Αστρικοί αμμόλοφοι: Οι επιστήμονες έλυσαν το μυστήριο πίσω από τους γιγάντιους, κινούμενους, ακτινοβόλους αμμόλοφους της Σαχάρας [videos]

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μόνο μέλι… δεν ήταν τα πεπόνια: 25 τόνοι χασίς κρυμμένοι σε τελάρα: Τα μετέφερε φορτηγό από Μαρόκο προς Γαλλία

Το Μαρόκο πλημμυρίζει την Ευρώπη με πάμφθηνες ντομάτες από τη Σαχάρα: Είναι άθλιας ποιότητας λένε οι Ισπανοί αγρότες και τα πετάνε στη θάλασσα [videos]

«Ναι» στην έκδοση 30χρονου Μαροκινού από το Συμβούλιο Επικρατείας: Φέρεται ως μέλος του ISIS * Είχε συλληφθεί στη Θεσσαλονίκη

Είναι εντυπωσιακές, μυστηριώδεις δομές, που ξεπροβάλλουν σε ερήμους ανά την Γη, αλλά απαντώνται  και  στον Άρη, αλλά και στο μεγαλύτερο φεγγάρι του Κρόνου, τον Τιτάνα.

Οι επιστήμονες κατάφεραν για πρώτη φορά να υπολογίσουν την  ηλικία ενός από τους μεγαλύτερους και πιο σύνθετους τύπους αμμόλοφων της Γης και τον τρόπο με τον οποίο κινείται στην έρημο.

Οι αστρικοί αμμόλοφοι – ή πυραμιδικοί αμμόλοφοι –  έχουν πάρει το όνομά τους από τα χαρακτηριστικά τους σχήματα και φτάνουν τα εκατοντάδες μέτρα σε ύψος.

Βρίσκονται στην Αφρική, την Ασία και τη Βόρεια Αμερική, καθώς και στον Άρη – αλλά οι ειδικοί δεν κατάφεραν ποτέ στο παρελθόν να προσδιορίσουν την εποχή του σχηματισμού τους.

Τώρα οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ένας αμμόλοφος που ονομάζεται Lala Lallia στο Μαρόκο σχηματίστηκε πριν από 13.000 χρόνια.

Οι αστρικοί αμμόλοφοι δημιουργούνται από αντίθετους ανέμους που αλλάζουν κατεύθυνση.

Ο υπολογισμός της ηλικίας τους βοηθά τους επιστήμονες να κατανοήσουν αυτούς τους ανέμους και να αναλύσουν το κλίμα εκείνης της εποχής, λέει ο καθηγητής Τζεφ Ντάλερ από το Πανεπιστήμιο του Αμπερίστουϊδ της Ουαλίας, ο οποίος δημοσίευσε την έρευνα μαζί με τον καθηγητή Τσαρλς Μπρίστοου, από το Πανεπιστήμιο Μπίρμπεκ του Λονδίνου.

«Είναι εξαιρετικά πράγματα, ένα από τα φυσικά θαύματα του κόσμου. Από το έδαφος μοιάζουν με πυραμίδες, αλλά από αέρος βλέπεις μια κορυφή που ακτινοβολεί  προς τρεις ή τέσσερις κατευθύνσεις, αυτούς τους βραχίονες με τα άκρα τους που τα κάνουν να μοιάζουν με αστέρια», λέει ο καθηγητής Ντάλερ.

Το Lala Lallia ( που σημαίνει στην ντόπια διάλεκτο το «υψηλότερο ιερό σημείο») βρίσκεται στην έρημο Erg Chebbi της μαροκινής Σαχάρας, στο νοτιοανατολικό Μαρόκο. Έχει ύψος 100 μέτρα και πλάτος 700 μέτρα με ακτινοβόλους βραχίονες.

Ανακάλυψαν ότι η βάση του αμμόλοφου ήταν 13.000 ετών, αλλά εξεπλάγησαν που το πάνω μέρος της δομής είχε σχηματιστεί μόλις τα τελευταία 1.000 χρόνια περίπου. 

Μετά τον αρχικό σχηματισμό του, σταμάτησε να αναπτύσσεται για περίπου 8.000 χρόνια και στη συνέχεια επεκτάθηκε γρήγορα τα τελευταία χιλιάδες χρόνια.

Η βάση συνέχισε να χτίζεται μέχρι πριν από περίπου 9.000 χρόνια. «Στη συνέχεια η επιφάνεια σταθεροποιήθηκε. Νομίζουμε ότι ήταν λίγο πιο υγρό από σήμερα. Μπορούμε να δούμε ίχνη παλιών ριζών φυτών, υποδηλώνοντας ότι ο αμμόλοφος σταθεροποιήθηκε από τη βλάστηση. Φαίνεται ότι έμεινε έτσι για περίπου 8.000 χρόνια. Μετά το κλίμα άρχισε να αλλάζει ξανά και αυτός ο αστρικός αμμόλοφος άρχισε να σχηματίζεται», συνεχίζει ο καθηγητής.

Κανονικά οι έρημοι μπορούν να εντοπιστούν στη γεωλογική ιστορία της Γης, αλλά οι αστρικοί αμμόλοφοι όχι μέχρι σήμερα.

Ο καθηγητής Ντάλερ λέει ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι είναι τόσο μεγάλοι που οι ειδικοί δεν συνειδητοποίησαν ότι κοιτούσαν έναν ξεχωριστό αμμόλοφο.

«Αυτά τα ευρήματα πιθανότατα θα εκπλήξουν πολλούς καθώς μπορούμε να δούμε πόσο γρήγορα σχηματίστηκε αυτός ο τεράστιος αμμόλοφος και ότι κινείται στην έρημο με περίπου 50 εκατοστά το χρόνο», προσθέτει.

Ο άνεμος φυσά σε δύο αντίθετες κατευθύνσεις – από τη νοτιοδυτική και τη βορειοανατολική – που οδηγεί στη δημιουργία της άμμου. Ένας σταθερός τρίτος άνεμος που φυσά από ανατολικά μετατοπίζει τον αμμόλοφο αργά προς τα δυτικά με ρυθμό περίπου 50 εκατοστά το χρόνο, λέει χαρακτηριστικά ο καθηγητής.

“Αυτό είναι σημαντικό όταν αφορά στην κατασκευή, για παράδειγμα, ενός δρόμου ή ενός αγωγού ή οποιασδήποτε άλλης υποδομής” λέει ο Ντάλερ. . «Αυτά τα πράγματα πραγματικά κινούνται».

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια τεχνική που ονομάζεται χρονολόγηση φωταύγειας για να υπολογίσουν την ηλικία του αστρικού αμμόλοφου.

• Η μέθοδος υπολογίζει πότε οι κόκκοι της άμμου εκτέθηκαν για τελευταία φορά στο φως της ημέρας.
   
  Δείγματα άμμου λήφθηκαν στο σκοτάδι από το Μαρόκο και αναλύθηκαν σε εργαστήριο σε συνθήκες αμυδρού ερυθρού φωτός,  παρόμοιες με ένα παλιομοδίτικο εργαστήριο φωτογραφίας.Ο καθηγητής Ντάλερ περιγράφει τους κόκκους ορυκτών στην άμμο ως «μικρές επαναφορτιζόμενες μπαταρίες». Αποθηκεύουν ενέργεια μέσα στους κρυστάλλους που προέρχεται από τη ραδιενέργεια στο φυσικό περιβάλλον, και πρόσθεσε: : «Δεν κοιτάμε πότε σχηματίστηκε η άμμος – πριν από εκατομμύρια χρόνια – αλλά πότε εναποτέθηκε. Οι κόκκοι του χαλαζία έχουν μια ιδιότητα σαν μια μίνι επαναφορτιζόμενη μπαταρία.

Όσο περισσότερο η άμμος είναι θαμμένη κάτω από το έδαφος, σε τόσο περισσότερη ραδιενέργεια είναι εκτεθειμένη και τόσο περισσότερη ενέργεια συσσωρεύεται.

Όταν οι κόκκοι εκτίθενται στο εργαστήριο, απελευθερώνουν την ενέργεια σε μορφή φωτός και οι επιστήμονες μπορούν να υπολογίσουν την ηλικία τους.

“Στο σκοτεινό μας εργαστήριο, βλέπουμε φως από αυτούς τους κόκκους άμμου. Όσο πιο λαμπερό είναι το φως, τόσο μεγαλύτεροι είναι οι κόκκοι του ιζήματος και τόσο μεγαλύτερος είναι ο χρόνος από τότε που έχουν ταφεί”, λέει ο καθηγητής Ντάλερ.

Άλλα παραδείγματα αυτών των τεράστιων αμμόλοφων περιλαμβάνουν το Star Dune στο Κολοράντο της Βόρειας Αμερικής, που είναι ο ψηλότερος αμμόλοφος στις ΗΠΑ, με ύψος 225 μέτρα από τη βάση μέχρι την κορυφή.

Η αναρρίχηση σε αυτούς τους αμμόλοφους είναι σκληρή δουλειά, εξηγεί ο καθηγητής Ντάλερ. “Καθώς ανεβαίνει κανείς, κάνει δυο βήματα μπροστά και γλιστράει ένα πίσω. Αλλά αξίζει τον κόπο – είναι απολύτως όμορφα από την κορυφή”, λέει.

Με πληροφορίες από BBC/The Guardian

Μπάλα φωτιάς πάνω από το Μέτσοβο, 10 μέρες ψάχνουν να βρουν που έπεσε ο μετεωρίτης: Το βίντεο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών