Ο Ερντογάν γράφει τους Ευρωπαίους στα παλιά του τα παπούτσια: Άτολμοι, δειλοί, συμφεροντολόγοι…
File Photo: Η Καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ με τον πρόεδρο της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, στις Βρυξέλλες. Copyright: European Union
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Οι ανακοινώσεις που αποφασίζονται στις Συνόδους Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μερικές φορές τόσο αόριστες, ώστε όλα να παραμένουν ανοιχτά: Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι οι διατυπώσεις τον Ιούλιο για τη διασύνδεση μεταξύ του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Κράτους Δικαίου.
Διαφορετικά όμως ήταν τα πράγματα στις αρχές Οκτωβρίου. Το μήνυμα προς την Τουρκία ήταν σαφές:
«Σε περίπτωση εκ νέου μονομερών μέτρων ή προκλητικών παραβιάσεων του Διεθνούς Δικαίου», η Ε.Ε. «θα αξιοποιήσει όλα τα εργαλεία και τις επιλογές που διαθέτει».
Τα παραπάνω αναφέρονται στο ρεπορτάζ του ανταποκριτή της εφημερίδας στην εφημερίδα Süddeutsche Zeitung στην Κωνσταντινούπολη Tomas Avenarius, του κοινοβουλευτικού συντάκτη Daniel Brössler και του ανταποκριτή στις Βρυξέλλες Matthias Kolb.
Σημειώνει μεταξύ άλλων:
Τίτλος: «Το τέλος των ψευδαισθήσεων»
Υπότιτλος: «Κατά τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε., οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων θα πρέπει να αποφασίσουν και το πώς θα αντιμετωπίσουν από εδώ και πέρα την Τουρκία. Παρά τις προειδοποιήσεις, ο Πρόεδρος Erdoğan συνεχίζει να αναζητά πρώτες ύλες στη Μεσόγειο -και βασίζεται στο ότι η ΕΕ δεν θα είναι σε θέση να συμφωνήσει σε κυρώσεις»
Και μετά από εννέα ώρες διαπραγματεύσεων οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων έθεσαν επίσης και ένα χρονικό όριο: «Θα παρακολουθούν στενά» τις εξελίξεις και «θα λάβουν τις κατάλληλες αποφάσεις, το αργότερο κατά τη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου».
Πριν από αυτή τη συνάντηση, η οποία ξεκινά σήμερα Πέμπτη, οι Υπουργοί Εξωτερικών συζήτησαν πώς έχει η κατάσταση. «Έχει επιδεινωθεί», δήλωσε ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική Josep Borrell. Όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. συμφωνούν ότι η Τουρκία δεν έχει πραγματοποιήσει την απαραίτητη αλλαγή κατεύθυνσης.
Οι ηγέτες βρίσκονται πλέον στα πρόθυρα λήψης απόφαση για τα μέτρα εκείνα που ειδικά η Καγκελάριος Angela Merkel ήθελε πριν από δύο μήνες να αποφύγει: Τις κυρώσεις. Εκτός από την Κύπρο και την Ελλάδα, οι οποίες κατηγορούν την Τουρκία ότι αναζητά πρώτες ύλες στην επικράτειά τους, για την επιβολή κυρώσεων πίεσαν τότε η Αυστρία και η Γαλλία.
Η Merkel και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel κατάφεραν να διαπραγματευτούν μια αναβολή και να προσφέρουν στην Άγκυρα μια «θετική πολιτική ατζέντα ΕΕ-Τουρκίας», επί της οποίας θα υπήρχε συνεργασία, όταν θα λάμβανε τέλος η κλιμάκωση της κατάστασης. Όλος ο κόσμος είδε στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής την υπόσχεση για «εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης» και τη διευκόλυνση του εμπορίου.
Το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan συνεχίζει τις προκλήσεις, προσβολές και τα μονομερή βήματα, όπως η ενεργοποίηση του ρωσικού συστήματος πυραυλικής άμυνας S-400, αξιολογείται στις Βρυξέλλες ως απόδειξη ότι δεν ενδιαφέρεται για την πρόταση ή δεν έχει την Ε.Ε. ικανή να επιδείξει σκληρότητα.
«Το διακύβευμα είναι η αξιοπιστία μας», δηλώνει διπλωμάτης της ΕΕ και παραπέμπει στη νέα κυβέρνηση στις ΗΠΑ. Λέγεται ότι το κατά πόσον θα ληφθούν μέτρα έχει σχεδόν αποφασιστεί, και το ζήτημα είναι το ποιά. Εκτός από την Ιταλία και την Ισπανία, και η Γερμανία αναφέρεται ως μία από τις χώρες που πατούν το φρένο στην επιβολή κυρώσεων. Στο Βερολίνο τονίζεται υπομονετικά ότι η Τουρκία αποτελεί μέλος του ΝΑΤΟ, έχει υποδεχθεί εκατομμύρια πρόσφυγες και συνεργάζεται με την ΕΕ σε θέματα Μετανάστευσης. Οι σκεπτικιστές τονίζουν ότι ο Erdoğan άνοιξε τα σύνορα για τους πρόσφυγες στα τέλη Φεβρουαρίου, κάτι που έχει ξεχαστεί λόγω του κορωνοϊού.
Η Merkel διαδραματίζει βασικό ρόλο και λόγω της Γερμανικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ. Ήδη το καλοκαίρι κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια σε τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Erdoğan και τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για να σταματήσει η κλιμάκωση στο Αιγαίο. Επομένως, από τη μια πλευρά έπρεπε να διαδραματίσει το ρόλο του μεσολαβητή, από την άλλη ήταν υποχρεωμένη να επιδείξει αλληλεγγύη προς την Ελλάδα και την Κύπρο. Αυτό καθιστά τη θέση της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης εξαιρετικά περίπλοκη.
