28η Οκτωβρίου: «Ξύπνησε» σήμερα η Αθήνα με 21 κανιοβολισμούς – Ανοικτό για το κοινό το σπίτι του «ΟΧΙ», τι έγραφε τότε ο τύπος [photos, video]

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Με 21 κανονιοβολισμούς από τον Λυκαβηττό ξεκίνησε ο εορτασμός της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου: Επισκέψιμα για το κοινό τρία πλοία του στόλου [βίντεο]

Η «θαυμαστή ανθεκτικότητα» της ελληνικής γλώσσας: Συγκινητική εκδήλωση στο Λονδίνο, με κύρια καλεσμένη η Βικτόρια Χίσλοπ

Μετ΄ εμποδίων οι μετακινήσεις λόγω Πολυτεχνείου: Αλλαγές στα δρομολόγια των ΜΜΜ, ποιοι σταθμοί του μετρό θα κλείσουν

Η Αθήνα σήμερα με αφορμή της επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, ξύπνησε με 21 κανονιοβολισμούς από τον λόφο του Λυκαβηττού.

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο, ο πρώτος κανονιοβολισμός σημειώθηκε στις 7:46 το πρωί του Σαββάτου και σημειώθηκαν πραγματοποιήθηκαν 21 κανονιοβολισμοί από το πυροβολείο του Λυκαβηττού προς τιμήν της εθνικής επετείου της 28η Οκτωβρίου.

Η Ελλάδα θα επαναδιατυπώνει το "ΟΧΙ" σε κάθε προσπάθεια αμφισβήτησης της εθνικής κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της. pic.twitter.com/taCNjYsA0v

— Nikos Dendias (@NikosDendias) October 28, 2023

Η στρατιωτική παρέλαση στη Θεσσαλονίκη

Το ιστορικό σπίτι του «ΟΧΙ» ανοίγει τις πόρτες του για το κοινό

Το σπίτι, όπου διαδραματίστηκε μια από τις πιο σημαντικές στιγμές της νεοελληνικής Ιστορίας, θα ανοίξει τις πόρτες του σήμερα το πρωί, ανήμερα της εθνικής επετείου, προκειμένου να υποδεχθεί το κοινό. Πρόκειται για την οικία του Ιωάννη Μεταξά, στην Κηφισιά, εκεί όπου τα χαράματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 ο Έλληνας πρωθυπουργός αρνήθηκε το τελεσίγραφο του Ιταλού πρέσβη κι έτσι η Ελλάδα σήκωσε το ανάστημά της στη φασιστική Ιταλία, γράφοντας στη συνέχεια το έπος του ελληνοϊταλικού πολέμου στα βουνά της Πίνδου.

Η εγγονή του τότε πρωθυπουργού, ιστορικός και βραβευμένη συγγραφέας Ιωάννα Φωκά, θα υποδεχθεί η ίδια, όποιους επιθυμήσουν να το επισκεφτούν, από τις 11 π.μ. έως τις 3 μ.μ. Η οικία στέκει το ίδιο αγέρωχη, όπως εκείνη τη νύχτα. Ήταν στις 3 παρά τέταρτο ξημερώματα Δευτέρας, όταν ο Ιταλός πρέσβης Εμανουέλε Γκράτσι χτύπησε το κουδούνι της πρωθυπουργικής κατοικίας, ζητώντας να δει επειγόντως τον Μεταξά. Ωστόσο, δεν εισήλθε από την κεντρική είσοδο, αλλά από μια πλαϊνή εξώπορτα και μπήκε στο εσωτερικό του σπιτιού από μια πόρτα που υπάρχει στο πίσω μέρος του κτιρίου. Η συνέχεια γνωστή. Επέδωσε το τελεσίγραφο και ο Ιωάννης Μεταξάς αρνήθηκε να αποδεχθεί τους όρους του. Η συζήτηση έγινε στα γαλλικά και κατέληξε στο «Alors, c’est la guerre» (Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμος), που καταγράφηκε στην Ιστορία και στη συνείδηση των Ελλήνων ως «ΟΧΙ».

Η έπαυλη έχει δύο ορόφους και διατηρείται σε άριστη κατάσταση, τόσο εξωτερικά όσο και στο εσωτερικό της, καθώς κατοικείται από την κ. Φωκά, η οποία είναι κόρη της Νανάς Μεταξά και του γιατρού, καθηγητή και πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευγένιου Φωκά.

Κτίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’20 ως εξοχική κατοικία του εκδότη Πέτρου Δημητράκου. Ο Ιωάννης Μεταξάς μετακόμισε εκεί μαζί με τη σύζυγό του Λέλα, το 1938, καθώς μέχρι τότε ζούσε κοντά στο κέντρο της Αθήνας, σ’ ένα οίκημα επί της οδού Πατησίων, το οποίο επίσης υπάρχει ακόμη. Ο Μεταξάς εγκατέστησε και τη μεγάλη βιβλιοθήκη στην έπαυλη.

