Φταίει ο Χαλίφα Χαφτάρ για τη συντέλεια στη Λιβύη; Γιατί το κύμα οργής στην καταποντισμένη Ντέρνα απειλεί να «πνίξει» τον Στρατάρχη και τους γιους του
FILE PHOTO: Ο στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ . Φωτογραφία via Twitter, @LNA2019M
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ο Χαλίφα Χαφτάρ από απλός δόκιμος έγινε έμπιστος αξιωματικός του Καντάφι.Στη συνέχεια εξαπέλυσε πραξικόπημα εναντίον του μέντορά του – και διασώθηκε με αεροπλάνο από τη CIA.
Λίγο πριν από τον θάνατο του Καντάφι επέστρεψε στη Λιβύη ως εθνικός σωτήρας.
Τώρα τον δείχνουν ως υπεύθυνο για την καταστροφή από τις πλημμύρες στην ανατολική Λιβύη και, κυρίως, στην πόλη φάντασμα Ντέρνα…
Μια πόλη που του κρατάει πολλά φυλαγμένα από το παρελθόν.
Τα νερά έχουν υποχωρήσει. Τυλιγμένοι σε χαλιά, κουβέρτες ή σεντόνια, ξαπλώνουν σε σειρές, άνδρες, γυναίκες, παιδιά. Η Ντέρνα θάβει τους νεκρούς της καθώς η θλίψη μετατρέπεται σε θυμό: γιατί η πόλη έμεινε τόσο ευάλωτη σε μια καταστροφή που κάποιοι είχαν προβλέψει; είναι η εισαγωγή εκτενούς άρθρου των βρετανικών Times που επιχειρούν να δώσουν απάντηση στο ανθρώπινο αλλά και το πολιτικό δράμα της Λιβύης.
Το επίκεντρο της αυξανόμενης δημόσιας οργής είναι ο Στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ και οι γιοι του. Κυριαρχούν στην ανατολική Λιβύη, όπου δύο κατεστραμμένα φράγματα έσπασαν στη διάρκεια της καταιγίδας, προκαλώντας μια πλημμύρα που έπνιξε μεγάλο μέρος της Ντέρνα στη θάλασσα.
Σύμφωνα με τη Λιβυκή Ερυθρά Ημισέληνο, η καταστροφή της περασμένης Δευτέρας σκότωσε τουλάχιστον 11.300 ανθρώπους στη Ντέρνα. Άλλοι 10.100 εξακολουθούν να αγνοούνται.
«Οι άνθρωποι του Χαφτάρ την αποκαλούν φυσική καταστροφή, αλλά ο κόσμος ξέρει ότι φταίνε άνθρωποι, ότι διατέθηκαν σημαντικά ποσά για τη συντήρηση και την επισκευή των φραγμάτων, αλλά δεν έγινε τίποτα», δήλωσε η Βιρτζινί Κολομπιέρ του Πανεπιστημίου Luiss Guido Carli στη Ρώμη.
«Απέτυχαν να συντηρήσουν [τα φράγματα]», λέει ο Ανάς Ελ Γκομάτι, διευθυντής του Ινστιτούτου Σαντέκ, λυβικού think tank στην Τρίπολη. «Οι υπεύθυνοι πρέπει να ελεγχθούν για εγκληματική αμέλεια και διαφθορά».
Ο 79χρονος Χαφτάρ, Αμερικανός πολίτης με ροπή στις στρατιωτικές περιπέτειες, δεν ενδιαφέρεται πολύ για τις λεπτομέρειες της διακυβέρνησης. Έχει επικεντρωθεί σε μία φιλοδοξία, καλύπτοντας το κενό που έμεινε όταν ο Μουαμάρ Καντάφι, ο πρώην ηγέτης της Λιβύης, ανασύρθηκε από ένα τούνελ και σκοτώθηκε το 2011 μετά τη στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης.
Η διαρκής προσπάθεια του Χάφταρ να αποκτήσει απόλυτη εξουσία στη Λιβύη έχει φτάσει να μοιάζει με παιχνίδι γεωπολιτικού πόκερ.
