Νέα κρίση τραπεζών και χρέους απειλεί τη Νότια Ευρώπη: Μεγάλη αδυναμία αποπληρωμής δανείων
File Photo: Λεπτομέρεια του κτιρίου της Τράπεζας της Ελλάδος. ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΒΛΑΧΟΣ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Μέχρι στιγμής, οι τράπεζες στην Ευρώπη έχουν περάσει χωρίς πολλά προβλήματα την κρίση του κορωνοϊού χάρη στα χωρίς προηγούμενο προγράμματα βοήθειας για την οικονομία και τις επιχειρήσεις, γράφει η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt.
Σημειώνει ότι τους πρώτους εννέα μήνες του τρέχοντος έτους, οι τράπεζες σε ολόκληρη την Ευρώπη που εκπροσωπούνται στο χρηματιστηριακό δείκτη Stoxx Europe 600 αναγκάστηκαν μεν να ενισχύσουν σημαντικά τα αποθεματικά τους για την περίπτωση κινδύνου, από 41 δις Ευρώ το προηγούμενο έτος σε σχεδόν 70 δις Ευρώ στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2020.
To εισαγωγικό κείμενο του άρθρου και το κομμάτι που αφορά την Ελλάδα, γραμμένο από τον ανταποκριτή της εφημερίδας Handelsblatt στην Αθήνα Gerd Höhler. Συμμετέχουν επίσης οι: Regina Krieger, Sandra Louven, Gerd Höhler, Michael Maisch.
Αλλά αυτή η τιμή βρίσκεται πολύ πιο κάτω από τις επιβαρύνσεις, με τις οποίες βρέθηκαν αντιμέτωπες οι τράπεζες κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Ο Andrea Enria, ανώτατος επόπτης του τραπεζικού συστήματος στην ΕΚΤ, φοβάται ότι αυτός ο λογαριασμός ζημιών είναι προσωρινός και ότι, στο χειρότερο σενάριο, τα «κόκκινα δάνεια» θα μπορούσαν να ανέλθουν συνολικά έως και στα 1,4 τρις Ευρώ για όλες τις τράπεζες της Νομισματικής Ένωσης. Αυτό το μέγεθος είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο κατά το έτος του τρόμου 2009.
Ιδιαίτερη προσοχή δίδεται στις τράπεζες της Νότιας Ευρώπης, πολλές από τις οποίες έχουν ακόμα να παλέψουν με παλαιά βάρη από την πρόσφατη κρίση. Ενώ στη Γερμανία το μερίδιο των επισφαλών δανείων στον συνολικό τραπεζικό δανεισμό ήταν 1,3% στο τέλος του β’ τριμήνου, στην Ισπανία ήταν 3%, 6% στην Ιταλία και στην Ελλάδα μάλιστα 30%.
Σύμφωνα με μελέτη του γαλλικού Οικονομικού Πανεπιστημίου IESEG, οι μεσαίου μεγέθους τράπεζες στην Ιταλία, τη Γαλλία, την Ισπανία, την Κύπρο και την Ελλάδα θα αισθανθούν ιδιαίτερα τις συνέπειες της πανδημίας Covid-19. Για το σκοπό αυτό, η μελέτη εξέτασε ανά τράπεζα ποια πιστωτικά ιδρύματα δραστηριοποιούνται ιδιαίτερα σε τομείς που πλήττονται σοβαρά από την πανδημία και πόσο σκληρή θα είναι η πανδημία στις χώρες όπου εδρεύουν.
Κυρίως οι ιταλικές τράπεζες εμφανίζονται ψηλά στη λίστα, για παράδειγμα οι Credito Emiliano, Banco BPM, αλλά και η Banca Monte dei Paschi. Στην Ισπανία, οι ερευνητές βλέπουν να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερους κινδύνους η Bankinter και η Banco de Sabadell, στην Ελλάδα η Τράπεζα Πειραιώς και η Eurobank Ergasias.
- Ελλάδα – Μεγάλος όγκος «κόκκινων δανείων» στους ισολογισμούς
Θα ήταν μία εξέλιξη που θα λειτουργούσε απελευθερωτικά: Η Alpha Bank σχεδιάζει να πουλήσει «κόκκινα δάνεια» ονομαστικής αξίας 10,8 δις Ευρώ στην επενδυτική εταιρεία Davidson Kemper μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Το χαρτοφυλάκιο με το όνομα Galaxy περιλαμβάνει περίπου το ήμισυ όλων των μη εξυπηρετούμενων αξιώσεων του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος –πρόκειται για μεγάλη ελάφρυνση.