Αυτό το αντελήφθη και ο Υπουργός Εξωτερικών Heiko Maas (SPD), ο οποίος ταξίδεψε στην περιοχή τον Οκτώβριο. Στην πραγματικότητα σχεδίαζε να επισκεφθεί την Άγκυρα μετά τη Λευκωσία και την Αθήνα, αλλά λίγο πριν γίνει αυτό η Τουρκία έστειλε για μια ακόμα φορά το ερευνητικό σκάφος Oruç Reis συνοδευόμενο από δύο πολεμικά πλοία.
«Εντελώς περιττή και προκλητική» χαρακτήρισε την ενέργεια ο Maas στην Αθήνα. Εξέφρασε την κατανόησή του για τη «βαθιά απογοήτευση» με τα μονομερή βήματα της Τουρκίας και ακύρωσε την πτήση προς την Άγκυρα.
Μετά από αυτό αναπτύχθηκε στην Κύπρο και την Ελλάδα η πεποίθηση ότι το Βερολίνο δεν θα έτρεφε πλέον ψευδαισθήσεις για τον Erdoğan και ότι θα άνοιγε το δρόμο για κυρώσεις. Το γεγονός ότι η Merkel παρέμεινε δύσπιστη προκάλεσε απογοήτευση και στο Παρίσι.
Ο Πρόεδρος Emmanuel Macron τάσσεται υπέρ μιας σκληρής στάσης έναντι του Erdoğan, του οποίου τις ενέργειες θεωρεί απαράδεκτες όχι μόνο στη Μεσόγειο, αλλά και στη Συρία και τη Λιβύη. Σε αυτά προστέθηκε η έκκληση του Erdoğan για μποϊκοτάζ γαλλικών προϊόντων λόγω της αντίδρασης του Macron στην αποκεφαλισμό ενός Γάλλου δασκάλου από ισλαμιστή.
O Macron θα ήθελε η Merkel να εγκαταλείψει την προσεκτική της πολιτική γραμμή έναντι της Άγκυρας. Αυτή η προσδοκία υπάρχει και στο Βερολίνο.
Ο εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του FDP, Bijan Djir-Sarai, ζήτησε εκτός από τον άμεσο τερματισμό των ενταξιακών συνομιλιών με την ΕΕ την επιβολή κυρώσεων εναντίον προσώπων και την διακοπή όλων των εξαγωγών όπλων προς την Τουρκία.
Η προσδοκία επιβολής εμπάργκο όπλων σε μέλος του ΝΑΤΟ, όπως ζητά η Ελλάδα, θεωρείται μάταιη. Ρεαλιστικό ενδεχόμενο είναι αυτό που σκιαγραφεί ο Manfred Weber, επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Χριστιανοδημοκρατών στο Ευρωκοινοβούλιο:
Λόγω των συνεχιζόμενων γεωτρήσεων για την αναζήτηση φυσικού αερίου στα ανοιχτά της Κύπρου, θα ήταν δυνατόν να επιβληθεί απαγόρευση εισόδου στην Ε.Ε. και πάγωμα τραπεζικών λογαριασμών και σε άλλα πρόσωπα.
«Επιπλέον, ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Borrell θα πρέπει να λάβει γραπτή εντολή για την προετοιμασία πιθανών κυρώσεων σε βάρος του τραπεζικού τομέα ή του τομέα της Ενέργειας στην Τουρκία», απαίτησε ο πολιτικός του CSU.
Και ο Erdoğan; Στη διαμάχη για τις πρώτες ύλες στην Ανατολική Μεσόγειο, ζητά «να δοθεί μία ευκαιρία στη διπλωματία» και να συγκεντρωθούν όλοι οι παράγοντες γύρω από ένα τραπέζι. Στην ΕΕ επιρρίπτει «στρατηγική τύφλωση»: Επιτρέπει – λέει – στην Κύπρο και στην Ελλάδα να την «εργαλειοποιούν» στο Κυπριακό και στο πλαίσιο της αντιδικίας για τις θαλάσσιες περιοχές.
Ορισμένες από τις αξιώσεις της Τουρκίας μπορεί να δικαιολογούνται βάσει του Διεθνούς Δικαίου, αλλά σίγουρα όχι όλες. Επιπλέον, η Άγκυρα δεν είναι έτοιμη να προσφύγει στα διεθνή δικαστήρια και εμμένει στην πολιτική των απειλών.
Το γεγονός ότι το Oruç Reis αποσύρθηκε στα τέλη Νοεμβρίου δεν σημαίνει τίποτα: Το ερευνητικό σκάφος είχε και πρωτύτερα καταπλεύσει σε τουρκικά λιμάνια για να επανεμφανιστεί αργότερα στις αμφισβητούμενες θαλάσσιες περιοχές. «Είναι πολύ λίγο και έρχεται πολύ αργά», λέγεται συχνά από διπλωμάτες της ΕΕ.
Μία ακόμα επιβάρυνση για την Τουρκία προέρχεται από την πολιτική της για το Κυπριακό. Πρόσφατα η Άγκυρα εγκατέλειψε την προσέγγιση των Ηνωμένων Εθνών για επανένωση του νησιού, το οποίο έχει διαιρεθεί από το 1974, και πλέον υποστηρίζει «τη λύση των δύο κρατών».
ΠΗΓΗ: Süddeutsche Zeitung, Tomas Avenarius, Daniel Brössler και Matthias Kolb
Το προστατευτικό χέρι της κ. Μέρκελ πάνω από τον Ταγίπ Ερντογάν: Προκλητικός, μας χλευάζει…