Υποστηριζόμενος αρχικά από τους Γάλλους και τους Αμερικανούς, και μετά από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία – η οποία είναι στην ευχάριστη θέση να εκμεταλλευτεί το χάος στη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ – ο Χαφτάρ είχε πολλούς άσους στο μανίκι του.
Αλλά μετά από χρόνια εμφυλίου πολέμου και χάους, κατέληξε να ελέγχει μόνο το ανατολικό μισό της Λιβύης, ενώ μια κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ κυβερνά τη Δύση.
Οι δυνάμεις του Χαφτάρ κόντεψαν να καταλάβουν την Τρίπολη, την έδρα της εξουσίας στα δυτικά της Λιβύης, το 2020, αλλά αναγκάστηκαν σε μια ταπεινωτική υποχώρηση: Οι Ρώσοι μισθοφόροι της Wagner που τους βοηθούσαν, αποσύρθηκαν αιφνίδια από την επίθεση όταν η Τουρκία ανέβασε την ένταση εμπλεκόμενη στη σύγκρουση, αλλά δίπλα στην άλλη πλευρά.
Οι πλημμύρες μπορεί να αποδειχθούν ακόμη μεγαλύτερο φιάσκο για τον Χαφτάρ.
«Δεν θα πρέπει να περιμένουμε η υπομονή των ανθρώπων για την πολιτική τους τάξη θα διαρκέσει πολύ περισσότερο», δήλωσε ο Όλιβερ Κρόουλι, διευθύνων στέλεχος στη Libya Desk, μια εταιρεία συμβούλων ανάλυσης κινδύνου.
Ήδη ακούω να ζητείται διεθνής έρευνα για το πώς συνέβη αυτό», δήλωσε ο Τιμ Ίτον, ειδικός στη Λιβύη στο think tank, Chatham House. «Οι δυνάμεις του Χαφταρ λέγεται ότι αντιτάχθηκαν στην εκκένωση της πόλης, οι άνθρωποι ψάχνουν κάποιον να ρίξουν το φταίξιμο».
Η στολή του στρατάρχη και η CIA
Η πράσινη στολή του Χαφταρ είναι γεμάτη παράσημα. Αλλά το στρατιωτικό του ιστορικό είναι κάθε άλλο παρά ένδοξο. «Αν τον δούμε από πολεμικής πλευράς, δεν ήταν πολύ καλός», λέει ο Ίτον.
Ξεκίνησε μια πολλά υποσχόμενη καριέρα ως δόκιμος του στρατού το 1969, όταν συμμετείχε στο πραξικόπημα του Καντάφι κατά της λιβυκής μοναρχίας και κατέληξε να γίνει ένας από τους κορυφαίους έμπιστους αξιωματικούς του δικτάτορα.
«Ήταν ο γιος μου», είχε πει ο Καντάφι σε μια συνέντευξη, «και ήμουν σαν πνευματικός του πατέρας».
Τα πράγματα άρχισαν να πηγαίνουν άσχημα, ωστόσο, για τον Χάφταρ, όταν ο Καντάφι τον έβαλε επικεφαλής των δυνάμεων της Λιβύης στο Τσαντ κατά τη διάρκεια του “πόλεμου της Toyota” του 1987, όταν οι δύο χώρες πολέμησαν για μια στρατηγική συνοριακή λωρίδα γης.
Η σύγκρουση πήρε το όνομά της από τα Land Cruisers που τα στρατεύματα του Τσαντ χρησιμοποίησαν στη μάχη για να καταλάβουν, όπως και έκαναν, τη βάση του Χάφταρ: αυτός και 400 από τους άνδρες του φυλακίστηκαν.
Έγινε έξαλλος όταν ο Καντάφι τους αποκήρυξε. Για να πάρει εκδίκηση, μετά την απελευθέρωσή του, ο Χαφτάρ αποφάσισε να ηγηθεί μιας απόπειρας πραξικοπήματος από το Τσαντ εναντίον του πρώην μέντορά του.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ρόναλντ Ρίγκαν, ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τον Καντάφι «το τρελό σκυλί της Μέσης Ανατολής», ενέκρινε μια μυστική αποστολή για τη διοχέτευση υποστήριξης στους αντιφρονούντες.
