Γαμήλιο ταξίδι της Ελλάδας και της Κύπρου στην Κύθνο: Ο Καραγκιόζης γέφυρα στον χρόνο και στον χώρο
Ο Κώστας Μακρής. Φωτογραφία Αρχείου
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Δύο καραγκιοζοπαίκτες, ο Κώστας Μακρής από την γενέτειρα του ελληνικού Καραγκιόζη την Πάτρα και ο Πάμπος Χαραλάμπους από την κατεχόμενη Αμμόχωστο παρουσιάζουν το Σάββατο 16 Ιουλίου 2022 στην Κύθνο την κοινή παράσταση «Γαμήλιο ταξίδι στην Κύθνο».
Είναι όσο η πρώτη φορά που δύο μάστορες του ελληνικού θεάτρου σκιών, ο ένας από την Ελλάδα και ο άλλος την Κύπρο, συνυπογράφουν μια δημιουργία προορισμένη για τον μπερντέ του ξυπόλυτου ήρωα, που διασκέδασε, συγκίνησε, δίδαξε και φρονημάτισε ολόκληρες γενιές από την ώρα που, προς το τέλος του 10ου αιώνα, που ο θρυλικός Μίμαρος ( Δημήτης Σαρδούνης) εγκαινίασε αυτή την μορφή του λαϊκού μας θεάτρου, σαφώς διακριτή από αντίστοιχα ανατολικά και δυτικά είδη.
Γνωρίζω και συνεργάζομαι με τον Κώστα Μακρή επί δεκαετίες, πρώτα ως νεότατο βοηθό και άξιο ζωγράφο του σπουδαίου δασκάλου του Καραγκιόζη και αγαπημένου μου φίλου Γιάνναρου, κατόπιν ως εκλεκτό μάστορα του θεάτρου σκιών με τον οποίο στις 2 Αυγούστου στο Ναύπλιο θα ανεβάσουμε και το έργο «Ο Καραγκιόζης Ιχνευτής» στα πλαίσια της διοργάνωσης του Ιδρύματος Βασίλης Παπαντωνίου και του Δήμου Ναυπλίου «1922/2022 Ο Καραγκιόζης ταξιδεύει δύο αιώνες με το τραίνο».
Γνώρισα τον Πάμπο Χαραλάμπους από βιογραφικό του που με ενδιέφερε για περισσότερους λόγους. Είναι ένας νέος δημιουργός που οι θεωρητικές σπουδές του για το θέατρο και το θέαμα δεν τον έκαναν να δει τον Καραγκιόζη απλώς ως αντικείμενο έρευνας, αλλά τον ενθάρρυναν να δοκιμαστεί στο καλλιτεχνικό πεδίο, όπως δύο άλλοι Κύπριοι, ο Πάφιος, που γνώρισα μόνον τις φιγούρες του στην Λευκωσία και στο Ναύπλιο και ο Ιδαλίας που είχα την χαρά να παρουσιάσω πριν χρόνια στην εκπομπή της ΕΡΤ2 «Τα Κολλητήρια».
Από το πλούσιο βιογραφικό του, με σημαντική παρουσία και εκτός Κύπρου συγκρατώ το ταξίδι με ένα πλοίο/θέατρο Καραγκιόζη από την Κύπρο προς την Ελλάδα. Ίσως αυτό συμβαίνει γιατί και εγώ είχα πριν χρόνια ακολουθήσει το ίδιο ναυτικό/θεατρικό δρομολόγιο, αντίστροφα από Ελλάδα προς Κύπρο, με ένα θίασο που ταξίδεψε με ένα μεταγωγικό του ελληνικού στόλου στο Αιγαίο και στην Μεσόγειο και έπαιξε Τραγωδία στην Λευκωσία, την Λεμεσό και την Πάφο.
Το ενδιαφέρον μου όμως για την κοινή προσπάθεια των δύο δημιουργών είναι περισσότερο από προσωπικό. Εστιάζεται στο θέμα της παράστασής τους που με μια πρώτη ματιά φαντάζει απλό. Πρόκειται κατ’ αρχήν για ένα ακόμη «Γάμο του Καραγκιόζη» που όμως ξεφεύγει από την παραδοσιακή πλοκή:
Αντιγράφω από το δελτίο Τύπου. Ο «γείτονας» Καραγκιόζης από την Κύπρο παντρεύεται και επιθυμία της γυναίκας του είναι να έρθουν για Γαμήλιο Ταξίδι στην Ελλάδα με πρώτο σταθμό το νησί της Κύθνου. Με την άφιξή του στο νησί, τον υποδέχεται ο δικός μας Έλληνας Καραγκιόζης. Όλοι ξαφνιάζονται με την ομοιότητά τους και αναστατώνονται από το χάος των παρεξηγήσεων που δημιουργούνται!
Σημειώνω πως είναι προφανές ότι οι παρεξηγήσεις αυτές, γλωσσικές και άλλες, γνωστές από τον παραδοσιακό μας Καραγκιόζη αλλά και από την «Βαβυλωνία» του Βυζάντιου όπου οι αποστάσεις ανάμεσα στις διαφορετικές ελληνικές ντοπιολαλιές δίνουν την ευκαιρία για κωμικές καταστάσεις από όπου, όταν για παράδειγμα στον μπερντέ μιλάει ο Κρητικός, δεν λείπει το χοντρό χιούμορ.
Ας προσθέσω ότι η πλοκή αυτή επιτρέπει και ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, αν δεχτούμε ότι στον Καραγκιόζη και όχι μόνον «το αστείο είναι η σκιά του σοβαρού».
Είναι γεγονός , όπως υπογραμμίζει το δελτίο Τύπου της Παράστασης ότι η πλοκή αναδεικνύει κοινά πολιτισμικά στοιχεία που ενώνουν Ελλάδα και Κύπρο, όπως η μουσική, τα τραγούδια, οι παραδόσεις, και, βέβαια ο Καραγκιόζης. Αξίζει ωστόσο να υπογραμμίσουμε ένα άλλο στοιχείο: Την γλώσσα που με τις διαφορές των ιδιωμάτων και των διαλέκτων γίνεται το εργαλείο των κωμικών θεατρικών παρεξηγήσεων.
Η Κυπριακή μπορεί να «παρεξηγηθεί» από έναν απληροφόρητο Ελλαδίτη ως «αλλιώτικη», ακριβώς γιατί από όλες μάλλον τις ελληνικές ντοπιολαλιές είναι η πιο κοντινή στην αρχαία ελληνική. Η κωμική λοιπόν χρήση της από το θέατρο σκιών, στο συγκεκριμένο έργο που αποτελεί διαδρομή από την παρεξήγηση στην αναγνώριση και την ταύτιση, υποδηλώνει και κάτι που πηγαίνει ακόμα πιο μακριά.
Ο πολιτισμός -που η μουσική, οι παραδόσεις το θέατρο και βεβαίως η γλώσσα είναι μέρη του- είναι αυτός που γεφυρώνει τα ρήγματα και επουλώνει τις πληγές που άνοιξαν στον χώρο και στον χρόνο οι αδικίες, η βία και τα σφάλματα. Και ο φτωχός και πλούσιος σε μηνύματα Καραγκιόζης μας δείχνει πως αυτό που μοιάζει μακρινό να αποδεικνύεται τόσο κοντινό και μας δίνει την δύναμη να ζήσουμε, να δημιουργήσουμε, δηλαδή να αντισταθούμε.
Οι τέσσερις που πλαισιώνουν τον Κώστα Μακρή και τον Πάμπο Χαραλάμπους είναι οι: Πέννυ Γεωργοπούλου: σαντούρι, Σωτήρης Παπατραγιάννης: μπαγλαμάς, τραγούδι, Αργύρης Νικολάου: κιθάρα, Δημήτρης Κρανίδας: μπουζούκι.
Η παράσταση η οποία αποτελεί συνδιοργάνωση του Δήμου Κύθνου και της πολιτιστικής πρωτοβουλίας Kynthiale υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Κυπριακής Δημοκρατίας θα δοθεί στο θέατρο της Δρυοπίδας στην Δρυοπίδα της Κύθνου.
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE