Κασουλίδης: Η Κύπρος κατέχει σημαντικότατη γεωπολιτική θέση
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Αποστόλη Ζουπανιώτη – ΡΙΚ, ΚΥΠΕ
Τις απόψεις της Κύπρου γύρω από τα γεωστρατηγικά ζητήματα της ευαίσθητης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου ανέπτυξε χθες βράδυ ενώπιον ενός ακροατηρίου από διπλωμάτες, ακαδημαϊκούς, αναλυτές και δημοσιογράφους στο Ινστιτούτο Μπρούκινγκς (Brookings Institution) της αμερικανικής πρωτεύουσας, ο υπουργός Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Ιωάννης Κασουλίδης.
Η ομιλία του (“Geopolitics in the Eastern Mediterranean: A Cypriot perspective”), αλλά και οι απαντήσεις που έδωσε προς τον αντιπρόεδρο για θέματα Εξωτερικής πολιτικής του «Μπρούκινγκς», πρέσβη Μάρτιν Ίντικ (Martin Indyk) αλλά και σε ερωτήσεις του ακροατηρίου, κάλυψε τις σχέσεις της Κύπρου με τις διάφορες χώρες της περιοχής, τις απόψεις της κυβέρνησης για την κρίση στη Συρία, το ρόλο που διαδραματίζουν τα ενεργειακά ζητήματα και τα κυπριακά κοιτάσματα και βέβαια τις σχέσεις με την Τουρκία και το Κυπριακό.
Ο Κύπριος Υπουργός Εξωτερικών ξεκίνησε με τη διευκρίνιση ότι το κυπριακό πρόβλημα δεν είναι απομονωμένο, αλλά αντίθετα συνδέεται άμεσα με τη σταθερότητα και ασφάλεια της περιοχής της νοτιοανατολικής Μεσογείου, μιας περιοχής που χαρακτηρίζεται από περιφερειακές συγκρούσεις και εντάσεις. Στο μέσο της περιοχής αυτής βρίσκεται η Κύπρος, κράτος μέλος της ΕΕ, συνδεδεμένο πάντοτε με το δυτικό αμυντικό σύστημα και με σημαντικότατη γεωπολιτική θέση. Η νέα κυπριακή Κυβέρνηση, ανέφερε, επιθυμεί να είναι σημαντικός εταίρος της ΕΕ και των ΗΠΑ, παρά το μικρό μέγεθος της χώρας.
Ο κ. Κασουλίδης, τονίζοντας την πρόσδεση της Κύπρου στο δυτικό σύστημα αξιών, ανέφερε δύο παραδείγματα. Πρώτον, ανέφερε ότι μόλις πληροφορήθηκε από την Κύπρο ότι το Ιράν κάλεσε τον πρέσβη του στη Λευκωσία πίσω στην Τεχεράνη για διαβουλεύσεις, λόγω της απόφασης κυπριακού δικαστηρίου για έκδοση στις ΗΠΑ Ιρανού πολίτη, ο οποίος κατηγορείται για παραβίαση του εμπάργκο όπλων που έχει επιβληθεί στο Ιράν. Δεύτερον, αναφέρθηκε στην καταδίκη σε τετραετή φυλάκιση μέλους της Χεζμπολάχ από κυπριακό δικαστήριο.
Σχετικά με την ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ, ο κ. Κασουλίδης αφού σημείωσε ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ΕΕ τόσο ως προς την ενεργειακή ασφάλεια όσο και ως προς την ανάγκη διαφοροποίησης της προέλευσης της ενέργειας, τόνισε ότι η Κύπρος θα προχωρήσει άμεσα σε εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, πάντα με βάση το διεθνές δίκαιο και τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, καθώς «η ανθρωπότητα δεν μπορεί να περιμένει μέχρι την επίλυση του Κυπριακού». Τα πρώτα σημαντικά έσοδα αναμένονται στο τέλος της δεκαετίας, σημείωσε.
«Οι πρόσφατες ανακαλύψεις υδρογονανθράκων μπορούν να αποτελέσουν παράγοντα αλλαγής του παιγνιδιού (game changer) για ολόκληρη την περιοχή», είπε, επισημαίνοντας ότι αυτά που θα επιτευχθούν συνάδουν με τα ζωτικά συμφέροντα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
Σε άλλο σημείο τόνισε ότι «η ενέργεια δεν θα πρέπει να αποτελεί πηγή σύγκρουσης αλλά εργαλείο περιφερειακής ενσωμάτωσης», ενώ για τους τρόπους διοχέτευσης του αερίου ανέφερε ότι ακόμη και με δημιουργία αγωγών, η αξία του τερματικού σταθμού υγροποίησης είναι αδιαμφισβήτητη.
«Η ενέργεια μπορεί να αποτελέσει καλό κίνητρο. Αν χρησιμοποιηθεί ως δύναμη επιβολής θα λειτουργήσει αντιπαραγωγικά», υπέδειξε σε άλλο σημείο της ομιλίας του.
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, είπε ότι οι πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας ανήκουν σε όλους τους Κυπρίους. Θα δημιουργηθεί ένα ταμείο από όπου θα χρηματοδοτούνται υποτροφίες κλπ. για όλους του κατοίκους της νήσου, κατά τα πρότυπα του νορβηγικού μοντέλου. Ωστόσο, διευκρίνισε ότι έσοδα από την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών θα δοθούν στους Τουρκοκύπριους μόνο μετά τη διευθέτηση του Κυπριακού.
«Μετά τη λύση θα τακτοποιήσουμε τους λογαριασμούς μας», είχε χαρακτηριστικά, παραθέτοντας την ίδια έκφραση που είχαν χρησιμοποιήσει στο παρελθόν οι Τ/κ για να μην καταβάλλουν την αξία του ηλεκτρικού ρεύματος που έπαιρναν από την ΑΗΚ.
Κάνοντας μία ανασκόπηση των εξελίξεων στην περιοχή, η οποία παραμένει ρευστή και αβέβαιη μετά και την Αραβική Άνοιξη, ενώ η Κύπρος, που είναι «η μοναδική χώρα της ΕΕ που ανήκει στην περιοχή αυτή», μπορεί να λειτουργήσει ως κρίκος της ΕΕ με τις χώρες της περιοχής.
Αναφερόμενος στις σχέσεις της Κύπρου με το Ισραήλ, ο κ. Κασουλίδης σημείωσε ότι η Κύπρος είναι ένας από τους πλέον προβλέψιμους εταίρους για το Ισραήλ και οι σχέσεις τους βασίζονται στην εμπιστοσύνη. Η προβλεψιμότητα της Κύπρου, η οποία δεν αποτελεί μέρος του μεσανατολικού προβλήματος, δεν χαρακτηρίζεται από φονταμενταλισμό και είναι μέλος της ΕΕ, είναι αναμφισβήτητη. Ο τομέας της ενέργειας είναι η ευκαιρία η εταιρική σχέση Κύπρου – Ισραήλ να αποκτήσει απτά αποτελέσματα, σημείωσε.
«Η μόνη περίπτωση να χάσει την προβλεψιμότητά της η Κύπρος είναι μια κακή λύση του κυπριακού ζητήματος, που θα επιτρέπει στην Τουρκία να εμπλέκεται στα εσωτερικά της», πρόσθεσε.
Εξάλλου, σημείωσε ότι οι σχέσεις Κύπρου – Ισραήλ δεν τίθενται στο πλαίσιο αντιπαράθεσης με την Τουρκία, αλλά υπάρχουν γιατί οι δυο χώρες έχουν κοινές αξίες. Τη θέση αυτή επανέλαβε και κατά τη διάρκεια των ερωτήσεων όταν τέθηκε το ζήτημα της επαναπροσέγγισης Τουρκίας – Ισραήλ.
«Οι σχέσεις Κύπρου – Ισραήλ και Τουρκίας – Ισραήλ είναι δύο παράλληλα μονοπάτια, τα οποία δεν συναντιούνται», σημείωσε. Στη συνέχεια, ο Κύπριος ΥΠΕΞ αναφέρθηκε στις σχέσεις της Κύπρου με γειτονικά κράτη, όπως ο Λίβανος, η Αίγυπτος και η Συρία, τονίζοντας ότι η Κύπρος αποτελεί διαμεσολαβητή στις περιφερειακές συγκρούσεις. Συγκεκριμένα, για τη Συρία υποστήριξε ότι η μόνη λύση είναι η απομάκρυνση του Άσαντ.
ΤΟΥΡΚΙΑ-ΚΥΠΡΙΑΚΟ
Σε σχέση με την Τουρκία, αφού σημείωσε ότι αποτελεί σημαντικό σύμμαχο των ΗΠΑ, σημαντική και επιτυχημένη χώρα και αναδυόμενη οικονομία, υπογράμμισε ότι η πολιτική «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» του Τούρκου ΥΠΕΞ Αχμέτ Νταβούτογλου ανήκει μόνο στη θεωρία και έχει αποτύχει, αφού η Τουρκία έχει προβλήματα με όλες σχεδόν τις γειτονικές χώρες.
Μετά την αποτυχία της «πολιτικής μηδενικών προβλημάτων», η Τουρκία φαίνεται να στρέφεται και πάλι προς την Ε.Ε.. Εκφράζοντας την ετοιμότητα η Κύπρος να βοηθήσει την Τουρκία να ξεμπλοκάρει κάποια παγωμένα κεφάλαια, επανέλαβε την πρόταση για επιστροφή της πόλης της Αμμοχώστου, με αντάλλαγμα το λιμάνι και την αποδοχή από την Τουρκία της Κύπρου στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη. Παράλληλα επανέλαβε την πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο συνομιλητής που θα διοριστεί, να συζητά απευθείας με την Τουρκία, καθώς με την Άγκυρα βρίσκεται το βασικό πρόβλημα κι όχι μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Αναλυτικότερα, ο κ. Κασουλίδης σημείωσε είναι αναχρονιστικό μια χώρα να κατέχει παράνομα το 37% του εδάφους και το 57% της ακτογραμμής μιας άλλης χώρας, μέλους της ΕΕ. Η στάση της κυπριακής κυβέρνησης είναι να κοιτάει προς το μέλλον με τρόπο «ανοικτό», ώστε να βρεθούν λύσεις για τα προβλήματα και θα εξακολουθήσει να στέλνει θετικά σήματα στην Τουρκία. Παρόλα αυτά, η Τουρκία αρνείται να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την Κύπρο γιατί δεν την αναγνωρίζει. Οι περισσότερες διαφορές, όμως, είναι ανάμεσα στην Κύπρο και την Τουρκία και όχι ανάμεσα στην τ/κ και ε/κ κοινότητα, σημείωσε.
Επιπλέον, η Τουρκία ακολουθεί επιζήμια πολιτική μπλοκάροντας τη συνεργασία ΕΕ και ΝΑΤΟ, ακριβώς επειδή δεν αναγνωρίζει την Κύπρο και δεν επιθυμεί να συμμετάσχει στη «Συνεργασία για την Ειρήνη» (Partnership for Peace). Τη μεγαλύτερη ζημιά η Τουρκία την προκαλεί στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ και όχι στην Κύπρο, σημείωσε ο Υπουργός Εξωτερικών, προσθέτοντας ότι η κυπριακή Κυβέρνηση είναι έτοιμη να ξεπαγώσει κάποια κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, αν η τελευταία άρει το βέτο της για τη συνεργασία ΕΕ – ΝΑΤΟ.
Ο κ. Κασουλίδης πρόσθεσε ακόμη ότι σε μια προσπάθεια οικοδόμησης εμπιστοσύνης ανάμεσα στις δυο κοινότητες, η κυπριακή Κυβέρνηση προτίθεται να δεχθεί τη νόμιμη διακίνηση εμπορευμάτων της τ/κ κοινότητας από το λιμάνι της Αμμοχώστου, εφόσον η πόλη αυτή επιστρέψει στην κυπριακή κυριαρχία.
Αναφερόμενος σύντομα στην οικονομική κρίση της Κύπρου, και απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις, ο Κύπριος Υπουργός Εξωτερικών σημείωσε ότι η κρίση δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως «ευκαιρία» για την επίλυση του Κυπριακού.
«Από κάθε άποψη το επιχείρημα αυτό είναι αντιπαραγωγικό», τόνισε. «Πρώτον, ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν θα τύγχανε της εμπιστοσύνης του κυπριακού λαού, ο οποίος θα υποπτευόταν ότι η λύση που προκρίθηκε για την τραπεζική κρίση είχε απώτερο σκοπό την επίλυση του Κυπριακού. Εξάλλου, από οικονομικής απόψεως, η επανένωση της νήσου σε αυτή τη συγκυρία θα ήταν επιβαρυντική, παρά τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη. Η επανένωση έχει οικονομικό κόστος που προκύπτει από τις διοικητικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν, καθώς και από την παροχή αποζημιώσεων».
Διευκρίνισε παράλληλα ότι στις διαπραγματεύσεις που γίνονταν η χρηματοδότηση της λύσης θα γινόταν από τους ίδιους τους Κυπρίους.
Απαντώντας σε άλλη ερώτηση, ανέφερε ότι μεγάλο μέρος της ευθύνης για την κυπριακή κρίση ανήκει στην ίδια την Κύπρο. Ωστόσο, σημείωσε ότι η Κύπρος χρησιμοποιήθηκε ως πείραμα και παράδειγμα για το πώς η ΕΕ θα αντιμετωπίζει παρόμοιες καταστάσεις. Η λύση που δόθηκε – τα περιθώρια διαπραγμάτευσης ήταν μηδαμινά – ήταν σκληρή σε αντίθεση με μια λύση που θα έδινε χρόνο για προσαρμογή. Παρόλα αυτά, οι Κύπριοι είναι δυνατοί και θα τα καταφέρουν, όπως τα κατάφεραν μετά το 1974.
Μπορεί οι Κύπριοι να είναι απογοητευμένοι, είπε, αλλά σε καμία περίπτωση δεν νιώθουν λιγότερο Ευρωπαίοι. Η νέα κυβέρνηση θα επικεντρωθεί στη συμβολή του ιδιωτικού τομέα για την αναζωογόνηση της οικονομίας, στη βάση καλύτερων και υγιέστερων τραπεζικών και χρηματοοικονομικών συστημάτων.
Τέλος, αναφερόμενος στις επιπτώσεις της κρίσης στην εξωτερική πολιτική της Κύπρου, σημείωσε ότι αρχικά αισθάνθηκε αποδυναμωμένος, αλλά ότι τώρα νιώθει απελευθερωμένος και αξιοπρεπής, καθώς δεν έχει τίποτα να χάσει.
Σε ερώτηση εκπροσώπου του ψευδοκράτους στην Ουάσιγκτον, για τις δηλώσεις του ΓΓ του ΝΑΤΟ, ο κ. Κασουλίδης του είπε να ζητήσει το αυθεντικό κείμενο των δηλώσεων, γιατί δεν αποδόθηκαν σωστά από τον τουρκικό Τύπο.
Φωτογραφία ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΖΟΥΠΑΝΙΩΤΗΣ