Αλλά πόσο καιρό θα διαρκέσει; Το επόμενο κύμα «κόκκινων δανείων» έχει ήδη προαναγγελθεί. Η Ελλάδα βρίσκεται πάλι σε Lockdown από τις αρχές Νοεμβρίου. Η πανδημία θα συρρικνώσει το ΑΕΠ κατά 10,5% φέτος, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη επίσημη εκτίμηση. Για τις τράπεζες αυτό σημαίνει νέους πιστωτικούς κινδύνους.
Η ύφεση λόγω του κορωνοϊού έρχεται σε εξαιρετικά ακατάλληλη στιγμή για τα χρηματοπιστωτικά ινστιτούτα. Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες -η Alpha Bank, η Eurobank, η Εθνική Τράπεζα και η Τράπεζα Πειραιώς- εξακολουθούν να παλεύουν με τεράστιους όγκους «κόκκινων δανείων» που έχουν συσσωρευτεί κατά τα χρόνια της κρίσης χρέους. Το 2016 περίπου το ήμισυ όλων των χορηγηθέντων δανείων ήταν μη εξυπηρετούμενα ή διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο να καταστούν «κόκκινα».
Οι τράπεζες έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο σε σχέση με τη μείωση αυτών των πιστωτικών κινδύνων. Το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων μειώθηκε από πάνω από 35% στο τέλος του 2019 σε 30,3% στα τέλη Ιουνίου του 2020.
Μέχρι το τέλος του 2021 οι τράπεζες ήθελαν να αυξήσουν το ποσοστό σε κάτω από το 20%, το 2022 μάλιστα ακόμη και κάτω από το 10%. Αυτό υποσχέθηκαν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στη ρυθμιστική Αρχή της ΕΚΤ SSM. Αλλά αυτά όλα ίσχυαν πριν από τον κορωνοϊό.
Φόβος για νέους πιστωτικούς κινδύνους
Τώρα υπάρχει ο κίνδυνος μεγάλου πισωγυρίσματος στην προσπάθεια ξεκαθαρίσματος των δανειακών χαρτοφυλακίων. Ο ανώτατος επόπτης της ΕΚΤ Enria βλέπει μεν «απίστευτη πρόοδο» από τις ελληνικές τράπεζες σε σχέση με τη μείωση των προβληματικών δανείων, αλλά καλεί τις τράπεζες να επιταχύνουν την εξυγίανση των ισολογισμών τους. «Δεν είναι η ώρα του να περιμένουμε απλώς για να δούμε», είπε ο Enria σε συνέντευξή του στην EΡΤ.
Το αποφασιστικό ξεκαθάρισμα των δανειακών χαρτοφυλακίων είναι πλέον ακόμα πιο επείγον, καθώς η σοβαρή ύφεση που προκλήθηκε από τον Covid-19 θα οδηγήσει σε νέους πιστωτικούς κινδύνους. «Το δίδαγμα από την τελευταία χρηματοπιστωτική κρίση είναι ότι εάν δεν ξεκαθαρίσουμε γρήγορα τους ισολογισμούς των τραπεζών, δεν θα είναι τα ιδρύματα σε θέση να υποστηρίξουν την οικονομική ανάκαμψη και την επιστροφή στο προ κρίσης επίπεδο».
Πραγματικά, η ύφεση του κορωνοϊού φέρνει σε δύσκολη θέση αναρίθμητους Έλληνες οφειλέτες. Μόλις το καλοκαίρι, τραπεζικοί κύκλοι ανέμεναν νέα «κόκκινα δάνεια» όγκου περίπου 5 δις Ευρώ ως αποτέλεσμα της πανδημίας. Τώρα που η χώρα βρίσκεται στο δεύτερο Lockdown, νεότερες εκτιμήσεις βρίσκονται στην τάξη μεγέθους των 10 δις Ευρώ. Οι αναγκαστικές απώλειες θα εξασθενήσουν τα ίδια κεφάλαια.
Με δείκτη ιδίων κεφαλαίων 16,67% κατά μέσο όρο στον κλάδο, τα τέσσερα συστημικά χρηματοπιστωτικά ινστιτούτα δεν βρίσκονται σε συγκριτικά κακή θέση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αλλά «μια νέα γενιά επισφαλών δανείων θα μπορούσε να πάει πίσω τις προσπάθειες εξυγίανσης των ισολογισμών των τραπεζών», φοβάται ο Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας.
- Οι τόκοι και η αποπληρωμή τέθηκαν σε αναστολή
Προκειμένου να ικανοποιήσουν τους οφειλέτες, οι τράπεζες ανέστειλαν τους τόκους και την αποπληρωμή δανείων με όγκο 26 δις Ευρώ. Το μορατόριουμ, από το οποίο θα επωφεληθούν σχεδόν 400.000 δανειολήπτες, θα εκπνεύσει σταδιακά το επόμενο έτος. Αλλά το αν οι οφειλέτες θα είναι εν συνεχεία σε θέση να εξυπηρετήσουν και πάλι τα δάνεια τους εξαρτάται από την περαιτέρω πορεία της πανδημίας και της οικονομίας.
Ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας μόλις μείωσε τις προβλέψεις για την ανάπτυξη το 2021 από 7,5% σε 4,8%. Ο Φωκίων Καραβίας, Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank, εκτιμά ότι περίπου το 20% των δανείων που βρίσκονται τώρα σε αναστολή θα καταστούν μη εξυπηρετούμενα μετά το τέλος του μορατόριουμ.
Άλλοι οικονομικοί εμπειρογνώμονες αναμένουν να γίνει «κόκκινο» το 25% των δανείων ή και μεγαλύτερο ποσοστό. Η Eurobank βρίσκεται σε συγκριτικά καλή θέση: Στο τέλος του γ’ τριμήνου κατάφερε να μειώσει παραπάνω από το ήμισυ το μερίδιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε σύγκριση με το 2019 φτάνοντας στο 14,9%.
Σε άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως στην Τράπεζα Πειραιώς, η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη. Οι υψηλότερες προβλέψεις πιστωτικών κινδύνων επιβάρυναν τα αποτελέσματα του γ’ τριμήνου. Το 48,3% των απαιτήσεων δεν εξυπηρετείται. Είναι το υψηλότερο ποσοστό στον κλάδο. Η τράπεζα βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με την κρατικοποίησή της.
Η Τράπεζα Πειραιώς έπρεπε να εμβάσει στις 2 Δεκεμβρίου 196 εκ. Ευρώ στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Πρόκειται για τόκους επί ενός υποχρεωτικά μετατρέψιμου δανείου 2,04 δις Ευρώ, το οποίο το ΤΧΣ αγόρασε το 2015 για να ανακεφαλαιοποιήσει την προβληματική τράπεζα. Η Τράπεζα Πειραιώς επέστρεψε μεν τα χρήματα για τους τόκους, όμως η τραπεζική ρυθμιστική αρχή της ΕΚΤ SSM, η οποία είναι αρμόδια να εγκρίνει πληρωμές μερισμάτων των ελληνικών τραπεζών, απαγόρευσε τώρα την πληρωμή.
Η SSM θέλει να ενισχύσει η τράπεζα περαιτέρω τα ίδια κεφάλαιά της. Έτσι, το ομόλογο θα μετατραπεί τον Δεκέμβριο σε μετοχές. Το μερίδιο του ΤΧΣ στην Τράπεζα Πειραιώς θα αυξηθεί από 26,4 σε 61,3%. Η κρατικοποίηση του χρηματοπιστωτικού ινστιτούτου θα αποτελέσει μόνο μια μεταβατική φάση. Μετά από ένα πρόγραμμα εξυγίανσης, το οποίο προβλέπει κυρίως την πώληση μη εξυπηρετούμενων δανείων, η κυβέρνηση σκοπεύει να ιδιωτικοποιήσει και πάλι την τράπεζα κατά τη διάρκεια του 2021, υπό την προϋπόθεση εύρεσης επενδυτών.
Αντίθετα, οι μέτοχοι εκτιμούν την πρόοδο που σημείωσαν οι τράπεζες στη μείωση των προβληματικών δανείων και είναι αισιόδοξοι για το μέλλον των ελληνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων: Ο τραπεζικός δείκτης FTSB αυξήθηκε κατά 87% από τις αρχές Νοεμβρίου.
ΠΗΓΗ: Handelsblatt/ Regina Krieger, Sandra Louven, Gerd Höhler, Michael Maisch, Hohe Kreditausfälle drohen: Die Angst vor einer neuen Bankenkrise wächst
Οι αμπελοφιλοσοφίες του Γιάννη Στουρνάρα για τις τράπεζες και την πανδημία: Για όλα …”ειδικός”!