Μια ανάσα από γενικευμένη πολεμική σύρραξη στη Δυτική Αφρική για το… ουράνιο του Νίγηρα: Η αποτυχία της Γαλλίας και ο ρόλος της Ρωσίας [videos]

Πυκνώνουν τα σύννεφα στη Δυτική Αφρική καθώς η χούντα που κατέλαβε την εξουσία στο Νίγηρα, επιμένει να αγνοεί τις προειδοποιήσεις που δεν αποκλείεται να οδηγήσουν ακόμη και σε πολεμική σύρραξη στην ευρύτερη περιοχή.

Σήμερα Σάββατο η Γαλλία -στην πρώην αποκία της οποίας διακυβεύονται ζωτικά οικονομικά συμφέροντα καθώς εκτός των άλλων ελέγχει το δεύτερο μεγαλύτερο στο κόσμο εργοστάσιο εξόρυξης ουρανίου που βρίσκεται στο βορρά της χώρα- ανακοίνωσε ότι θα υποστηρίξει αποφασιστικά τις προσπάθειες της Περιφερειακής Ένωσης Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) για την αποτυχία του στρατιωτικού πραξικοπήματος στον Νίγηρα.

Η Γαλλίδα υπουργός των Εξωτερικών Κατρίν Κολονά συναντήθηκε σήμερα, με τον πρωθυπουργό του Νίγηρα Ουχουμούντου Μαχαμάντου, αλλά και τον πρεσβευτή της χώρας στο Παρίσι.

Ο πρόεδρος της Νιγηρίας θέλει να στείλει τον στρατό στη γειτονική χώρα

Την ίδια ώρα ο νιγηριανός πρόεδρος Μπόλα Τινούμπου ζήτησε από τη Γερουσία της Νιγηρίας την έγκρισή της για να συμμετάσχει η χώρα του σε στρατιωτική επέμβαση στον γειτονικό Νίγηρα, μετά το πραξικόπημα της 26ης Ιουλίου, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Punch.

Ο κ. Τινούμπου, ο οποίος ασκεί επίσης το τρέχον διάστημα την προεδρία της Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS στα αγγλικά, CEDEAO στα γαλλικά), ζήτησε πράσινο φως για να προχωρήσει σε «στρατιωτική επέμβαση» στον Νίγηρα, προκειμένου να αποκατασταθεί η συνταγματική τάξη στη χώρα αυτή, «αν η στρατιωτική χούντα δεν πειθαρχήσει» στο τελεσίγραφο που της έχει απευθύνει ο περιφερειακός οργανισμός.

Την Κυριακή, οι ηγέτες της κοινότητας έδωσαν τελεσίγραφο μιας εβδομάδας στη στρατιωτική χούντα στον Νίγηρα για την «πλήρη επιστροφή στη συνταγματική τάξη», προσθέτοντας πως δεν αποκλείουν την «καταφυγή στη βία» εάν δεν συμβεί αυτό μέχρι αύριο.

Αποφάσισαν επίσης την «αναστολή όλων των εμπορικών και χρηματοοικονομικών συναλλαγών» ανάμεσα στα κράτη μέλη και τον Νίγηρα και το πάγωμα τυχόν πόρων των στρατιωτικών που ενέχονται στο πραξικόπημα στις δικαιοδοσίες τους.

Αξιωματικοί του στρατού ανέτρεψαν τον εκλεγμένο πρόεδρο Μοαμέντ Μπαζούμ, ανέστειλαν το Σύνταγμα και κατέλυσαν τους θεσμούς· συνέλαβαν τον πρόεδρο, υπουργούς της κυβέρνησης και εκατοντάδες στελέχη του κόμματος του. Ο επικεφαλής των πραξικοπηματιών Αμπνταραμάν Τσιανί αυτοανακηρύχθηκε νέος αρχηγός του κράτους.

Ανώτατοι αξιωματικοί των ένοπλων δυνάμεων των χωρών-μελών της ECOWAS ανακοίνωσαν χθες πως πλέον είναι έτοιμοι να επέμβουν στρατιωτικά στον Νίγηρα αν λάβουν τη διαταγή.

Φεύγουν οι ξένοι υπήκοοι

Συνολικά 74 άνθρωποι, υπήκοοι 18 χωρών, προσγειώθηκαν χθες Παρασκευή στη Μαδρίτη μετά την εσπευσμένη απομάκρυνσή τους από τον Νίγηρα με ισπανικό στρατιωτικό αεροσκάφος, δέκα ημέρες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα που ανέτρεψε τον πρόεδρο Μοαμέντ Μπαζούμ.

Το Airbus A330 της ισπανικής πολεμικής αεροπορίας προσγειώθηκε χθες μετά το μεσημέρι στην αεροπορική βάση Τορεχόν, κοντά στη Μαδρίτη, με 16 Ισπανούς και τέσσερις συγγενείς τους, υπηκόους Νίγηρα, διευκρίνισε το ισπανικό υπουργείο Εξωτερικών στο δελτίο Τύπου που έδωσε στη δημοσιότητα.

Το αεροσκάφος, που έφθασε χθες το πρωί στη Νιαμέ, παρέλαβε και μετέφερε επίσης πολίτες της Γαλλίας, του Βελγίου, της Ολλανδίας, της Ρουμανίας, της Ιταλίας και άλλων δώδεκα χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανέφερε μέσω X (το πρώην Twitter) ο υπουργός Χοσέ Μανουέλ Άλβαρες.

Οι εννέα από τους ανθρώπους που έφθασαν στην Ισπανία είναι υπήκοοι κρατών μελών της ΕΕ, επτά των ΗΠΑ και οι υπόλοιποι 32 δέκα κρατών της Αφρικής, της Ασίας και της Ωκεανίας.

Τι συμβαίνει στην ευρύτερη περιοχή

Η χούντα του Νίγηρα προκάλεσε την ανάκληση μιας σειράς από συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας με τη Γαλλία την Πέμπτη (3 Αυγούστου) – μια απόφαση που θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει δραστικά τον αγώνα κατά των ισλαμιστών ανταρτών στην περιοχή μετά την απομάκρυνση του προέδρου Μοχάμεντ Μπαζούμ την περασμένη εβδομάδα.

Όπως και τα πρόσφατα πραξικοπήματα στη γειτονική Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι, η στρατιωτική κατάληψη της περασμένης εβδομάδας στον Νίγηρα ήρθε εν μέσω ενός αυξανόμενου κύματος αντι-γαλλικών αισθημάτων με ορισμένους ντόπιους να κατηγορούν τον πρώην αποικιοκράτη ότι παρεμβαίνει στις υποθέσεις τους.

Η Γαλλία διαθέτει μεταξύ 1.000 και 1.500 στρατιώτες στον Νίγηρα, βοηθώντας στην καταστολή της εξέγερσης από ομάδες που συνδέονται με την Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος, η οποία έχει αποσταθεροποιήσει την περιοχή Σαχέλ της Δυτικής Αφρικής.

Η απόφαση σχετικά με την ανάκληση πέντε στρατιωτικών συμφωνιών με τη Γαλλία που χρονολογούνται μεταξύ 1977 και 2020 έγινε γνωστή στην εθνική τηλεόραση αργά την Πέμπτη από τον εκπρόσωπο της χούντας Αμαντού Αμπντραμανέ.

Ο Αμπντραμανέ πρόσθεσε ότι θα αποσταλεί σχετική διπλωματική ανακοίνωση στη Γαλλία. Δεν υπήρξε όμως άμεση απάντηση από τη Γαλλία.

Οι περιφερειακοί και δυτικοί εταίροι του Νίγηρα, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, έχουν επιβάλει σαρωτικές κυρώσεις σε μια προσπάθεια να πιέσουν τους πραξικοπηματίες ηγέτες να αποκαταστήσουν τη συνταγματική τάξη μετά την απομάκρυνση του Μπαζούμ – το έβδομο πραξικόπημα στη Δυτική και Κεντρική Αφρική από το 2020.

Ωστόσο, ο ηγέτης της χούντας Αμπντουραχμάν Τιανί, πρώην επικεφαλής της προεδρικής φρουράς του Νίγηρα, δήλωσε ότι δεν θα υποχωρήσει.

Ο Τιανί έχει κερδίσει την υποστήριξη των χούντας στο Μαλί και την Μπουρκίνα Φάσο και επικαλέστηκε τη συνεχιζόμενη ανασφάλεια ως κύρια δικαιολογία για την κατάληψη της εξουσίας, παρόλο που τα στοιχεία για τις επιθέσεις στη χώρα δείχνουν ότι η ασφάλεια έχει πράγματι βελτιωθεί.

Ο πρώην πρόεδρος Μπαζούμ δήλωσε σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη στην Washington Post ότι είναι όμηρος και κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να αποκαταστήσει τη συνταγματική τάξη.

«Αυτό το πραξικόπημα, που εξαπολύθηκε κατά της κυβέρνησής μου από μια φράξια του στρατού στις 26 Ιουλίου, δεν έχει καμία απολύτως δικαιολογία. Αν πετύχει, θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τη χώρα μας, την περιοχή μας και ολόκληρο τον κόσμο», έγραψε ο Μπαζούμ.

Σε ένα ακόμη σημάδι της αντίστασης της χούντας στους πρώην συμμάχους της, ο Νίγηρας ανέστειλε νωρίτερα την Πέμπτη τις εκπομπές των γαλλικών διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων France 24 και RFI που χρηματοδοτούνται από το κράτος – προκαλώντας την καταδίκη του γαλλικού υπουργείου Εξωτερικών.

Η κίνηση αυτή απηχεί παρόμοιες καταστολές των γαλλικών μέσων ενημέρωσης μετά το πραξικόπημα από τις χούντες στο Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο, οι οποίες επίσης έδιωξαν τα γαλλικά στρατεύματα, πολλά από τα οποία σταθμεύουν τώρα στον Νίγηρα.

Την Πέμπτη εκατοντάδες διαδηλωτές διαδήλωσαν στην πρωτεύουσα του Νιαμέι για να δείξουν την αντίθεσή τους στις ξένες πιέσεις προς τους πραξικοπηματίες ηγέτες. Εκτός από τις κυρώσεις, το κύριο περιφερειακό μπλοκ, η Οικονομική Κοινότητα Δυτικοαφρικανικών Κρατών (ECOWAS), δήλωσε ότι θα μπορούσε να εγκρίνει τη χρήση βίας εάν οι στρατιώτες δεν επαναφέρουν τον Μπαζούμ στην εξουσία μέχρι την Κυριακή.

Ένας από τους διαδηλωτές στο Νιαμέι κρατούσε ένα πλακάτ που έγραφε: «Ζήτω ο Νίγηρας, η Ρωσία, το Μάλι και η Μπουρκίνα. Κάτω η Γαλλία, η ECOWAS, η ΕΕ». Άλλοι κυμάτιζαν ρωσικές σημαίες συγκεντρωμένοι έξω από την Εθνοσυνέλευση.

Η χούντα βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την ECOWAS, η οποία έχει υιοθετήσει την πιο σκληρή στάση της ως τώρα για το πραξικόπημα, καθώς αγωνίζεται να περιορίσει τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση στη Δυτική Αφρική, όπου λέει ότι τα πραξικοπήματα δεν θα γίνονται πλέον ανεκτά.

Μια αντιπροσωπεία της ECOWAS βρίσκεται στο Νιαμέι, ελπίζοντας να εξασφαλίσει «μια οριστική και φιλική λύση», ενώ οι επικεφαλής της άμυνας του μπλοκ έχουν επίσης συναντηθεί αυτή την εβδομάδα για να συζητήσουν μια πιθανή στρατιωτική αντίδραση, η οποία, όπως δήλωσαν, θα είναι η έσχατη λύση.

Την Πέμπτη η χούντα δήλωσε ότι οποιαδήποτε επίθεση ή απόπειρα επίθεσης από την ECOWAS θα αντιμετωπιστεί με άμεση αντεπίθεση χωρίς προειδοποίηση από τις ένοπλες δυνάμεις του Νίγηρα σε οποιοδήποτε κράτος-μέλος της ECOWAS, εκτός από εκείνα που είναι φιλικά προσκείμενα στον Νίγηρα.

Το Μαλί και η Μπουρκίνα Φάσο δήλωσαν ότι θα αντιμετώπιζαν μια επέμβαση στον Νίγηρα ως «κήρυξη πολέμου» εναντίον τους και θα αμύνονταν για λογαριασμό του Νιαμέι. Ο Τιανί έστειλε στρατηγό και στις δύο χώρες την Τετάρτη για να ενισχύσει την υποστήριξη.

Η αποτυχία της Γαλλίας και της Ευρώπης

Η κρίση πηγάζει από την «απόρριψη της γαλλικής παρουσίας στη χώρα», δήλωσε ο Araud στη EURACTIV, και την απογοήτευση των τοπικών πληθυσμών για την κληρονομιά της «Françafrique», όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους στενούς και «αιμομικτικούς» οικονομικούς και διπλωματικούς δεσμούς που διατηρεί η Γαλλία με τις πρώην αφρικανικές αποικίες.

Ο Araud, ένας έμπειρος πρέσβης που έχει διατελέσει πρέσβης στα Ηνωμένα Έθνη, την Ουάσινγκτον και το Ισραήλ, ήταν πρώην γενικός διευθυντής για θέματα πολιτικής και ασφάλειας στο γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών.

Στα αφρικανικά έθνη με γαλλικό αποικιακό παρελθόν, «γινόμαστε μάρτυρες μιας εξέγερσης της νεολαίας» τόσο κατά της Γαλλίας όσο και κατά των εθνικών τους κυβερνήσεων, οι οποίες θεωρούνται μαριονέτες της Γαλλίας στην περιοχή, δήλωσε ο Araud.

Σύμφωνα με τον διπλωμάτη, η οργή κατά των Γάλλων συνδυάζεται με μια δημογραφική έκρηξη και την ακραία φτώχεια, η οποία έχει επιβαρύνει σημαντικά τις εθνικές αρχές.

Αποτυχία της στρατιωτικής επιχείρησης «Barkhane»

Η Γαλλία έχει στρατιωτική και οικονομική παρουσία στο Σαχέλ εδώ και τρεις αιώνες, αποικίζοντας μεταξύ άλλων χώρες όπως η Ακτή Ελεφαντοστού, η Γουινέα, η Σενεγάλη και το Σουδάν.

Η ανεξαρτησία τη δεκαετία του 1960 δεν διέκοψε εντελώς τους δεσμούς με τη Γαλλία – και οι στρατιωτικές επεμβάσεις της χώρας μέσω των επιχειρήσεων Serval και Barkhane τα τελευταία 10 χρόνια σηματοδότησαν τις προσπάθειες της Γαλλίας να παραμείνει μια σημαντική δύναμη στην περιοχή.

Η επιχείρηση Serval του 2012-13, η οποία επεδίωξε να απωθήσει τους τζιχαντιστές στο βόρειο Μάλι, θεωρήθηκε επιτυχής, με αποτέλεσμα οι Γάλλοι στρατιώτες να γίνουν ευπρόσδεκτοι στη χώρα ως «μαχητές της ελευθερίας», δήλωσε ο Araud στη EURACTIV.

«Αλλά κάθε απελευθερωτικός στρατός γίνεται, μετά από λίγο, κατακτητής», συμπλήρωσε.

Η εννιάχρονη επιχείρηση Barkhane, η οποία τέθηκε για πρώτη φορά σε ισχύ το 2014, είχε ευρύτερο πεδίο από την Serval και επεδίωκε να καταπολεμήσει τον τζιχαντισμό σε ολόκληρη την περιοχή του Σαχέλ. Οι Γάλλοι στρατιώτες «έκαναν τεράστια δουλειά σε απίστευτα δύσκολες συνθήκες», ωστόσο απέτυχαν να βάλουν τέλος στην τρομοκρατία των τζιχαντιστών, εξήγησε.

Τόσο πολύ που ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron ζήτησε τη σταδιακή κατάργηση της επιχείρησης τον Νοέμβριο του 2022.

«Θα έλεγα ότι η επιχείρηση Barkhane ενισχύθηκε στην πραγματικότητα από τους τζιχαντιστές, καθώς συμμάχησαν με άλλες τρομοκρατικές και εθνικές ομάδες, των οποίων η μόνη εμμονή είναι ο θάνατος του δυτικού στρατιώτη», δήλωσε ο Araud.

Αυτό συνέβαλε στη διάδοση των αφηγήσεων στην Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι – οι οποίες τα τελευταία χρόνια βίωσαν επίσης στρατιωτικά πραξικοπήματα – ότι η Γαλλία υποστήριξε στην πραγματικότητα την άνοδο των τζιχαντιστικών ομάδων, πρόσθεσε ο διπλωμάτης.

«Κανονικοποίηση» των σχέσεων

Το κλείσιμο των στρατώνων του γαλλικού στρατού στον Νίγηρα έχει καθυστερήσει εδώ και καιρό, υποστήριξε ο Araud: «Η ύπαρξη στρατιωτικών βάσεων σηματοδοτεί την επιθυμία ανάμειξης στις αφρικανικές υποθέσεις».

Κατά κάποιον τρόπο, «ο Νίγηρας είναι για τη Γαλλία ό,τι το Αφγανιστάν για τις ΗΠΑ», είπε, προσθέτοντας ότι είναι καιρός να εξομαλυνθούν οι πολιτικές και οικονομικές σχέσεις και η Γαλλία να αντιμετωπίζει τους αφρικανικούς ομολόγους της ως κυρίαρχα έθνη.

«Αφήστε τα σε διπλωμάτες και εταιρείες», πρόσθεσε, «και απαλλαγείτε εντελώς από τη στρατιωτική παρουσία», συνεχίζοντας ότι η Γαλλία δεν έχει πλέον κανένα «εξέχοντα» ρόλο στην περιοχή.

Η απουσία οποιασδήποτε σαφούς ευρωπαϊκής ενότητας σχετικά με μια κοινή αφρικανική στρατηγική συμβάλλει επίσης στο χάος που βιώνει σήμερα η περιοχή, εξήγησε ο Araud. Ενώ η ΕΕ είναι βασικός χορηγός αναπτυξιακής βοήθειας, οι χώρες της ΕΕ βρίσκονται στην ίδια σελίδα όσον αφορά στην προσέγγισή της στο Σαχέλ.

Αυτό, υποστηρίζει, καθιστά την Ευρώπη «αποτυχημένη». Η Γερμανία και η Ιταλία, οι οποίες είχαν επίσης στρατιωτικά αποσπάσματα στον Νίγηρα, πρέπει επίσης να επανεκτιμήσουν.

«Η Ρωσία απλώς δαμάζει τα κύματα»

Τελικά όμως η Γαλλία έχασε απέναντι στη Ρωσία;

«Η Ρωσία απλώς δαμάζει τα κύματα», διατύπωσε ο Araud, ενώ ο Λευκός Οίκος δεν βρήκε καμία απόδειξη ότι η Ρωσία βρίσκεται πίσω από το πραξικόπημα.

Η στροφή στους μισθοφόρους της Wagner δεν ταιριάζει σε καμία μεγάλη ρωσική στρατηγική στην Αφρική, είπε, προσθέτοντας ότι είναι «απλώς καιροσκοπική» χωρίς προφανή οικονομικά συμφέροντα.

Η περιοχή του Σαχέλ είναι μία από τις φτωχότερες στον κόσμο, στερούμενη σημαντικών πόρων. Ακόμη και το ουράνιο, το οποίο εξορύσσεται από τον γαλλικό πυρηνικό κολοσσό Orano, παραμένει μια άφθονη πηγή σε όλο τον κόσμο, με αποθέματα στη Ρωσία.

«Δεν έχουμε επιστρέψει σε κατάσταση ψυχρού πολέμου», τόνισε. «Υπάρχει μια αντιπαράθεση με τη Ρωσία, αν και δεν είναι ούτε κατά διάνοια τόσο ισχυρή όσο η ΕΣΣΔ».

Αντίθετα, οι συγκρουόμενες δυνάμεις στην περιοχή απεικονίζουν «μια αρχαϊκή προσέγγιση για το τι συνιστά δύναμη [στο Σαχέλ]» – μια δυναμική που πρέπει να αλλάξει επειγόντως, αν πρόκειται να βρεθεί περισσότερη σταθερότητα.

Με πληροφορίες από Reuters, dpa, AFP, ΑΠΕ-ΜΠΕ και euroactiv.gr

Ουκρανικά drones έπληξαν ρωσικό τάνκερ στο στενό του Κερτς: Έκλεισε προσωρινά η κυκλοφορία στη γέφυρα που συνδέει την Κριμαία με τη Ρωσία

Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE