Aκακο παιχνίδι ή κάτι άλλο; Οι επιστήμονες ψάχνουν να βρουν γιατί οι οι φάλαινες δολοφόνοι χτυπούν τις βάρκες στα Στενά του Γιβραλτάρ [videos]
FILE PHOTO: Φάλαινες όρκες. Pixabay.com
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Όταν ο Ντάνιελ Κριζ είδε ένα ζεύγος φαλαινών-δολοφόνων κάτω από το σκάφος του ενώ διέσχιζε τα Στενά του Γιβραλτάρ τον Απρίλιο, σκέφτηκε: «Όχι πάλι».
Για τον Κριζ, έναν βετεράνο καπετάνιο που παρέδωσε ένα αγωνιστικό καταμαράν στον Ατλαντικό, ήταν η δεύτερη τέτοια συνάντηση μέσα σε τρία χρόνια, αφού ένα κοπάδι όρκες είχε περικυκλώσει και ακινητοποιήσει το σκάφος του το 2020.
«Ξαφνικά αιφνιδιαστήκαμε από κάτι που έμοιαζε με κακό κύμα από το πλάι», δήλωσε για το πρόσφατο περιστατικό.
«Αυτό συνέβη δύο φορές και τη δεύτερη φορά συνειδητοποιήσαμε ότι είχαμε δύο όρκες κάτω από το σκάφος, που δάγκωναν το πηδάλιο.
Ήταν δύο νεαρά άτομα και οι ενήλικες έκαναν βόλτες και μου φάνηκε σαν να παρακολουθούσαν αυτή τη δράση».
Οι τέσσερις άνθρωποι που επέβαιναν στο σκάφος δεν υπέστησαν τραυματισμούς, αλλά χωρίς πλήρη έλεγχο του σκάφους, ο Κριζ αναγκάστηκε να φτάσει στην πλησιέστερη μαρίνα χρησιμοποιώντας μόνο τις μηχανές του.
Οι φάλαινες είχαν καταστρέψει και τα δύο πηδάλια – τις βυθισμένες επιφάνειες ελέγχου που κατευθύνουν ένα σκάφος – σε κάτι που έμοιαζε με μια βελτιωμένη εκδοχή της συνάντησης που είχε συμβεί τρία χρόνια πριν.
«Το 2020, η επίθεση των όρκας διήρκεσε σχεδόν μια ώρα και δεν ήταν τόσο οργανωμένη», δήλωσε ο Κριζ.
«Αυτή τη φορά μπορούσαμε να τους ακούσουμε να επικοινωνούν κάτω από το σκάφος. Χρειάστηκαν μόνο περίπου 10 με 15 λεπτά».
Η εμπειρία του Κριζ δεν είναι μεμονωμένη. Τα τελευταία τρία χρόνια, ο Πορθμός του Γιβραλτάρ, ένας θαλάσσιος διάδρομος πλάτους 13 χιλιομέτρων που χωρίζει την Ευρώπη από την Αφρική, ήταν ένα καυτό σημείο δραστηριότητας, με πάνω από 500 αλληλεπιδράσεις μεταξύ όρκας και σκαφών.
Όλες οι συναντήσεις περιλαμβάνουν κάποιο συνδυασμό των ίδιων περίπου 15 ζώων, τα οποία έχουν βυθίσει τρία σκάφη και έχουν αχρηστεύσει δεκάδες άλλα, σύμφωνα με τη Μόνικα Γκονζάλες, μια θαλάσσια βιολόγο της CEMMA- (Συντονιστική επιτροπή για τη μελέτη των θαλάσσιων θηλαστικών), μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης που συλλέγει στοιχεία για τις όρκες στο στενό.
Ο λόγος για τον οποίο ορισμένες φάλαινες δείχνουν τόσο έντονο ενδιαφέρον για τα σκάφη είναι ακόμη ασαφής, αλλά οι ειδικοί έχουν μερικές θεωρίες.
Δύο θεωρίες
Το Στενό του Γιβραλτάρ είναι μία από τις πιο πολυσύχναστες υδάτινους δρόμους στον κόσμο και ενώ οι όρκες πλησιάζουν μόνο ένα μικρό κλάσμα των σκαφών που περνούν, περίπου 1 στις 5 αλληλεπιδράσεις καταλήγουν σε σοβαρές ζημιές που απαιτούν ρυμούλκηση, δήλωσε η Γκονζάλες.
Η τελευταία βύθιση σημειώθηκε στις αρχές Μαΐου, όταν το ιστιοπλοϊκό σκάφος Αλμποράν Champagne δέχθηκε επίθεση από τρεις όρκες και πλημμύρισε εντελώς- στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε και αφέθηκε ακυβέρνητο να βυθιστεί.
Μόλις στις 22 Ιουνίου, δύο διαφορετικές ομάδες που συμμετείχαν στην ετήσια ιστιοπλοϊκή διοργάνωση Ocean Race ανέφεραν συγκρούσεις με όρκες στο στενό, αλλά κανένα σκάφος δεν υπέστη ζημιές.
