Υπόθεση αεροπειρατείας Ryanair: Νέα συντριπτικά στοιχεία για την «απαγωγή» του αεροσκάφους από το καθεστώς Λουκασένκο
Στιγμιότυπο από βίντεο του Politico
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Αποκαλυπτικούς διαλόγους και παρασκήνο για την αεροπειρατία που διέπραξαν οι Λευκορωσικές αρχές τον Μάιο του 2021 στην πτήση της Ryanair από την Αθήνα στο Βίλνιους και η οποία τελικά εξετράπη εκβιαστικά στο Μινσκ, περιέχει η έκθεση της αρμόδιας υπηρεσίας του ΟΗΕ την οποία δημοσιεύει το Politico.
Παραθέτουμε σχεδόν αυτούσιο το ρεπορτάζ:
«Κάπου μεταξύ 9:50 π.μ. και 10 π.μ. στις 23 Μαΐου 2021, δύο άνδρες μπήκαν στο κέντρο ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας του Μινσκ.
Ήταν εκεί για να μεταδώσουν ένα μήνυμα: Υπάρχει μια βόμβα στην πτήση 4978 της Ryanair από την Αθήνα προς το Βίλνιους, η οποία σύντομα θα πετούσε μέσω του εναέριου χώρου της Λευκορωσίας.
Μόνο που ήταν ψέμα.
Η απειλή για βόμβα ώθησε τους πιλότους να ακολουθήσουν υποχρεωτικά πρωτόκολλα ασφαλείας και να προσγειώσουν το Boeing 737-800 στο Μινσκ. Μόλις προσγειθώθηκε, δύο από τους επιβάτες του – ο δημοσιογράφος της αντιπολίτευσης Ρομάν Προτασέβιτς και η Ρωσίδα φίλη του Σοφία Σαπέγκα- συνελήφθησαν.
Το περιστατικό προκάλεσε διεθνή οργή και επέφερε στη Λευκορωσία κυρώσεις. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen το χαρακτήρισε «εξωφρενική και παράνομη συμπεριφορά», ενώ ο Πολωνός πρωθυπουργός Mateusz Morawiecki χαρακτήρισε το περιστατικό «μια άνευ προηγουμένου πράξη κρατικής τρομοκρατίας» που δεν θα μπορούσε να μείνει ατιμώρητη.
Ο Οργανισμός Αεροπορίας του ΟΗΕ, ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), απάντησε ξεκινώντας έρευνα, διαπιστώνοντας τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους ότι η απειλή για βόμβα ήταν « εσκεμμένα ψευδής ». Στη συνέχεια επεξέτεινε την έρευνα υπό το φως ορισμένων νέων στοιχείων.
Μεταξύ των νέων πληροφοριών ήταν και η μαρτυρία του ελεγκτή εναέριας κυκλοφορίας στο Μινσκ, ο οποίος καθοδήγησε τον πιλότο της Ryanair στην εκτροπή προς την πρωτεύουσα της Λευκορωσίας, και μια ηχογράφηση που έκανε στο τηλέφωνό του από τη συνομιλία του με τον πιλότο.
Ο ΚGBίτης
Η έκθεση της εν λόγω υπηρεσίας ου ΟΗΕ, την οποία δημοσιεύει το POLITICO, περιγράφει με λεπτομέρειες τι συνέβη εκείνη την ημέρα, εμπλέκοντας Λευκορώσους αξιωματούχους στην πρωτοφανή υπόθεση κρατικής τρομοκρατίας.
Στην κατάθεσή του προς την υπηρεσία του ΟΗΕ, ο ελεγκτής, ο οποίος παραμένει ανώνυμος, θυμάται ότι δύο άνδρες μπήκαν στο κέντρο ελέγχου του Μινσκ περίπου μισή ώρα αφότου ξεκίνησε η βάρδια του εκείνη την Κυριακή.
