Το περιοδικό Forbes αποδομεί τον Ερντογάν, “αποκαλύπτει” τον Μπάιντεν: Αποδυναμώνει τις ΗΠΑ, αμφισβητεί τα συμφέροντα τους, αλλά δεν αντιμετωπίζει σκληρές συνέπειες

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μπαράζ αεροπορικών βομβαρδισμών από την Τουρκία κατά του κουρδικού PKK στο Ιράκ, με απολογισμό 16 νεκρούς αντάρτες, ισχυρίζεται η Άγκυρα

Ο νεοσουλτάνος Ερντογάν σε ρόλο «πατερούλη» των Παλαιστινίων: Νέα επίθεση και απειλές κατά του Ισραήλ μετά τη συνάντηση με τον επικεφαλής της Χαμάς

Προκαλεί ο ισλαμιστής Ερντογάν: Θα συναντηθεί τις επόμενες ώρες με τον επικεφαλής της τρομοκρατικής Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγιε

To περιοδικό Forbes σε άρθρο του Guney Yildiz τονίζει ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν είναι ο Saladin Ayyubi. Την περασμένη εβδομάδα, ο Πρόεδρος της Τουρκίας εγκαινίασε το τζαμί Saladin στο Diyarbakir, τονίζοντας τον θαυμασμό του για την ιστορική μορφή.

Ο Saladin, ένας Κούρδος, νίκησε περίφημα τους σταυροφορικούς στρατούς, μειώνοντας την επιρροή της Δύσης στη Μέση Ανατολή. Αν και οι ενέργειες του Ερντογάν δεν συνάδουν με την κληρονομιά του Saladin, υπονομεύουν την εξουσία των ΗΠΑ στην περιοχή περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο ηγέτη.

Η επιρροή του Ερντογάν εκτείνεται πέρα από τα σύνορα της Τουρκίας, καθώς οι ενέργειές του χρησιμεύουν ως παράδειγμα για άλλους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή, οι οποίοι οικειοποιούνται όλο και περισσότερο τη στρατηγική του.

Τίτλος του κειμένου: President Erdogan’s Outsized Role In Waning US Role In The Middle East – Ο υπερμεγέθης ρόλος του Προέδρου Ερντογάν στη μείωση του ρόλου των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή

Προηγουμένως, ο Ερντογάν είχε ταυτιστεί με τον Saladin και τους στρατιώτες του, ενώ τα στελέχη του κυβερνώντος Κόμματος του AKP τον συνέκριναν ανοιχτά με τον θρυλικό μουσουλμάνο ηγέτη. Ωστόσο, ο μεγάλος ρόλος του στη μείωση της ισχύος των ΗΠΑ προέρχεται από το παράδειγμά του προς άλλους συμμάχους των ΗΠΑ και όχι από τη σύνδεσή του με τον Saladin.

Ο Saladin ήταν ένας αξιοσέβαστος ηγέτης, ακόμη και μεταξύ των εχθρών του. Ο Dante Alighieri, στη Θεία Κωμωδία του, τοποθέτησε τον Saladin, ως τη μοναδική μουσουλμανική μορφή στον φανταστικό του παράδεισο. Ο θρυλικός μουσουλμάνος ηγέτης και στρατηγός ένωσε τις μουσουλμανικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια των Σταυροφοριών.

Το 1187, πέτυχε μια σημαντική νίκη στη μάχη του Χαττίν, που οδήγησε στην ανακατάληψη της Ιερουσαλήμ από τους Σταυροφόρους. Ο Saladin ήταν γνωστός όχι μόνο για τη στρατιωτική του ανδρεία, αλλά και για τον ιπποτισμό του και τη δίκαιη μεταχείριση των εχθρών του.

Ο θαυμασμός του Ερντογάν για τον Saladin είναι εμφανής, αλλά οι προσεγγίσεις τους διαφέρουν σημαντικά. Ο Saladin ήταν μια ενωτική προσωπικότητα, γνωστός για τον ιπποτισμό και τη διπλωματία του. Αντίθετα, ο Ερντογάν θεωρείται συχνά ως ένας διχαστικός και ρεαλιστής ηγέτης, που δίνει προτεραιότητα στη δική του πολιτική διατήρηση έναντι οποιασδήποτε ιδεολογίας.

Οι ενέργειες του Ερντογάν στη Μέση Ανατολή δεν ευθυγραμμίζονται σταθερά με καμία ιδεολογία, καθιστώντας τις αληθινές του πεποιθήσεις ασαφείς. Για παράδειγμα, το 2003, προσπάθησε πολύ σκληρά, αλλά δεν κατάφερε να πείσει το τουρκικό κοινοβούλιο να εγκρίνει την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ.

Στα μεταγενέστερα στάδια της ηγεσίας του, ο Ερντογάν συνεργάστηκε με τη Ρωσία στη Συρία, ακόμη και όταν αυτή έρχεται σε σύγκρουση με την ισλαμιστική του ιδεολογία. Το 2016, βοήθησε τη Μόσχα να καθαρίσει το Χαλέπι από τους ισλαμιστές αντάρτες, φέροντας ένα αποφασιστικό πλήγμα στις πολεμικές προσπάθειες της ισλαμιστικής αντιπολίτευσης κατά του Άσαντ.

Έχει επίσης συνεργαστεί στενά με το Ιράν σε πολλές περιπτώσεις, παρά τις διαφορές τους στις σουνιτικές και σιιτικές πεποιθήσεις. Αν ήταν σουνίτης ισλαμιστής, η συνεργασία του με το Ιράν σε διάφορες περιπτώσεις θα ήταν ασύμβατη, όπως το 2017 όταν συνεργάστηκαν για να τερματίσουν την κουρδική κυριαρχία στο Κιρκούκ προς όφελος των σιιτικών δυνάμεων και της σιιτικής ιρακινής κυβέρνησης.

• Η επιρροή του Ερντογάν σε άλλους συμμάχους των ΗΠΑ

Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν ένα δίλημμα. Ο Ερντογάν έχει αποδυναμώσει σημαντικά την αμερικανική εξουσία στη Μέση Ανατολή, ωστόσο οι ΗΠΑ τον υποδέχονται, αναπτύσσοντας σύμφωνα με πληροφορίες σεβασμό, ανεκτικότητα και αποδοχή. Αγόρασε το προηγμένο σύστημα αεράμυνας S-400 από τη Ρωσία, παρά τις διαμαρτυρίες των συμμάχων του ΝΑΤΟ.

Ο Ερντογάν συνεργάζεται περισσότερο με τη Ρωσία παρά με τα μέλη του ΝΑΤΟ, συναντώντας τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν πιο συχνά από τους ομολόγους του τού ΝΑΤΟ.

Η περιφρόνηση των αμερικανικών συμφερόντων από τον Ερντογάν είναι επαίσχυντη. Εξέφρασε ανοιχτά την επιθυμία του να ενταχθεί η Τουρκία στο Συμβούλιο Συνεργασίας της Σαγκάης.

Επιτέθηκε σε συμμάχους των ΗΠΑ στη Συρία και πιθανώς στόχευσε έναν Κούρδο στρατιωτικό διοικητή σε μια συνοδεία με αμερικανικό προσωπικό, μόλις πριν από δύο εβδομάδες. Οι πολιτικές του συγκρούονται με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, όπως το πρόσφατο μήνυμα του να συναντηθεί με τον Άσαντ.

Αν και η προσέγγιση του Ερντογάν δεν είναι ιδεολογικά κατευθυνόμενη και δεν βασίζεται κυρίως στη μόχλευση της ένταξης της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ έναντι των ΗΠΑ, η προσέγγισή του στην εξωτερική πολιτική έχει δώσει σήμα σε άλλους συμμάχους των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, προκαλώντας άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής να ενεργούν πιο ανεξάρτητα.

Η αυτοπεποίθησή του στην αμφισβήτηση των συμφερόντων των ΗΠΑ και η ικανότητά του να το κάνει χωρίς σοβαρές συνέπειες έχουν χρησιμεύσει ως σχέδιο για χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Η προσέγγιση του Ερντογάν στερείται ιδεολογίας. Χρησιμοποιεί την ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ έναντι των ΗΠΑ. Ενώ αμφισβητεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ, δεν αντιμετωπίζει σκληρές συνέπειες. Χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ακολουθούν το παράδειγμά του.

Η αντιαμερικανική ρητορική του Ερντογάν τροφοδοτεί την ένταση στο εσωτερικό της χώρας και στην περιοχή. Κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι ενορχήστρωσαν την απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του και κάνει λόγο για μάθημα που δόθηκε στις ΗΠΑ στο πλαίσιο των επερχόμενων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών στην Τουρκία στις 14 Μαΐου.

Οι ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων ακολουθούν τη στρατηγική του Ερντογάν. Συνεργάζονται με τη Ρωσία για τις τιμές του πετρελαίου και με την Κίνα σε σημαντικές πολιτικές αλλαγές. Τα ΗΑΕ πρωτοστατούν επίσης στην προσέγγιση με τη Συρία, παρά τις αντιρρήσεις των ΗΠΑ. Αυτές οι αλλαγές απειλούν να αναδιαμορφώσουν τις συμμαχίες και τη δυναμική ισχύος στην περιοχή, με πιθανές μακροπρόθεσμες συνέπειες.

Η τολμηρή αντίσταση του Ερντογάν είναι ένα μάθημα τόσο για τους συμμάχους των ΗΠΑ όσο και για τις ουδέτερες χώρες. Η Μέση Ανατολή γίνεται πιο ρευστή και απρόβλεπτη καθώς οι περιφερειακοί παράγοντες αισθάνονται ενθαρρυμένοι να ακολουθήσουν τις δικές τους ατζέντες.