Η συνάντηση με τον Γκράτσι έγινε στο μικρό σαλόνι του ισογείου, υπάρχουν ακόμη ο καναπές και η πολυθρόνα, όπου κάθισαν οι δυό τους και υπάρχει και το μαύρο τηλέφωνο στον τοίχο, με το οποίο αμέσως μετά τη συνάντηση, ο Μεταξάς ενημέρωσε τον Βασιλιά Γεώργιο για τις δραματικές εξελίξεις. Ακριβώς από πάνω υπάρχει και το ρολόι τοίχου. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των επίπλων, αλλά και πολλά οικογενειακά κειμήλια, λεηλατήθηκαν ή καταστράφηκαν κατά την περίοδο του Εμφυλίου.

Σ’ ένα σημείο της πρόσοψης της έπαυλης, υπάρχει και μια μαρμάρινη λευκή πλάκα, η οποία αναγράφει το ιστορικό γεγονός που διαδραματίστηκε στο εσωτερικό του σπιτιού: «Εδώ ο Ιωάννης Μεταξάς την 28 Οκτωβρίου 1940 είπε το ιστορικόν ΟΧΙ».

Μνήμες του ’40 από τον Τύπο της εποχής στα Χανιά

Η έναρξη του πολέμου μετά την ιταλική επίθεση και η αντίδραση φορέων και πολιτών «αποτυπώθηκε» μέσα από τα δημοσιεύματα του τοπικού Τύπου εκείνης της εποχής. Εφημερίδες εκείνης της περιόδου, περιγράφουν πώς βίωσε η πόλη των Χανίων την έναρξη του πολέμου.

Το πρώτο σχόλιο για την έναρξη του πολέμου δημοσιεύτηκε στο φύλο της «Εθνικής Φωνής» που στις 29 Οκτωβρίου 1940 εκδόθηκε με κεντρικό τίτλο, «ΕΡΡΙΦΘΗ Ο ΚΥΒΟΣ».

Στην πάνω μέρος της πρώτης σελίδας η εφημερίδα αναφέρει:

Ο αγών μας κατά της Ιταλίας έγινε ιερός.

ΑΙ ΠΡΟΧΘΕΣΙΝΑΙ ΠΟΤΑΠΑΙ ΙΤΑΛΙΚΑΙ ΨΕΥΔΟΛΟΓΙΑΙ

Στο οπισθόφυλλο της η εφημερίδα αναφέρει:

Από τις πρωίας του χθες οι Ιταλοί, ήρχισαν επίθεση κατά των συνόρων μας. Στην εφημερίδα καταγράφεται ο ενθουσιασμός του λαού επί τη αγγελία της κηρύξεως του πολέμου και γνωστοποιείται ότι, «η λειτουργία των σχολείων διεκόπη, συνέπεια των γεγονότων επ’ αόριστον».

Την ίδια ημέρα στην «Εθνική Φωνή» δημοσιεύονται και οι πρώτες ανακοινώσεις επιστράτευσης. Οι έφεδροι οπλίτες πεζικού, πυροβολικού όλων των όπλων καλούνται να παρουσιαστούν άμεσα στη Μεραρχία. Το ίδιο και όσοι έχουν υπηρετήσει στο παρελθόν σε σώματα ασφαλείας και πυροσβεστική. Στις ανακοινώσεις των τοπικών αρχών για την ενημέρωση του πληθυσμού στην «Ε.Φ», περιλαμβάνεται το τηλεγράφημα-διάγγελμα του Γενικού Διοικητή Κρήτης Παναγιώτη Σφακιανάκη προς τις αστυνομικές Αρχές και τους προέδρους των κοινοτήτων του Ν. Χανίων για απαγόρευση του φωτισμού, ενώ η διοίκηση Χωροφυλακής συνιστά στους πολίτες να καταφεύγουν σε υπόγεια σε περίπτωση βομβαρδισμού και γίνεται αναφορά στους εννέα σταθμούς πρώτων βοηθειών στην πόλη των Χανίων.

Η 5η Μεραρχία Κρητών

Η κήρυξη της γενικής επιστράτευσης σήμανε συναγερμό και στην 5η Μεραρχία Κρητών που ως στρατιωτική δύναμη συγκροτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1912.

Η γενική επιστράτευση της 28ης Οκτωβρίου 1940, «έφερε» στην πρώτη γραμμή του μετώπου, το 14ο σύνταγμα πεζικού με έδρα τα Χανιά, το 43ο με έδρα το Ηράκλειο και το 44ο με έδρα το Ρέθυμνο.

Τη στρατιωτική δύναμη της Κρήτης που βρέθηκε στο μέτωπο συγκροτούσαν ακόμα το 5ο σύνταγμα πυροβολικού που εκείνη την εποχή είχε ως έδρα του την Σούδα, ένας λόχος σκαπανέων, ένας λόχος διαβιβαστών και η μονάδα του στρατιωτικού νοσοκομείου.

Στο μέτωπο μεταφέρθηκαν συνολικά 566 αξιωματικοί, 18.662 οπλίτες, 687 υποζύγια και 81 οχήματα. Οι απώλειες για την Μεραρχία Κρητών έφτασαν τους 1141 νεκρούς, 2025 τραυματίες, 2553 παγόπληκτους και 434 με διάφορα νοσήματα.

Με πληροφορίες ΑΠΕ-ΜΠΕ
Αθήνα, Χανία, Ελλάδα