Με την υποστήριξη της CIA, ο Χαφταρ ξεκίνησε να δημιουργήσει έναν μυστικό στρατό του «Μετώπου Σωτηρίας» στο Τσαντ και να σχεδιάσει εισβολή στη Λιβύη.
Αλλά κάποιος είχε προειδοποιήσει τον Καντάφι για την απειλή κι έτσι η «αλεπού της λιβυκής ερήμου» βρέθηκε ένα βήμα μπροστά: οργάνωσε αντιπραξικόπημα στο Τσαντ, όπου το νέο καθεστώς ξεκίνησε να καταστρέφει τον στρατό που υποτίθεται θα τον έριχνε από την εξουσία .
- Η CIA χρειάστηκε να μεταφέρει τον Χαφτάρ και 350 άντρες του σε ασφάλεια στο Ζαΐρ,[τώρα Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό], πριν τους πάει στην Αμερική. Ο Χάφταρ έλαβε την αμερικανική υπηκοότητα και εγκαταστάθηκε στο Λάνγκλεϊ της Βιρτζίνια — σε βολική τοποθεσία κοντά στα κεντρικά γραφεία της CIA.
Λίγα είναι γνωστά για τις δραστηριότητές του —αν υπάρχουν— για λογαριασμό της CIA στην Αμερική. «Μετά το Τσαντ, [στη CIA] συμφώνησαν να τον φροντίσουν, να του βρουν ένα σπίτι για την οικογένειά του», είπε μια πηγή πληροφοριών που επικαλούνται οι Times.
- «Ποτέ δεν θεωρήθηκε μεγάλο κεφάλαιο – πάντα τον έβλεπαν με μεγάλο βαθμό σκεπτικισμού».
Μετά από δύο δεκαετίες στην Αμερική, ο Χαφτάρ αποφάσισε να επιστρέψει στη Λιβύη το 2011, τη στιγμή που η εξέγερση κατά του Καντάφι εξαπλώνονταν. Αλλά δεν έλαβε την υποστήριξη των προσωρινών ηγετών για να ηγηθεί των στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά του δικτάτορα και επέστρεψε στη Βιρτζίνια, λέγοντας ότι ήθελε να απολαύσει τη φροντίδα των εγγονιών του.
Η Λιβύη βρέθηκε στο έλεος της ανομίας των πολιτοφυλακών και φυλάρχων.
Τρία χρόνια αργότερα, ο Χαφτάρ κυκλοφόρησε ένα βίντεο στο οποίο ανήγγειλε ένα στρατιωτικό πραξικόπημα κατά της κεντρικής κυβέρνησης και διαλαλούσε την ανικανότητά της να αντιμετωπίσει ένοπλες ισλαμιστικές ομάδες που είχαν εμφανιστεί μετά τον θάνατο του Καντάφι.
Τον χλεύασαν για αυτό, κυρίως επειδή δεν ήταν στη Λιβύη όταν έκανε την ηχογράφηση. Απτόητος, αυτός ο αυτοδιορισμένος εθνικός σωτήρας ονομάστηκε ανώτατος στρατιωτικός διοικητής της κυβέρνησης στα ανατολικά της χώρας και ξεκίνησε μια προσπάθεια να απωθήσει τους ισλαμιστές μαχητές από την περιοχή.
Ο κύριος στόχος του ήταν η ομάδα Ansar al-Sharia που κατηγορήθηκε για την επίθεση του 2012 στην ανατολική πόλη της Βεγγάζης, κατά την οποία σκοτώθηκε ο Κρίστοφερ Στίβενς, ο Αμερικανός πρεσβευτής. Το Isis είχε επίσης εδραιώσει την παρουσία του στην περιοχή.