Η μείωση της κυριαρχίας των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή έχει πολλαπλές αιτίες. Πρώτον, η σταδιακή αποδέσμευση από την περιοχή ξεκίνησε επί του πρώην προέδρου Μπαράκ Ομπάμα και συνεχίζεται σήμερα. Αυτή η υποχώρηση δημιούργησε ένα κενό, το οποίο τώρα καλύφθηκε ανταγωνιστικά από τη Ρωσία, το Ιράν, την Κίνα και την Τουρκία.

Δεύτερον, η απερίσκεπτη εγκατάλειψη των συμμάχων των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και η μερική εγκατάλειψη των συμμάχων του Κουρδικο-Αραβικού αντι-Ισλαμικού Κράτους στη Συρία τροφοδοτεί αμφιβολίες. Η υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία έναντι της Ρωσίας υπογραμμίζει την προτίμησή τους για εμπλοκή εκτός της Μέσης Ανατολής.

Προσωπικότητες, όπως ο Ερντογάν, δείχνουν την έλλειψη συνεπειών για την αψήφηση των ΗΠΑ. Ο Ερντογάν συνδυάζεται με τον Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας, τον Μπενιαμίν Νετανιάχου του Ισραήλ και την ηγεσία των Εμιράτων και της Σαουδικής Αραβίας σε αυτήν την απείθεια.

Η Άγκυρα σεβάστηκε τις κόκκινες γραμμές ΗΠΑ και ΕΕ, σχετικά με τα πιο κρίσιμα ζητήματα, όπως η ενεργοποίηση των S-400 και η διπλωματία των κανονιοφόρων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία στοχεύει να παραμερίσει άλλους παράγοντες που επιδιώκουν να εξερευνήσουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο στη Μεσόγειο.

• Επιπτώσεις από τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας και την περιφερειακή δύναμη ισχύος

Η δυναμική της σχέσης ΗΠΑ-Τουρκίας έχει συνέπειες πέρα από τους διμερείς δεσμούς μεταξύ Τουρκίας και Ηνωμένων Πολιτειών. Η αποδοχή των ενεργειών του Ερντογάν αποδυναμώνει την επιρροή των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.

Η σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας χρησιμεύει ως μικρογραφία των μεγαλύτερων γεωπολιτικών αλλαγών που συμβαίνουν στην περιοχή. Καθώς περισσότερες χώρες στη Μέση Ανατολή αρχίζουν να αμφισβητούν τις συμμαχίες τους και την αξία της ευθυγράμμισης με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το περιφερειακό τοπίο αλλάζει μορφή προς το σημείο χωρίς επιστροφή.

Χρειάζεται μια νέα στρατηγική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν την πολυτέλεια να αγνοήσουν την αυξανόμενη πρόκληση. Η Ουάσιγκτον πρέπει να επανασυνδεθεί με τους περιφερειακούς εταίρους της και να επιδείξει τη δέσμευσή της για την ασφάλεια και την ευημερία τους.

Μέσω προληπτικών μέτρων, οι ΗΠΑ μπορούν να επιδιώξουν έναν σταθεροποιητικό ρόλο στην περιοχή και να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις τόσο των συμμάχων όσο και των αντιπάλων. Η Μέση Ανατολή είναι πεδίο μάχης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έπαιξαν μακροχρόνια βασικό ρόλο.

Τώρα, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν αλλάζει το παιχνίδι. Μετατοπίζει την ισορροπία δυνάμεων μακριά από τις ΗΠΑ. Δίνει παράδειγμα για άλλους συμμάχους των ΗΠΑ, που ακολουθούν τα βήματά του.

Ένας νέος Saladin; Ένας ηγέτης που χαράζει μια ανεξάρτητη πορεία, ενώνοντας την περιοχή πέρα από τις διαιρέσεις, τη διαφθορά και την απολυταρχία είναι απαραίτητος. Ο Saladin εμπνέει, αλλά όπως φαίνεται, ο Ερντογάν υστερεί.

* Ο Guney Yildiz είναι αναλυτής και δημοσιογράφος με έδρα το Λονδίνο. Έχει εργαστεί στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ηνωμένου Βασιλείου ως Ειδικός Σύμβουλος και σε αξιόλογες δεξαμενές σκέψης, όπως το SWP-Berlin, το ECFR και το MEI.

ΠΗΓΗ: Περιοδικό Forbes σε άρθρο του Guney Yildiz

Για να μην μας λένε …παραμύθια: Η Ελλάδα, η Κύπρος και ο EastMed είναι θεμελιώδεις για την Τουρκία και δεν θα αλλάξουν πολλά αν ηττηθεί ο Ερντογάν