Ένας δύσκολος αλλά αναπόφευκτος εταίρος, ο Ερντογάν: Ο Εμανουέλ Μακρόν επιλέγει τη διπλωματία, θα επιδιώξει συνάντηση με τον Σουλτάνο

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Την επομένη της Ανάστασης του Χριστού τεράστια πρόκληση από τον Ερντογάν: Ως τζαμί θα λειτουργεί από σήμερα η ιστορική βυζαντινή Μονή της Χώρας, στην Τουρκία

Στο Παρίσι ο Σι Τζινπίνγκ: Δηλώνει ότι θα αναλάβει κοινή δράση με Μακρόν για την επίλυση της κρίσης στην Ουκρανία

Μπούμεραγκ το πάγωμα εξαγωγών στο Ισραήλ; Δυσαρεστημένοι οι Τούρκοι εξαγωγείς από την απόφαση Ερντογάν

Στην εφημερίδα L’ Opinion άρθρο με υπογραφή Jean-Dominique Merchet και τίτλο “Τουρκία: Ο Εμανουέλ Μακρόν (Emmanuel Macron) θέλει να «προχωρήσει» με τον Ταγίπ Ερντογάν (Erdogan), την επομένη της νίκης του” σημειώνει ότι για τη Γαλλία, η Τουρκία, που γίνεται όλο και πιο εθνικιστική, είναι ένας δύσκολος αλλά αναπόφευκτος εταίρος.

Ο Emmanuel Macron δεν περίμενε πολύ. Λίγο περισσότερο από μία ώρα μετά την ανακοίνωση της νίκης του Recep Tayyip Erdogan, ο Γάλλος πρόεδρος δημοσίευσε ένα tweet χθες στις 21:05, διαβεβαιώνοντας, στα γαλλικά και τα τουρκικά, ότι «η Γαλλία και η Τουρκία έχουν τεράστιες προκλήσεις να ξεπεράσουν μαζί. Επιστροφή της ειρήνης στην Ευρώπη, μέλλον της Ευρωατλαντικής μας Συμμαχίας, Μεσόγειος Θάλασσα. Με τον Πρόεδρο Erdogan, τον οποίο συγχαίρω για την επανεκλογή του, θα συνεχίσουμε να προχωράμε».

Απέχουμε πολύ από τις ανταλλαγές προσβολών, εδώ και αρκετά χρόνια, στην ταραχώδη σχέση μεταξύ των δύο ηγετών και των δύο χωρών. Αν για τον Erdogan είναι η ώρα της νίκης, για τον Macron είναι ώρα για ένα διπλωματικό άνοιγμα. Γιατί η πραγματικότητα επιβάλλεται, όπως λέει ο πρώην πρέσβυς Gérard Araud: «Ο Erdogan όντως εκπροσωπεί την Τουρκία». Και για τη Γαλλία, η Τουρκία είναι ένας εταίρος, σίγουρα όχι πολύ βολικός, αλλά αναπόφευκτος.

Οι δύο πρόεδροι δεν έχουν επικοινωνήσει από τις 24 Φεβρουαρίου (με τηλεδιάσκεψη) και, κατά τη διάρκεια της τουρκικής προεκλογικής εκστρατείας, η Γαλλία είχε επιλέξει να είναι «λίγο ομιλητική».

Ο Emmanuel Macron και ο Recep Tayyip Erdogan θα μπορούσαν να συναντηθούν ήδη την Πέμπτη 1 Ιουνίου, με αφορμή τη συνεδρίαση της νέας Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (CPE) στο Κισινάου της Μολδαβίας. Γαλλική ιδέα, η CPE είναι ένα φόρουμ των ηγετών της ευρύτερης Ευρώπης (χωρίς τη Ρωσία), στο πλαίσιο του οποίου δραστηριοποιείται η Τουρκία.

Οι δύο άνδρες θα ξαναβρεθούν επίσης στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις 11 και 12 Ιουλίου στο Βίλνιους της Λιθουανίας.

«Θα πρέπει να υπάρξει μια αναθέρμανση με την Τουρκία, ακόμα κι αν ο Erdogan παραμείνει στην εξουσία», ακουγόταν στο Βερολίνο πριν από τις εκλογές. Αναμφίβολα πιο συγκρατημένη, η Γαλλία σκοπεύει τώρα να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο. Στο Elysée, υπενθυμίζουν ότι «πάγια θέση της Γαλλίας είναι αυτή του διαλόγου» με την Τουρκία, η οποία είναι «σύμμαχος του ΝΑΤΟ».

Ωστόσο, από τη γαλλική πλευρά, οι σχέσεις των δύο χωρών είναι περίπλοκες λόγω αρκετών ιστορικών και πολιτικών παραγόντων.

Πράγματι, η Γαλλία έχει βρεθεί σε πολλές περιπτώσεις στο στρατόπεδο των αντιπάλων της Τουρκίας. Από τη δεκαετία του 1820, το φιλελληνικό κίνημα υποστήριξε την υπόθεση της ελληνικής ανεξαρτησίας έναντι των Οθωμανών.

Αυτή η συμπάθεια για την Ελλάδα δεν θα αμφισβητηθεί, οδηγώντας στην ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ (1981) και στην υπογραφή στρατηγικής αμυντικής συμφωνίας το 2021. Ίδια υποστήριξη για την υπόθεση των Αρμενίων, θυμάτων της γενοκτονίας του 1915 και των οποίων η κοινότητα διατηρεί την επιρροή της στη Γαλλία. Υποστήριξη επίσης στους Κούρδους, μέχρι του σημείου γαλλικής στρατιωτικής δέσμευσης στο πλάι τους στη βόρεια Συρία για την καταπολέμηση του Daesh, εν ώ η Άγκυρα θεωρεί εχθρούς της ένοπλες ομάδες που συνδέονται με το PKK.

Τέλος, η εχθρότητα που λίγο-πολύ υπάρχει ως προς τη διεύρυνση της ΕΕ, ή ακόμα και την προσέγγιση με την Ευρώπη, μιας μεγάλης μουσουλμανικής χώρας (85 εκατομμύρια κάτοικοι). Τόσα πολλά εμπόδια που δεν θα εξαφανιστούν ως δια μαγείας.

Το αποτέλεσμα των τουρκικών διπλών εκλογών (προεδρικών και βουλευτικών) δεν είναι μόνο η νίκη του Erdogan. Είναι εξίσου την ίδια στιγμή αυτή του τουρκικού εθνικισμού.

Το βλέπουμε τόσο στον συνασπισμό υπέρ του Erdogan, με την ώθηση του ακροδεξιού κόμματος MHP, όσο και στην υποστήριξη του αντιπάλου του Kiliçdaroglu, όπως φαίνεται από τα καλά ποσοστά του κόμματος IyI ή του τρίτου υποψηφίου για την προεδρία, Sinan Ogan. Οι Τούρκοι ψηφοφόροι ψήφισαν τον εθνικισμό στις διάφορες εκφράσεις του, θρησκευτικές ή μη.

Μεταξύ των δύο γύρων, ο Kemal Kiliçadaroglu προσπάθησε μάλιστα να προλάβει την καθυστέρησή του υψώνοντας ξενοφοβικούς τόνους, υποσχόμενος να διώξει όλους τους πρόσφυγες, ιδιαίτερα τους Σύρους, από τη χώρα. Αυτά για την πολιτική ατμόσφαιρα.

Αντί για ισλαμιστής, ο επανεκλεγείς Erdogan θα είναι περισσότερο από ποτέ ένας πρόεδρος εθνικιστής. Το Ισλάμ, στο οποίο αναφέρεται το κόμμα του ΑΚΡ, είναι στοιχείο της τουρκικής εθνικής ταυτότητας και της επιρροής του στον κόσμο: είναι η «τουρκο-ισλαμιστική σύνθεση που εναρμονίζει δύο ταυτότητες στις οποίες η πλειοψηφία των Τούρκων αναγνωρίζει τον εαυτό της», σύμφωνα με τον ιστορικό Thierry Zarcone.

Ο Erdogan δεν έχει ένα υπερεθνικό όραμα μιας κοινότητας πιστών, που θα υπερέβαινε τα συμφέροντα της Τουρκίας. Ούτε είναι καθαρός ιδεολόγος, ακόμα κι αν διαθέτει σταθερές πεποιθήσεις. Στην εσωτερική πολιτική, επιλέγει να διαχωριστεί από τους αντιπάλους του – και προφανώς, αυτό του επέτρεψε να παραμείνει στην εξουσία για είκοσι χρόνια. Αλλά διεθνώς, βρίσκεται σε μια συναλλακτική λογική, με τον πραγματισμό που χρειάζεται για την εξεύρεση συμφωνιών, όταν αυτές είναι ευνοϊκές για την Τουρκία.

Το βλέπουμε με τα μεγάλα αρχεία της στιγμής. Η Τουρκία υποστηρίζει την Ουκρανία, χωρίς όμως να έρθει σε ρήξη με τη Ρωσία, σημαντικό οικονομικό εταίρο, αλλά μεγάλο ιστορικό αντίπαλο.

Στην ανατολική Μεσόγειο, απέναντι από την Ελλάδα και την Κύπρο, θέλει να αποκτήσει το μερίδιό της από τυχόν πόρους φυσικού αερίου, ενώ η διάταξη των θαλάσσιων συνόρων της είναι εξαιρετικά δυσμενής. Στον Καύκασο, δεν είναι εχθρική σε έναν διάλογο με την Αρμενία, χωρίς ωστόσο να εγκαταλείψει τον σύμμαχό της από το Αζερμπαϊτζάν.

Εντός του ΝΑΤΟ, εξακολουθεί να εμποδίζει την ένταξη της Σουηδίας, ενώ έχει δώσει το πράσινο φως στη Φινλανδία και περιμένει νέες παραχωρήσεις από τη Στοκχόλμη (και την Ουάσιγκτον) πριν άρει το βέτο της. Στη Μέση Ανατολή, είναι καιρός για χαλάρωση με τις αραβικές χώρες και, χωρίς να διακόψει τους δεσμούς με το Ισραήλ, υποστηρίζει το παλαιστινιακό ζήτημα.

Η Συρία, η γείτονά της, της οποίας καταλαμβάνει μέρος της επικράτειας, της θέτει ένα διπλό πρόβλημα: την παρουσία περίπου 5 εκατομμυρίων προσφύγων στο έδαφός της, που γίνονται όλο και πιο άσχημα αποδεκτοί από τον πληθυσμό, και το ζήτημα της ασφάλειας με την απειλή των Κούρδων του PYD /PKK. Θα χρειαστεί να παρακολουθήσουμε στενά την εξέλιξη των σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού.

Τέλος, το ουσιαστικό ζήτημα της σχέσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επισήμως, η Τουρκία δεν έχει εγκαταλείψει την προοπτική να ενταχθεί στην ΕΕ, στην οποία ήταν επίσημα «υποψήφια» το 1999. Η διαδικασία, ωστόσο, έχει παγώσει και είναι απίθανο να βγει πραγματικά από την κατάψυξη, κάτι που μπορεί να μην συνέβαινε αν είχε κερδίσει η αντιπολίτευση.

Από την άλλη πλευρά, δύο πολύ συγκεκριμένα θέματα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη: η τελωνειακή ένωση και το καθεστώς θεωρήσεων. Υπάρχουν τόσες πολλές ευκαιρίες αν, όπως επιθυμεί ο Emmanuel Macron, «θα συνεχίσουμε να προχωράμε με τον πρόεδρο Erdogan».

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα L’ Opinion – Turquie: Emmanuel Macron veut «avancer» avec Erdogan, au lendemain de sa victoire

Μεγάλες στιγμές: Πούτιν, Ορμπάν, μουλάδες και Μαδούρο έσπευσαν πρώτοι να συγχαρούν τον ισόβιο Σουλτάνο Ερντογάν