Το θέμα της τουρκικής παραγγελίας των αναβαθμισμένων F-16 από τις ΗΠΑ, τα ελληνικά συμφέροντα, η κόντρα Κογκρέσου-Στέιτ Ντιπάρτμεντ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Παραλήρημα Ερντογάν εναντίον ΗΠΑ: Αντί να κατηγορεί την Τουρκία, να κοιτάξει τη Γάζα και να σταματήσει να στηρίζει το Ισραήλ [video]

Το πανεπιστήμιο Κολούμπια αναβάλλει την απομάκρυνση των καταληψιών φοιτητών: Γενικεύεται το κίνημα κατά του πολέμου στη Γάζα [videos]

«Δεν πουλάμε» λέει η μητρική του TikTok, παρά το τελεσίγραφο των ΗΠΑ: Γιατί το Κογκρέσο εκτιμά ότι η πλατφόρμα αποτελεί απειλή για την εθνική ασφάλεια

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΔΡΙΒΑ*, Διεθνολόγου

Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις είναι ένα μαύρο κουτί στην Ελλάδα. Από τη στιγμή που το πολιτικό σύστημα διαχρονικά επέλεξε να αναλώσει τις πολύ κρίσιμες ελληνοαμερικανικές σχέσεις (σε άλλους τομείς πέραν από την άμυνα) στο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών, η κακή ανάγνωσή τους οδηγεί σε πλάνες αλλά και σε πλειοδοσία λαϊκισμού από διάφορους αφελείς ή και επιτήδειους.

Η περίσταση για «επιτηδευμένη παρερμηνεία» είναι πολύ ευνοϊκή για όλους αυτούς που εκμεταλλεύονται τις βαναυσότητες που συμβαίνουν στην Ουκρανία, για να γίνει ξανά συστατικό της ελληνική πολιτικής ζωής ο αντιαμερικανισμός.

Το «φιλό» και το «αντί» στις διεθνείς σχέσεις είναι φύσει και θέσει άγονα συνθετικά. Για να δούμε ένα ειδικό θέμα της πλούσιας αμερικανοτουρκικής ατζέντας, όπως είναι αυτό της τουρκικής παραγγελίας (μαμούθ) αναβαθμισμένων F-16 (αγορά 40 και αναβάμιση 80) χρειάζεται να προχωρήσουμε σε κάποιες παραδοχές οι οποίες θα ξεδιαλύνουν το τοπίο.

• Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις είναι κακές αλλά αυτό δεν οφείλεται στην Ελλάδα.

Η Ελλάδα επωφελήθηκε και απόλυτα και σχετικά (σε σχέση με την Τουρκία) από τον επαναπροσδιορισμό της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής την τελευταία δεκαετία. Μπήκαμε στο χάρτη των σημαντικών χωρών της περιοχής από το σπάσιμο του στρατηγικής σημασίας τριγώνου Ουάσιγκτον-Ιερουσαλήμ-Άγκυρας.

Οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία, έχουν προβλήματα στρατηγικού χαρακτήρα από το 2003 όταν και η Τουρκία αρνήθηκε να δώσει άδεια διέλευσης στις ΗΠΑ για να εισέλθουν στο Ιράκ. Ωστόσο, οι αμερικανικοί σχεδιασμοί σε μια ευρύτερη περιοχή που συνδέονται ο Καύκασος και η Κεντρική Ασία με τη Μέση Ανατολή, καθιστούν την Τουρκία σημαντική.

Το σοκ της άρνησης της διέλευσης του αμερικανικού στρατού στο Ιράκ μέσω Τουρκίας, έφερε προβληματισμό στις ΗΠΑ για το οτι η Τουρκία είχε μάλλον γίνει το καλάθι εκείνο στο οποίο δεν πρέπει να βρίσκονται όλα τα αυγά. Τελικά, η επόμενη δεκαετία, και κυρίως από το 2016 και μετά, η Άγκυρα έδειξε οτι πορεύεται με την πίστη που πρώτοι ανέδειξαν οι Abramowitz και Barkey μέσω του Carnegie εδώ και σχεδόν μια δεκαετία.

Ο Ερντογάν πιστεύει οτι η Δύση τον χρειάζεται περισσότερο από ό,τι εκείνος τη Δύση. Αυτό το επανέλαβε και πριν αναχωρήσει για τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη. Οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία επιδεινώθηκαν λόγω της ειδικής σχέσης της Τουρκίας με τη Ρωσία, η οποία έφτασε μέχρι και τους S-400. Η Ελλάδα επωφελήθηκε ακριβώς γιατί οι ΗΠΑ κατάλαβαν οτι όπως είχε γίνει με το Ιράκ το 2003 έτσι θα συμβεί και με τον Βόσπορο.

Με αυτόν τον τρόπο, η Αλεξανδρούπολη πλέον ανταγωνίζεται σαν βάση το μονοπώλιο της Τουρκίας.

Τα ελληνοτουρκικά, είναι μέσα στους προβληματισμούς των ΗΠΑ αλλά αυτοί αντανακλούν τη μη διάρρηξη της ΝΑ πτέρυγας του ΝΑΤΟ και όπως ο Lesser είχε προτείνει από το 2001, οι ΗΠΑ όφειλαν να έχουν συμπληρωματικό επιδιαιτητικό ρόλο στα ελληνοτουρκικά, βάζοντας μπροστά χώρες της Ε.Ε. ή και την ίδια την Ε.Ε. Επομένως, δεν είναι τα ελληνοτουρκικά που καθορίζουν τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.

• Τα F-16 που η Τουρκία κάποια στιγμή θα πάρει.

Μια Αμερική γεμάτη πληθωρισμό και σε κοινωνικό επίπεδο έτοιμη να εκραγεί, οφείλει ταυτόχρονα να στηρίζει την Ουκρανία στον πόλεμο με τη Ρωσία, να έχει το νου της στην Ταϊβάν αλλά και στη συμφωνία με το Ιράν. Η κυβέρνηση Biden έχει πολλά να αντιμετωπίσει και γι’ αυτό και η Τουρκία βρίσκει χώρο να εκμεταλλευτεί.

Η Τουρκία μέσα από τον Πόλεμο της Ουκρανίας προσπαθεί να κερδίσει όσα περισσότερα μπορεί. Από το 2017 όταν και η Τουρκία προχώρησε σε αγορά των ρωσικών S-400, υπέπεσε σε «φρεσκοψηφισμένο» νόμο για την αντιμετώπιση των εχθρών της Αμερικής. Ο νόμος CAATSA (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act) έχει μια σημαντική παράγραφο με αρχικά CRIEEA (Countering Russian Influence in Europe and Eurasia Act).

Η εκπαραθύρωση της Τουρκίας από τη συμπαραγωγή των F-35 ήταν θέμα χρόνου και αυτή τελικά έλαβε χώρα τον Δεκέμβριο του 2020. Μετά από ένα έτος περίπου, η Τουρκία που είχε υπολογίσει στη συνύπαρξη των δύο συστημάτων (F-35 και S-400) έκανε έναν ελιγμό προκειμένου να αντισταθμιστεί το κόστος το οποίο είχε η Τουρκία όσο ήταν στο πρόγραμμα των μαχητικών 5ης γενιάς.

Απέστειλε LoR στις ΗΠΑ για αγορά 40 αναβαθμισμένων F-16 και για αναβάθμιση άλλων 80 που υπάρχουν ήδη στον τουρκικό στόλο αεροσκαφών. Η ζημιά για την Τουρκία ήταν μεγάλη καθώς βγήκε εκτός προγραμματισμού για την τουρκική αεροπορία.

Πέρυσι, ο Ερντογάν ζήτησε πάλι ραντεβού με τον πάντα περιφρονητικό προς αυτόν πρόεδρο Biden, και ο Αμερικανός πρόεδρος παρέπεμψε στο Κογκρέσο. Εκεί για καλό της Ελλάδας υπάρχει ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων. Ο ίδιος έχει αφήσει να εννοηθεί πως όσο είναι σε αυτή τη θέση, η Τουρκία δε θα καταφέρει να αγοράσει αυτά τα όπλα, καθώς αντιστρατεύεται τα αμερικανικά συμφέροντα.

Οι ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ, είναι τον προσεχή Νοέμβριο και αναμένουμε να δούμε το νέο Κογκρέσο. Η Τουρκία έχει εθνικές εκλογές εντός του 2023 με κάποιους να θεωρούν οτι μπορεί ο Ερντογάν να τις κάνει πρόωρες. Η παραγγελία αυτή με αποδέκτη τη Lockheed Martin αγγίζει συνολικά τα 6 δις. $.

Στόχος της Ελλάδας ήταν και είναι, να είναι ένα βήμα μπροστά από την Τουρκία η οποία μέχρι και το 2017 είχε τη δυνατότητα να αποκτήσει 100 μαχητικά F-35 συν τις όποιες άλλες αναβαθμίσεις. Η Ελλάδα οφείλει να επιταχύνει την αναβάθμιση όλων των F-16 γιατί πολύ απλά, το πάγωμα των F-16 δε θα είναι για πάντα. Καμιά εταιρεία στο σύγχρονο κόσμο δεν είναι διατεθειμένη να χάσει 6 δις $.

Η καθυστέρηση της τουρκικής αναβάθμισης των F-16 είναι ευνοϊκή για την Ελλάδα αλλά είναι καθυστέρηση και όχι ακύρωση. Είναι στόχος μας να είμαστε μπροστά ένα βήμα από την Τουρκία, σε όλα τα επίπεδα και έτσι και η ελληνική αγορά F-35, μας προσφέρει ισορροπία ακόμη και στην περίπτωση που η Τουρκία επιστρέψει στη συμπαραγωγή των F-35 με τερματισμό των S-400.

• Kόντρα Κογκρέσου με το State Department.

Στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, το θέμα των F-16 ήταν μέσα στο ευρύτερο παζάρι της Τουρκίας για την είσοδο της Σουηδίας και της Φινλανδίας στους κόλπους του Βορειοατλαντικού Συμφώνου.

Η Τουρκία μαζεύει υποσχέσεις. Για τις ΗΠΑ είναι πολύ βολικό πλέον να παίζει με την κλεψύδρα με τον Ερντογάν ο οποίος βρίσκεται σε προεκλογικό έτος. Ένα ζήτημα που απασχολεί τους Αμερικανούς, είναι το αν είναι σωστό να πριμοδοτηθεί ένας πρόεδρος που κανείς στις ΗΠΑ δεν θέλει.

Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία προκαλεί ερωτηματικά για το ίδιο της το πολιτικό μέλλον. Πολλές φορές έχει επικρατήσει στην Αμερική το σκεπτικό «The devil you know» για περιπτώσεις σαν τον Ερντογάν. Από την άλλη, η θεσμική μνήμη κρατών-μελών και του ίδιου του ΝΑΤΟ κατέγραψε πως δεν είναι δυνατόν να συνεχίζονται οι εκβιασμοί της Τουρκίας.

Στην Ελλάδα, το θέμα των F-16 όπως και κάθε ζητήμα των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, συνήθως αντιμετωπίζεται συναισθηματικά, από κάθε λογής πλανόδιους μικροπολιτευτές για λόγους λαϊκισμού, που παραπληροφορούν προκειμένου συστηματικά να καταστήσουν αναγκαία μια αλλαγή στρατηγικού προσανατολισμού της Ελλάδας. Η ουσία είναι οτι η Ελλάδα δεν πρέπει να καθυστερήσει την δική της αναβάθμιση στα δικά της αεροσκάφη.

Πρώτα κοιτάμε τι κάνει η Ελλάδα και όχι αυτό το πραγματικά αφελές «που το πάει ο Ερντογάν;» το οποίο είναι αντικείμενο αμπελοφιλοσοφίας και όχι εξωτερικής πολιτικής. Το πιο σημαντικό είναι οτι ο Menendez ως ένα από τα 4 πρόσωπα που είναι τόσο ισχυρά στην αμερικανική εξωτερική πολιτική (πρόεδρος, αντιπρόεδρος, υπουργός Εξωτερικών οι άλλοι ισχυρότεροι).

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, είχε πιέσει το Κογκρέσο προκειμένου να απελευθερωθούν οι πωλήσεις όπλων σε Τουρκία και Ινδία. Ο Menendez ήταν ακλόνητος, καθώς έχει ευρεία διακομματική συναίνεση σε αυτό το θέμα. Η Σύνοδος του ΝΑΤΟ θα φέρει αρκετές υποσχέσεις για την Τουρκία.

Ο Ερντογάν έχει ανάγκη το «πανηγύρι» στο εσωτερικό του. Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα δεν πρέπει να έχει αυτοσκοπό την ακύρωση της πώλησης των F-16 στην Τουρκία, η οποία κάποια στιγμή θα γίνει. Ευκαιρία είναι για την Ελλάδα, να εκμεταλλευτεί την πιθανή πώληση των αναβαθμισμένων μαχητικών στην Τουρκία, κάνοντας αίτημα για περαιτέρω ξεκλείδωμα του αμερικανικού οπλοστασίου, που ήδη έχει αρχίσει να ανοίγει.

Ο σκοπός μας είναι να έχουμε ποιοτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους Τούρκους και κυρίως, να είμαστε ένα βήμα μπροστά. Ο Menendez τόσα χρόνια, δε μας είπε ούτε ένα ψέμα. Έχει πει πρόσφατα ότι όσο είναι αυτός, η Τουρκία δε θα τα προμηθευτεί, έχοντας σίγουρα γνώση και το τι συνεπάγεται η σύγκρουση «γραφείων» στις ΗΠΑ, όπως ο Allison ανέλυσε κάποτε στο γραφειοκρατικό μοντέλο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Η Ελλάδα οφείλει να ξέρει να εκτιμά τον πολιτικό χρόνο ανθρώπων σαν τοn Menendez καθώς σίγουρα δεν υπάρχουν τέτοιοι κάθε μήνα στην αμερικανική πολιτική.

*Διεθνολόγος -Συντονιστής του Τομέα Ευρασίας & Ν. Α. Ευρώπης στο ΙΔΙΣ – Research Fellow in HALC (Hellenic American Leadership Council)

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ ΚΑΙ ΕΔΩ

Τι να διεκδικήσουμε από τις ΗΠΑ στα ελληνοτουρκικά; Να γίνει σαφές ότι η Τουρκία θα προκαλέσει ρήγμα στη ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ αν αποτολμήσει το οτιδήποτε