«Έγινε μεγάλος πολέμαρχος με διεθνή υποστήριξη», λέει ο Πίτερ Μίλετ, Βρετανός πρεσβευτής στη Λιβύη από το 2015 έως το 2018. Ο Μίλετ τον συνάντησε πολλές φορές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου στη στρατιωτική βάση του στη Βεγγάζη. «Προσπαθούσα να τον ενθαρρύνω να ακολουθήσει έναν πολιτικό, όχι έναν στρατιωτικό δρόμο», θυμάται.
Οι δύο τραγωδίες της Ντέρνα
Μετά από μια μακρά μάχη εναντίον ισλαμιστικών ομάδων στη Βεγγάζη, ο Χαφτάρ πολιόρκησε τη Ντέρνα με τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό του το 2018. Ο Γκομάτι τον κατηγορεί για εγκλήματα πολέμου. «Απέκλεισε αυτή την πόλη για ενάμιση χρόνο, χωρίς να μπαίνει τροφή και με συνεχή θανατηφόρο βομβαρδισμό», είπε.
Όταν ενέσκηψε η κακοκαιρία Daniel, αντί για εκκένωση, ένας από τους γιους του λέγεται ότι διέταξε «λοκντάουν» καθώς έγινε εμφανής η απειλή από την καταιγίδα .
Η οργή του κόσμου μεγάλωσε όταν αποκαλύφθηκε ότι είχε γίνει μια συνάντηση για να συζητηθεί ο κίνδυνος πλημμύρας μόλις πέντε ημέρες πριν από την καταστροφή.
Οι ειδικοί έκαναν λόγο για κακή συντήρηση των φραγμάτων και κίνδυνο καταστροφής. Ένας ποιητής που παρακολούθησε την ομιλία στο σπίτι του πολιτισμού της Ντέρνα δημοσίευσε ένα ποίημα στο Facebook στο οποίο συνέκρινε τη βροχή με κώδωνα κινδύνου για την πόλη. Ο ποιητής πέθανε στις πλημμύρες.
Αφού απέτυχε να συγκρατήσει το νερό, μπορεί ο Χαφτάρ να κρατήσει υπό έλεγχο την οργή του κοινού;
Στο λυκόφως της καριέρας του, φαίνεται να προετοιμάζει έναν από τους πέντε γιους του, τον Σαντάμ —που πήρε το όνομά του από τον πρώην δικτάτορα του Ιράκ Σαντάμ Χουσεΐν— για να αναλάβει τα ηνία, τοποθετώντας τον επικεφαλής μιας πολιτοφυλακής που κατηγορείται για εκτεταμένες καταχρήσεις, κυρίως για κλοπή 750 εκατ. δολαρίων από θησαυροφυλάκιο στη Βεγγάζη το 2017.
Εν τω μεταξύ, ο μεγαλύτερος γιος του, Αλ Σιντίκ, φαίνεται να εμπλέκεται στην παρέμβαση της οικογένειας στον πόλεμο στο Σουδάν. Φωτογραφήθηκε νωρίτερα φέτος στο Χαρτούμ με τον αρχηγό μιας από τις αντίπαλες ένοπλες ομάδες, τον Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο, γνωστό ως Χεμεντί, ο οποίος επίσης απολάμβανε την υποστήριξη της ομάδας Wagner.
Παρά τους στενούς δεσμούς του Χαφτάρ με την Αμερική, η Ουάσιγκτον, σύμφωνα με τους ειδικούς, απομακρύνθηκε από αυτόν πρόσφατα από φόβο μήπως εκπέμψει ανάμεικτα μηνύματα σχετικά με την υποστήριξή της στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ στην Τρίπολη.
Ακόμα κι έτσι, νωρίτερα φέτος ο διευθυντής της CIA, Ουίλιαμ Μπερνς, έκανε μια σπάνια επίσκεψη στη Λιβύη.
Συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό, Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά, επικεφαλής της διοίκησης στην Τρίπολη. Στη συνέχεια, προς επίτευξη ισορροπίας ίσως, πέταξε στη Βεγγάζη για να δει τον Χαφτάρ. Δεν είναι γνωστό τι συζήτησαν.
Με πληροφορίες από The Times
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE