Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις βαδίζουν ξανά στο άγνωστο: Το δίζυγον πυρ του Ελληνισμού, o Ερντογάν ΔΕΝ θα αρνηθεί τον τακτικισμό και τον λαϊκισμό του

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Οι ελληνικές αυταπάτες και οι σχέσεις της Αμερικής με την κατοχική Τουρκία: Οι χειρισμοί της κυβέρνησης Μπάιντεν έναντι της Αθήνας και της Άγκυρας δημιουργούν προβλήματα….

Η (δημόσια) συμπεριφορά του κ. Μπάιντεν έναντι του Ερντογάν άλλαξε σε ένα βράδυ: Αν και είναι σταθερός (ακόμα) στις θέσεις του…

Οι σχέσεις ΗΠΑ με Τουρκία δεν έχουν φτάσει στο ναδίρ, κι ούτε με την Ελλάδα στο ζενίθ: Τι να περιμένουμε;

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΔΡΙΒΑ, Capital

Σκοπός της ανάλυσης είναι η εξαγωγή ενός πορίσματος. Η ανάλυση στην Ελλάδα, δεν είναι στα καλύτερα της λόγω αρκετών παραγόντων.

Η διαχρονική έλλειψη υπομονής, η συναισθηματική τάση ανάγνωσης, η διαμόρφωση από το 1980 και μετά ενός οπαδικού κλίματος στη δημόσια συζήτηση για την εξωτερική πολιτική, αποτελούν κάποιους από αυτούς τους λόγους.

Η Σύνοδος στο Βίλνιους ήταν ιστορική γιατί κυρίως άλλαξε το γεωπολιτικό κέντρο βάρους της συμμαχίας (προς Βόρεια και Βαλτική Θάλασσα) και αυτό σχετίζεται και με την Τουρκία, η οποία θεωρούσε τον εαυτό της ως κατέχουσα το “γεωστρατηγικό μονοπώλιο” της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ.

Οι μαζικοί εξοπλισμοί της Πολωνίας, σε συνδυασμό με τα μεταπολεμικά σχέδια αναβάθμισης της Ουκρανίας (που είναι ένα γεωφυσικό θησαυροφυλάκιο) και την είσοδο στο ΝΑΤΟ χωρών όπως η Σουηδία και η Φινλανδία, κάνουν την Τουρκία να ανησυχεί και γι’ αυτό και παζαρεύει άκομψα και νευρικά τα πάντα, βλέποντας και την απειλή της για “γεωπολιτική μετακίνηση” στη Ρωσία να ξεθωριάζει, καθώς η Ρωσία έχει πλέον πολύ σοβαρά ζητήματα, απορρέοντα από τον ρωσοουκρανικό πόλεμο.

• Τι γίνεται όμως με το κεφαλαιώδες θέμα της πορείας των αμερικανοτουρκικών σχέσεων; Πώς συνδέονται η Ελλάδα και η Κύπρος με τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις σήμερα;

Ο Γέρος του Μοριά, υπόδειγμα θάρρους και στρατηγικής ευφυίας, επινόησε ένα τέχνασμα που η χάρη του έφτασε στο Westpoint και διδάσκεται παγκοσμίως. Εκείνος το ονόμασε “κ@λο με κ@λο”, όμως το λέμε “δίζυγον πυρ”. Ο ένας χτυπά από τη μία και ο άλλος από την άλλη, για να φυλάει επιθετικά τα νώτα του άλλου.

Η ομογένεια και ο Ρόμπερτ Μενέντεζ (Menendez), από τη μία πλευρά πιέζουν την αμερικανική κυβέρνηση να δεχτεί όρους πώλησης όπλων στην Τουρκία βάσει των οποίων η κατοχική δύναμη δεν θα παραβιάζει τα ελληνικά και κυπριακά κυριαρχικά δικαιώματα και από την άλλη, η αμερικανική κυβέρνηση πιέζει την Άγκυρα να δεχτεί αυτό το πακέτο λέγοντας πρώτα “ναι” στη Σουηδία.

Αυτοί οι όροι δεν φαίνεται να μπορούν να γίνουν ανεκτοί από την Τουρκία και επομένως, οι σχέσεις των δύο χωρών μπορούν να επιδεινωθούν επικίνδυνα, αν συνυπολογίσει κανείς το βαρύ τους ιστορικό από το 2016 και μετά.

Ο Bob Menendez είναι εκείνος που αλλάζει τη δομή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής η οποία στο θέμα της Τουρκίας, χαρακτηρίζεται από διστακτικότητα και έλλειψη φαντασίας. Πέραν από τις εκπληκτικές υπηρεσίες που έχει προσφέρει για τα ελληνικά συμφέροντα, είναι ο άνθρωπος που εξορθολογίζει την αμερικανική πολιτική, κάνοντας το αυτονόητο:

Δημιουργεί εκείνους τους φραγμούς που δείχνουν στην Τουρκία ότι είναι παράλογο να πιστεύει πως μπορεί να εκβιάσει τις ΗΠΑ και ότι αν ποτέ χρειαστεί εκβιασμός, αυτός δε θα γίνει από την Άγκυρα προς την Ουάσιγκτον αλλά το λογικό είναι να γίνει αντίστροφα.

Για πάρα πολλές δεκαετίες το σλόγκαν “η Τουρκία είναι απαραίτητη” γύρισε εναντίον της Αμερικής η οποία άθελά της δημιούργησε το άλλοθι της Τουρκίας για να προχωρά σε εκβιασμούς.

Για να πει το “ναι” η Τουρκία στη Σουηδία στο Βίλνιους, παρασκηνιακά απειλήθηκε η Τουρκία με τις λεγόμενες δευτερογενείς κυρώσεις καθώς άπαντες ξέρουν ότι ο Ερντογάν, αναβαπτίζει δυτικά προϊόντα και τα στέλνει στη Ρωσία και αυτά τα προϊόντα είναι και microchips.

Ωστόσο, δεν έχει κυρωθεί το πρωτόκολλο ένταξης της Σουηδίας και ο στριμωγμένος Ερντογάν, κέρδισε χρόνο τριών μηνών. Τώρα, το παίγνιο που λέγεται δίλημμα φυλακισμένων, πλαισιώνει τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας.

Η αμερικανική κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για να ξεκλειδώσει τα F-16 στην Τουρκία με προϋπόθεση, ότι θα κυρωθεί από την τουρκική εθνοσυνέλευση το πρωτόκολλο ένταξης της Σουηδίας.

• Ο Ερντογάν θεωρεί ότι οι ΗΠΑ δεν θα του τα δώσουν καθώς το Κογκρέσο βράζει για την Τουρκία και επιθυμεί να γίνει η πώληση στα πλαίσια του νόμου περί ελέγχου εξαγωγής όπλων. Για τον Ερντογάν, οι όροι αυτοί είναι ταπεινωτικοί, ανεξάρτητα αν θα τους τηρήσει ή όχι γιατί θα φανεί στο εσωτερικό του η αλήθεια, ότι δηλαδή, δεν είναι εκείνος που νομίζει ότι είναι.

Μέσα σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, υπάρχει και η ελληνοαμερικανική στρατηγική συνεργασία η οποία λόγω των παραπάνω, δε γίνεται να εξεταστεί χωρίς την ανάλυση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων που κυριολεκτικά, κρέμονται στα φτερά των νέων F-16 που η Τουρκία έχει παραγγείλει από το πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου του 2021.

Λόγω των αγώνων της ελληνικής ομογένειας και του Bob Menendez, η Τουρκία δεν μπορεί να τα αποκτήσει ακόμη και αν κομμάτι της αμερικανικής γραφειοκρατίας το επιθυμεί διακαώς, θεωρώντας (λανθασμένα όπως έχει αποδειχτεί στο παρελθόν) ότι αυτή η πώληση θα είναι game changer για το πολυπόθητο reset των αμερικανοτουρκικών σχέσεων που για 7ο έτος, δεν μπορεί να γίνει.

Η Ελλάδα θα αναβαθμιστεί περαιτέρω και τα νέα πεδία συνεργασίας στο ΠΝ, (με τη συζήτηση για LCS και Ticonderoga) αλλά και άλλα αμυντικά projects (όπως τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα των Constellation κ.ά.) είναι βέβαιο ότι θα ενοχλήσουν περισσότερο την Τουρκία, ωστόσο αποτελούν έναν επιπλέον μοχλό πίεσης προς την Τουρκία για να κυρώσει την ένταξη της Σουηδίας, μιας και ο Ερντογάν φαίνεται να θέλει να το πάει μέχρι την επόμενη Σύνοδο Κορυφής, τον ερχόμενο Δεκέμβριο.

Στο παρελθόν, οι τουρκικοί εκβιασμοί δεν έχουν δουλέψει, κάτι που έγραψε πρόσφατα ο Michael Rubin του American Enterprise Institute. Για παράδειγμα, μετά την αγορά S-400 από την Τουρκία, άρχισε να αναβαθμίζεται η Αλεξανδρούπολη. Το 2020 εκπαραθυρώθηκε η Τουρκία από τα F-35 ενώ η Κύπρος μπορεί πλέον να έχει ραντάρ και μη φονικό οπλισμό από τις ΗΠΑ.

Μην ξεχνάμε όμως, ότι τα μεγάλα πλεονεκτήματα των ΗΠΑ σε σχέση με την Τουρκία, είναι οικονομικά. Λίγο πριν τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, ένα άλλο σκάνδαλο τύπου Halkbank πήρε μεγάλη δημοσιότητα και φέρνει τον γιο του Ερντογάν να σχετίζεται με αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.

Η Ηalkbank παραμένει ένα ξεχωριστό κεφάλαιο το οποίο μπορεί να καταρρακώσει την τουρκική οικονομία και την τουρκική πιστοληπτική ικανότητα, σε μια περίοδο που η Άγκυρα έχει ανάγκη από ρευστό.

• Η πλευρά της Αμερικής ήταν ξεκάθαρη για την απομόνωση που θα βιώσει η Τουρκία σε περίπτωση που τινάξει στον αέρα την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά και για τις δευτερογενείς κυρώσεις που θα υποστεί για το “σπάσιμο” των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας.

Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία σίγουρα θα απειλήσει με “ενεργειακές κυρώσεις” την Τουρκία, αν δει ότι τώρα που δυσκολεύουν τα πράγματα για τη Μόσχα, προσδεθεί απότομα στο δυτικό άρμα.

Η Τουρκία είναι εξαρτημένη ενεργειακά από τη Ρωσία, παρόλο που οι επενδύσεις που χρειάζεται, δεν μπορούν να έρθουν από κάπου αλλού πέραν της Δύσης. Το αδιέξοδο του Ερντογάν είναι βέβαιο όπως βέβαιο είναι ότι σε κάθε αδιέξοδο απαντά με ένταση.

Σε όλα αυτά μέσα, είναι και τα θεωρητικά χρονοδιαγράμματα του ελληνοτουρκικού διαλόγου, ο οποίος σαφέστατα επηρεάζεται άμεσα από τις παραπάνω εξελίξεις. Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν ήδη κερδίσει πολύτιμο χρόνο (δύο χρόνια περίπου) και ίσως κερδίσουν περισσότερο, λόγω του παγώματος των F-16 στην Τουρκία.

Μάλιστα, δημιουργήθηκε μια απίστευτα επικερδής συνθήκη μηδενικού αθροίσματος όπου η Τουρκία απεβλήθη από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35 και η Ελλάδα που δεν ήταν στο πρόγραμμα, πρόκειται να παραλάβει κατά προτεραιότητα (αν ολοκληρωθεί η συμφωνία) τα αεροσκάφη πέμπτης γενιάς.

Αν και εφόσον η Τουρκία πάρει τα F-16 η Ελλάδα οφείλει να συζητήσει με τις ΗΠΑ για ποιοτική ενίσχυση της πρώτης, προκειμένου να δομηθεί αυτή η στρατηγική που έχει αναφέρει τόσο ο Rubin όσο και άλλοι, που υποκαθιστά το απαρχαιωμένο 7 προς 10.

• Μια νέα κρίση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις οι οποίες μπορεί να φέρουν νέα προβλήματα στο ΝΑΤΟ, είναι δεδομένο ότι θα επηρεάσουν τις εύθραυστες προσπάθειες για τον περίφημο “νέο ελληνοτουρκικό διάλογο”.

Είναι η πρώτη φορά ωστόσο, που η Ελλάδα είναι τόσο ψηλά στην ατζέντα των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, χάρη στη σύμπνοια της ομογένειας των ΗΠΑ με τον Γερουσιαστή Menendez ο οποίος πέραν από Φιλέλληνας, αποδεικνύεται ένας πολύ στιβαρός πολιτικός με οξυδερκή στρατηγική αντίληψη.

Ο Αμερικανός πρόεδρος, αν συγκρουστεί με τον Menendez θα θυσιάσει τη συνοχή του κόμματός του όταν ήδη έχει ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση για τις εκλογές του 2024. Ταυτόχρονα, δεν γίνεται να επενδύσει στην ψήφο των Αμερικανών ελληνικής καταγωγής σε αυτές τις κρίσιμες εκλογές. Δύσκολη εξίσωση.

Η Ελλάδα και η Κύπρος, όπως έχουν διαμορφωθεί οι εξελίξεις, έχουν γίνει χώρες από τις οποίες εξαρτώνται σε κάποιον βαθμό (όχι υπέρτατο, αλλά υπέρτερο σε σχέση με το παρελθόν) οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις, κάτι που άλλωστε είπε ο Αμερικανός πρόεδρος ως “προειδοποίηση” στον Ερντογάν για να πει το “ναι” στην ένταξη της Σουηδίας.

Ωστόσο, μόνο βέβαιο δεν είναι ότι ο Ερντογάν θα αρνηθεί τον τακτικισμό και τον λαϊκισμό του, ακόμη και αν μέσα στις παραχωρήσεις είναι η -πολυπόθητη γι’ αυτόν- κλήση του Αμερικανού προέδρου για συνάντηση στο Λευκό Οίκο.

* Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΔΩ, ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΕΔΩ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ

ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΕΔΩ – ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΥΝΑΣ ΕΔΩ

Αυτό δεν έγινε ποτέ ξανά… Τρεις τριμερείς εντός του 2023, με το Ισραήλ, την Ιορδανία και την Παλαιστίνη: Η Ε.Ε. έχει αξιοποιήσει τις πρωτοβουλίες της Λευκωσίας και της Αθήνας;