Ο σημερινός ρυθμός αλληλεπιδράσεων βρίσκεται στο εποχικό αποκορύφωμα των περίπου 20 έως 25 ανά μήνα:
«Υπάρχουν περισσότερες συναντήσεις το καλοκαίρι, επειδή η λεία των όρκων, ο τόνος, βρίσκεται στο στενό, οπότε περιμένουν εκεί», δήλωσε η Γκονζάλες.
«Όταν τελειώνει το καλοκαίρι, οι τόνοι μετακινούνται προς τα βόρεια της Ισπανίας και οι όρκες τους ακολουθούν».
Οι φάλαινες δολοφόνοι είναι τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειας των δελφινιών.
Τα πανίσχυρα ζώα είναι εξαιρετικά κοινωνικά θαλάσσια θηλαστικά και μπορούν να κολυμπήσουν με ταχύτητες έως και 48,3 χιλιόμετρα την ώρα, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας.
Ένα ενήλικο ζώο μπορεί να ζυγίζει έως και 11 τόνους και να φτάνει τα 9,7 μέτρα σε μήκος.
Οι μεμονωμένες όρκες μπορούν να ζήσουν έως και 90 χρόνια στη φύση και ο παγκόσμιος πληθυσμός τους υπολογίζεται σε περίπου 50.000.
Η Γκονζάλες δήλωσε ότι ο συνολικός αριθμός των φαλαινών-δολοφόνων στο στενό είναι μόλις 40, ένας υποπληθυσμός που έχει καταγραφεί ως εξαιρετικά απειλούμενος από τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης, με περίπου 15 να πλησιάζουν τα σκάφη.
Και μεταξύ των παραβατών, υπάρχουν μόνο δύο ενήλικες, γεγονός που μπορεί να προσφέρει ενδείξεις για τα κίνητρά τους.
«Έχουμε δύο υποθέσεις σχετικά με το γιατί ξεκίνησαν αυτές οι αλληλεπιδράσεις», δήλωσε η ίδια.
«Η πρώτη είναι ότι οι όρκες απλώς παίζουν, και η άλλη είναι ότι ένα ζώο υπέστη μια αποτρεπτική στιγμή και οι όρκες προσπαθούν να σταματήσουν τις βάρκες για να μην ξανασυμβεί αλλά δεν ξέρουμε τι ακριβώς συνέβη αρχικά».
Καμία βλάβη σε ανθρώπους
Σύμφωνα με τη Χάνε Στράγκερ, θαλάσσια βιολόγο και συγγραφέα του βιβλίου “The Killer Whales Journals”, ενώ η τραυματική προέλευση της συμπεριφοράς δεν μπορεί να αποκλειστεί, πιστεύει επίσης ότι το παιχνίδι είναι μια πιο βιώσιμη εξήγηση.
«Τους ελκύει το πηδάλιο, επειδή είναι κατασκευασμένο για να είναι κινητό και ανακάλυψαν ότι αν το σπρώξουν στο πλάι μπορούν να κάνουν ρωγμές στο κύτος και αυτό πιστεύεται ότι είναι η αιτία της βύθισης ορισμένων από αυτά τα σκάφη», είπε.
Μια φωτογραφία που τραβήχτηκε στις 31 Μαΐου 2023 δείχνει το πηδάλιο ενός πλοίου που υπέστη ζημιές από φάλαινες-δολοφόνους ( lat. Orcinus orca) ενώ έπλεε στο στενό του Γιβραλτάρ και μεταφέρθηκε για επισκευές στα ναυπηγεία Pecci στο Μπαρμπάτε, κοντά στο Κάντιθ της νότιας Ισπανίας.
Ομάδες φαλαινών-δολοφόνων έχουν εμβολίσει εκατοντάδες μικρά σκάφη στα ανοικτά των ακτών της Ισπανίας τα τελευταία χρόνια, σε μια «τρομακτική» συμπεριφορά που έχει προβληματίσει τους επιστήμονες.
Οι επιθέσεις ξεκίνησαν το 2020 και έχουν λάβει χώρα κυρίως μεταξύ του Κάντιθ και του λιμανιού του Τάνγκερ στο βόρειο Μαρόκο, κοντά στα Στενά του Γιβραλτάρ.
Μέχρι στιγμής φέτος, η ακτοφυλακή της Ισπανίας έχει καταγράψει 28 «αλληλεπιδράσεις» μεταξύ όρκας και ιστιοφόρων.
«Μπορεί να νομίζουν ότι είναι διασκεδαστικό, σαν να κλωτσάνε μια μπάλα σε ένα γκαζόν για να δουν τι θα συμβεί.
Αλλά για τους ανθρώπους που το βιώνουν αυτό στο σκάφος τους αξίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων, δεν είναι διασκέδαση, δεν είναι παιχνίδι. Είναι αρκετά τρομακτικό».
Ωστόσο, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι φάλαινες θέλουν να βλάψουν τους ανθρώπους, πρόσθεσε ο Στράγκερ.
«Μίλησα με ένα από τα μέλη του πληρώματος ενός από τα σκάφη που βυθίστηκαν, ο οποίος είναι επίσης θαλάσσιος βιολόγος, και είπε ότι ποτέ δεν αισθάνθηκε ότι υπήρξε επιθετικότητα», είπε.
«Δεν νοιάστηκαν για τους ανθρώπους και μόλις βυθίστηκε το σκάφος, έφυγαν».
Ο Κριζ απέκλεισε επίσης οποιαδήποτε ανοιχτά εχθρική πρόθεση εκ μέρους των θηλαστικών.
«Δεν νομίζω ότι πρόκειται για επιθετική συμπεριφορά και σίγουρα όχι προς τους ανθρώπους. Βασικά παίζουν με τα πηδάλια μέχρι να τα βγάλουν», δήλωσε.
«Μας έβλεπαν, τα κινηματογραφούσαμε και τα φωτογραφίζαμε από το σκάφος και δεν υπήρξε καμία απολύτως αλληλεπίδραση από καμία πλευρά. Δεν χτύπησαν τη βάρκα σε κανένα άλλο σημείο. Μόνο τα πηδάλια».
Παιχνίδιάρικη συµπεριφορά
Οι φάλαινες-δολοφόνοι είναι εξαιρετικά ευφυείς και γνωστές για τις παιχνιδιάρικες συμπεριφορές, οι οποίες μπορεί μερικές φορές να μετατραπούν σε πολιτιστικές μόδες μεταξύ μιας μικρής ομάδας ατόμων.
Η Γκονζάλες ανέφερε πώς το 1987, στα νερά του βορειοδυτικού Ειρηνικού, μια όρκα άρχισε να κουβαλάει νεκρούς σολομούς στο κεφάλι της και η συμπεριφορά αυτή εξαπλώθηκε γρήγορα στα υπόλοιπα μέλη του κοπαδιού, για να διαρκέσει μόνο ένα χρόνο.
«Σίγουρα παίζουν και παίζουν με όλα τα είδη των πραγμάτων», δήλωσε ο Στράγκερ.
«Τις έχω δει να κολυμπούν με μια μέδουσα στη μύτη για λίγο. Αρκετά από αυτά το έκαναν αυτό και δεν υπήρχε άλλη εξήγηση εκτός από το ότι ήταν διασκεδαστικό.
Τα έχω δει επίσης να χτυπάνε μικρά θαλασσοπούλια από την επιφάνεια του νερού, τα οποία δεν τρώνε μετά. Παίζουν επίσης μεταξύ τους».
Τα σκάφη που διασχίζουν τα Στενά του Γιβραλτάρ συνιστάται να ελέγχουν τον ιστότοπο της Ομάδας Εργασίας Ατλαντικού για τις όρκες και να κατεβάζουν την εφαρμογή GT Orcas για να ενημερωθούν για τα σημεία δραστηριότητας που είναι καλύτερο να αποφεύγονται.
Σε περίπτωση συνάντησης, είναι καλύτερο να μην κάνετε τίποτα.
«Η επίσημη σύσταση είναι να μην κάνετε τίποτα απολύτως, να σβήσετε τη μηχανή ή να χαμηλώσετε τα πανιά και να είστε όσο το δυνατόν πιο αδιάφοροι για τις φάλαινες δολοφόνους. Μην φωνάζετε και μην ουρλιάζετε», συμβουλεύει ο Στράγκερ.
Για τις φάλαινες που απειλούνται με εξαφάνιση, το να αποκτήσουν κακή φήμη μπορεί να αποβεί μοιραίο.
«Κάποιοι ναυτικοί συνιστούν να ρίχνετε χλωριούχο, ντίζελ, κροτίδες ή ακόμη και δυναμίτη στο νερό», δήλωσε ο Στράγκερ.
«Όμως αυτός ο πολύ ευάλωτος μικρός πληθυσμός των φαλαινών δολοφόνων εξαρτάται από την αγάπη μας γι’ αυτές. Εξαρτώνται από την προστασία μας».
Ο Κριζ συμφώνησε. «Η ουσία είναι ότι βρισκόμαστε στην περιοχή τους», είπε.
«Ίσως θα έπρεπε να ορίσουμε κάποιο είδος διαδρόμου όπου τα σκάφη εισέρχονται ή εξέρχονται από το Γιβραλτάρ, κάτι σαν τις ναυτιλιακές λωρίδες», πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι ο εντοπισμός της θέσης των ζώων λειτουργεί μόνο μέχρι ενός σημείου, επειδή «έχουν πάει παντού».
Είναι πιθανό οι φάλαινες να βαρεθούν να σπάνε πηδάλια σύντομα; Μην στοιχηματίζετε σε αυτό, δήλωσε η Γκονζάλες.
«Προσωπικά δεν νομίζω ότι θα σταματήσουν σύντομα», είπε. «Ίσως σιγά σιγά, αλλά όχι βραχυπρόθεσμα».
ΠΗΓΗ: ertnews.gr
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE