ΕΠΙΣΤΗΜΗ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
26/05/2025 | 12:49
Ο Δίας πριν από 4,5 δισεκ. χρόνια ήταν διπλάσιος σε μέγεθος με μαγνητικό πεδίο 50 φορές πιο ισχυρό: Συνεχίζεται η συρρίκνωση καθώς ψύχεται [videos]
Οι αστρονόμοι έχουν υπολογίσει ότι ο αέριος γίγαντας Δίας ήταν κάποτε διπλάσιος σε μέγεθος από ό,τι είναι τώρα, με βάση τις περίεργες τροχιές σε δύο από τα πολλά φεγγάρια του.
Ο Δίας, ο μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος, ήταν κάποτε ακόμη μεγαλύτερος, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.
Το νέφος αερίου και σκόνης από το οποίο σχηματίστηκε ο ήλιος και οι πλανήτες διαλύθηκε πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Εκείνη την εποχή, ο Δίας είχε τουλάχιστον διπλάσιο μέγεθος από το σημερινό του και το μαγνητικό του πεδίο ήταν περίπου 50 φορές ισχυρότερο, διαπίστωσαν οι ερευνητές.
Τα ευρήματα, τα οποία η ομάδα περιέγραψε σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 20 Μαΐου στο περιοδικό Nature Astronomy, θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να αναπτύξουν μια πιο σαφή εικόνα του πρώιμου ηλιακού συστήματος.
«Ο απώτερος στόχος μας είναι να κατανοήσουμε από πού προερχόμαστε και ο εντοπισμός των πρώιμων φάσεων του σχηματισμού των πλανητών είναι απαραίτητος για την επίλυση του παζλ», δήλωσε σε ανακοίνωσή του ο Κονσταντίν Μπατίγκιν συν-συγγραφέας της μελέτης, , πλανητικός επιστήμονας στο Caltech. «Αυτό μας φέρνει πιο κοντά στην κατανόηση του πώς σχηματίστηκε όχι μόνο ο Δίας αλλά ολόκληρο το ηλιακό σύστημα».
Η τεράστια βαρύτητα του Δία -μαζί με του ήλιου- συνέβαλε στη διαμόρφωση του ηλιακού συστήματος, διαμορφώνοντας τις τροχιές άλλων πλανητών και βραχωδών σωμάτων. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο σχηματίστηκε ο ίδιος ο γιγάντιος πλανήτης παραμένει ασαφής.
Για να αποκτήσουν μια καλύτερη εικόνα των πρώτων ημερών του Δία, οι ερευνητές μελέτησαν τις σημερινές, ελαφρώς κεκλιμένες τροχιές δύο από τα φεγγάρια του Δία, την Αμάλθεια και τη Θήβα.
Οι τροχιές των φεγγαριών του Δία
Οι τροχιές που χαρτογραφούν αυτά τα φεγγάρια είναι παρόμοιες με αυτές που ήταν όταν σχηματίστηκαν για πρώτη φορά, αλλά τα φεγγάρια έχουν τραβηχτεί ελαφρώς με την πάροδο του χρόνου από τον μεγαλύτερο, ηφαιστειακά ενεργό γείτονά τους, την Ιώ.
Αναλύοντας τις αποκλίσεις μεταξύ των πραγματικών αλλαγών και εκείνων που αναμένονταν από τις ωθήσεις της Ιούς, οι ερευνητές μπόρεσαν να υπολογίσουν το αρχικό μέγεθος του Δία.
Όταν το ηλιακό νεφέλωμα διαλύθηκε, σηματοδοτώντας το τέλος του σχηματισμού των πλανητών, η ακτίνα του Δία θα ήταν μεταξύ δύο και 2,5 φορές μεγαλύτερη από το τρέχον μέγεθός του, δίνοντας στην Αμάλθεια και τη Θήβα τις τρέχουσες τροχιές τους, υπολόγισαν οι επιστήμονες.
Με την πάροδο του χρόνου, ο πλανήτης έχει συρρικνωθεί στο τρέχον μέγεθός του καθώς η επιφάνειά του ψύχεται. Στη συνέχεια, η ομάδα χρησιμοποίησε την ακτίνα για να υπολογίσει την ισχύ του μαγνητικού πεδίου του πλανήτη, το οποίο θα ήταν περίπου 21 χιλιοστά tesla – περίπου 50 φορές ισχυρότερο από την τρέχουσα τιμή του και 400 φορές ισχυρότερο από αυτό της Γης.
Ανακατασκευάζοντας την αρχή του Δία
«Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι ακόμη και μετά από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, παραμένουν αρκετά στοιχεία για να μας επιτρέψουν να ανακατασκευάσουμε τη φυσική κατάσταση του Δία στην αυγή της ύπαρξής του», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Φρεντ Άνταμς , αστροφυσικός στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.
Τα ευρήματα ενισχύουν την άποψη των ερευνητών για το ηλιακό σύστημα σε ένα κρίσιμο σημείο μετάβασης στην ιστορία του. Οι υπολογισμοί επίσης δεν εξαρτώνται από το πώς σχηματίστηκε ο Δίας -μια διαδικασία που δεν έχει ακόμη κατανοηθεί λεπτομερώς- βασιζόμενοι αντ’ αυτού σε άμεσα παρατηρήσιμες ποσότητες.
«Αυτό που έχουμε θέσει εδώ είναι ένα πολύτιμο σημείο αναφοράς», δήλωσε ο Batygin στην ανακοίνωσή του. «Ένα σημείο από το οποίο μπορούμε να ανακατασκευάσουμε με μεγαλύτερη σιγουριά την εξέλιξη του ηλιακού μας συστήματος».
Ο Δίας συρρικνώνεται αυτή τη στιγμή κατά περίπου 2 εκατοστά ετησίως, σύμφωνα με το Caltech. Αυτό οφείλεται στον μηχανισμό Kelvin-Helmholtz – μια διαδικασία κατά την οποία οι πλανήτες μικραίνουν καθώς ψύχονται. Καθώς ο Δίας ψύχεται αργά, η εσωτερική του πίεση μειώνεται, με αποτέλεσμα ο πλανήτης να συρρικνώνεται σταθερά. Δεν είναι σαφές πότε ξεκίνησε αυτή η διαδικασία.
Με πληροφορίες από livescience, Skyler Ware
