί η άνοδος Ελλήνων εξτρεμιστών, τόσο των νέο-σταλινιστών όσο και των νέο-ναζί.