Αναγνώρισε έναν από αυτούς ως τον Λεονίντ Τσούρο, γενικό διευθυντή της Belaeronavigatsia, του παρόχου υπηρεσιών αεροναυτιλίας της χώρας. Ο άλλος, υποψιάζεται, πρέπει να εργαζόταν για τις υπηρεσίες ασφαλείας της Λευκορωσίας, που εξακολουθούν να ονομάζονται KGB. Οι δύο άνδρες πλησίασαν τον επόπτη υπηρεσίας, ο οποίος στη συνέχεια ενημέρωσε τον ελεγκτή και έναν άλλο συνάδελφό του για ένα επιβατικό αεροπλάνο της Ryanair που επρόκειτο να εισέλθει στον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας από την Ουκρανία.
Ο επόπτης ανέφερε μια υποτιθέμενη απειλή για βόμβα κατά της πτήσης και ότι το αεροπλάνο έπρεπε να εκτραπεί, αλλά απέτρεψε τον ελεγκτή να ενημερώσει το κέντρο ελέγχου της Λβιβ στη γειτονική Ουκρανία.
Εν τω μεταξύ, ένας καταιγισμός email άρχισε να φθάνει στα ευρωπαϊκά αεροδρόμια, από τη Σόφια στο Βουκουρέστι, την Αθήνα και το Μινσκ. Το καθένα μετέφερε το ίδιο μήνυμα, ότι δήθεν η απειλή προερχόταν από «άνδρες της Χαμάς» και προειδοποιούσε για μια βόμβα που θα εκτινάσσονταν πάνω από το Βίλνιους εάν δεν ικανοποιούνταν τα αιτήματα.
Ο ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας έβγαλε το τηλέφωνό του για να καταγράψει την κλήση του με τον πιλότο της Ryanair, όπως είπε, επειδή φοβόταν ότι τα επίσημα μηνύματα που θα αντάλλασσε από τον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας θα καταστρέφονταν.
Η ηχογράφηση καταγράφει όχι μόνο τη συνομιλία του με τον πιλότο, αλλά τη συνεχή ανάμειξη του επόπτη και του ύποπτου Λευκορώσου KGBίτη καθώς τον καθοδηγούσαν τι να πει κατά τη διάρκεια της συνομιλίας 39 λεπτών με το αεροπλάνο.
Η απομαγνητοφώνηση, που κοινοποιήθηκε στο POLITICO, δείχνει ότι ο ελεγκτής είχε κάνει πρόβες για το μήνυμα που θα έπρεπε να στείλει στους πιλότους της πτήσης 4978 – σημάδι ότι αυτό που έλεγε δεν ήταν αυθόρμητο.
«Έχουμε πληροφορίες από ειδικές υπηρεσίες ότι έχετε βόμβα στο σκάφος. Αυτή η βόμβα μπορεί να ενεργοποιηθεί πάνω από το Βίλνιους», είπε στον πιλότο της Ryanair.
Η δυσπιστία του πιλότου
Αλλά μια διπλανή φωνή που καταγράφηκε από την τηλεφωνική ηχογράφηση προδίδει πως όσα έλεγε ο ελεγκτής ήταν σκηνοθετημένα: «Πείτε «για λόγους ασφαλείας»», ακούγεται να λέει ο επόπτης στον ελεγκτή προτού επικοινωνήσει με τους πιλότους.
Ο πιλότος είναι καχύποπτος για όσα του είπε ο ελεγκτής και ζητά περισσότερες πληροφορίες. «Βόμβα… μήνυμα απειλής; Από πού έρχεται αυτό; Από πού βρήκατε τις πληροφορίες σχετικά με αυτό;»
Ο αξιωματικός της KGB και o επόπτης στη συνέχεια άρχισε να δίνει γραμμή στον ελεγκτή. Μετά από μια χαοτική μπρος-πίσω συνεννόηση μεταξύ των τριών ανδρών στον πύργο ελέγχου, ο ελεγκτής κλήθηκε να πει στη Ryanair ότι η απειλή προκύπτει από το email, που προωθήθηκε στο δωμάτιο ελέγχου από το αεροδρόμιο. Η πραγματική προέλευση των email δεν είναι ξεκάθαρη. Η έκθεση του ICAO αναφέρει ότι το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στο Μινσκ δεν στάλθηκε παρά μόνο όταν το αεροπλάνο είχε ήδη ξεκινήσει την κάθοδό του προς το αεροδρόμιο.
Ο πιλότος της Ryanair άρχισε να ρωτά περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το email, προτού ρωτήσει πώς πρέπει να εκτρέψει το αεροπλάνο.
Αυτό οδήγησε σε ακόμη έναν αγώνα συνεννόησης μέσα στον πύργο ελέγχου. «Πες μου λοιπόν, τι να πω;» ρώτησε τελικά ο ελεγκτής τους δύο άντρες.
Τελικά, ο πιλότος της Ryanair ρώτησε: «Πρέπει να σας κάνω μια ερώτηση, ποιος είναι ο κωδικός της απειλής… είναι πράσινο, κίτρινο ή πορτοκαλί ή κόκκινο»
«Πες του κόκκινο»
«Ρωτάει, ο κωδικός του μηνύματος είναι κίτρινος ή κόκκινος;» λέει ο ελεγκτής μεταφέροντας την ερώτηση προς τους δύο Λευκορώσους αξιωματούχου.
Ένας άγνωστος άνδρας λέει: «Λοιπόν, ας είναι κόκκινο, κόκκινο».
Ενώ ο πιλότος της Ryanair ζύγιζε την επόμενη κίνησή του, η απομαγνητοφώνηση δείχνει πιο φρενήρεις συζητήσεις στο κέντρο ελέγχου καθώς το αεροπλάνο επρόκειτο να περάσει τα σύνορα από τη Λευκορωσία και να εισέλθει στον εναέριο χώρο της Λιθουανίας.
Ο ύποπτος αξιωματικός ασφαλείας λέει: «Ναι, [το όνομα δεν αποκαλύπτεται]. Δεν έχει πάρει [απόφαση] ακόμα, υπάρχουν μερικά λεπτά πριν βγούμε από τη ζώνη μας… κοντά στα κρατικά σύνορα. Λοιπόν, ναι, ο πιλότος ρωτά ποιο είναι το χρώμα κίτρινο ή κόκκινο, καλά [το χρώμα], του κινδύνου. Ο ελεγκτής λέει κόκκινο. Ο πιλότος παίρνει μια απόφαση μέχρι στιγμής… καλά… καλά… μάλλον αυτοί [το πλήρωμα της Ryanair] θέλουν να κερδίσουν για χρόνο επίτηδες, ποιος ξέρει».
Αλλά στο τέλος ο πιλότος υπέκυψε σε αυτό που έλεγε ο πύργος ελέγχου στο Μινσκ και δήλωσε: «MAYDAY, MAYDAY, MAYDAY… σχεδιάζουμε να εκτρέψουμε για το αεροδρόμιο του Μινσκ».
Η πτήση της Ryanair προσγειώθηκε τελικά στο αεροδρόμιο του Μινσκ.
Τι έγινε μετά
Μόλις προσγειώθηκε στο έδαφος, ήταν σαφές ότι δεν επρόκειτο για κανονική εκτροπή πτήσης.
Η Ryanair κάλεσε τις αρχές του Μινσκ 12 φορές σε ένα παράθυρο δύο ωρών πριν και μετά την προσγείωση του αεροπλάνου για να προσπαθήσει να πάρει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την απειλή, συμπεριλαμβανομένου του αιτήματος για ένα αντίγραφο του email (το οποίο ουδέποτε της παρασχέθηκε).
Τελικά, οι αρχές επέτρεψαν στο πλήρωμα και στους επιβάτες να επιστρέψουν στο αεροπλάνο τους να συνεχίσουν την πτήση. Δεν τα κατάφεραν όμως όλοι. Πριν από την απογείωση, το πλήρωμα καμπίνας πραγματοποίησε καταμέτρηση επιβατών και διαπίστωσε ότι πέντε αγνοούνταν. Ουδεμία εξήγηση δεν δόθηκε στο πλήρωμα της Ryanair από το προσωπικό εδάφους του αεροδρομίου του Μινσκ και το αεροπλάνο απογειώθηκε αφήνοντας πίσω τους πέντε επιβάτες. Ανάμεσά τους ήταν ο Λευκορώσος δημοσιογράφος Protasevich και η φίλη του.
Η έκθεση δεν προσδιορίζει τους άλλους τρεις επιβάτες – εκτός από το να πει ότι από τους πέντε, οι τρεις ήταν Λευκορώσοι, ο ένας ήταν Ρώσος και ο ένας Έλληνας – αλλά το αφεντικό της Ryanair Μάικλ Ο’ Λίρι είπε αμέσως μετά ότι πίστευε ότι πράκτορες της Λευκορωσικής KGB που ταξίδευαν στο αεροπλάνο αποβιβάστηκαν στο αεροδρόμιο.
Τον πρόδωσαν τα βιντειο των επιβατών
Στο πλαίσιο των ερευνών, ο ICAO δεν έλαβε μεγάλη βοήθεια από τις αρχές της Λευκορωσίας.
Πολύ λίγα πλάνα δόθηκαν στους ερευνητές των επιβατών που κατέβαιναν από την πτήση ή στο αεροδρόμιο. Οι αρχές της Λευκορωσίας είπαν ότι αυτό συμβαίνει επειδή το αρχείο βίντεο αποθηκεύεται μόνο για 30 ημέρες.
Αλλά τα βίντεο που κατέγραψαν οι επιβάτες δείχνουν έναν άνδρα να βρίσκεται στη ράμπα ενώ οι επιβάτες αποβιβάζονται. Ο ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας τον αναγνώρισε ως τον ύποπτο αξιωματικό της KGB.
Οι πληροφορίες που έλαβαν οι διεθνείς ερευνητές ήταν επίσης αμφίβολες.
Κανείς δεν ξέρει που βρίσκεται ο Προτασέβιτς
Μια δεύτερη απομαγνητοφώνηση, που περιλαμβάνεται στην έκθεση του ICAO που έλαβε το POLITICO, κατέγραψε μια συνομιλία μεταξύ του αναπληρωτή γενικού διευθυντή της Belaeronavigatsia, του επόπτη υπηρεσίας και του ελεγκτή, μια εβδομάδα μετά την αναγκαστική προσγείωση. Μέσα σε αυτό, ο αναπληρωτής επικεφαλής της αρχής ενθαρρύνει το ζευγάρι να κάνει κάποιες «προσαρμογές» στις αναφορές περιστατικών τους.
Ο υπηρεσία του ΟΗΕ διαπίστωσε τελικά ότι η εκτροπή της Λευκορωσίας ήταν «μια πράξη παράνομης παρέμβασης», εσκεμμένα ψευδής και έθεσε σε κίνδυνο την ασφάλεια της πτήσης.
Ο Protasevich τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό εν αναμονή της δίκης. Η τρέχουσα κατάστασή του είναι ασαφής. Τον Ιανουάριο μίλησε αχαρακτήριστα σε φιλοκυβερνητικά μέσα λέγοντας ότι δεν είναι πλέον σε κατ’ οίκον περιορισμό.
Η Σαπέγκα, η οποία καταδικάστηκε σε έξι χρόνια φυλάκιση, ζήτησε χάρη σε επιστολή της στα τέλη Ιουνίου, ζητώντας από τον Λουκασένκο επιείκεια».
Με πληροφορίες από Politico
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE