FILE PHOTO: Ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε, με την Καγκελάριο της Γερμανίας, Άγγελα Μέρκελ, την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen και τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε., στις Βρυξέλλες. FRANCISCO SECO / POOL
Αυτό που κάνει τη διαφορά για την Ευρωπαϊκή Ένωση μεταξύ των χωρών, οι οποίες θεωρούνται στρατηγικά σημαντικές ή μάλλον ασήμαντες, μπορεί να φανεί στο παράδειγμα της Λευκορωσίας και της Τουρκίας, γράφει η γερμανική Frankfurter Rundschau.
Ενώ οι Υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ -στην τηλεδιάσκεψη την Παρασκευής- αντέδρασαν με την απειλή σκληρών οικονομικών κυρώσεων σχετικά με τις επιθέσεις σε αντικυβερνητικούς διαδηλωτές από τις δυνάμεις ασφαλείας της Λευκορωσίας, συμφώνησαν σε μια ήπια έκκληση για διπλωματικές πρωτοβουλίες -για να κερδίσουν χρόνο- μπροστά στις ολοένα και πιο ισχυρές προκλήσεις της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο εναντίον των κρατών-μελών της ΕΕ, Ελλάδας και Κύπρου.
Πράγματι, ο κίνδυνος στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ των δύο εταίρων του ΝΑΤΟ Τουρκίας και Ελλάδας αυξάνεται καθημερινά. Το υπόβαθρο είναι η συνεχιζόμενη διαμάχη για την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στην ανατολική Μεσόγειο.
Κατά τη γνώμη της Ελλάδας, η οποία είναι σύμφωνη με το διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, η διαφιλονικούμενη θαλάσσια περιοχή ανήκει στην υφαλοκρηπίδα της των 200 συνολικά μιλίων και συνεπώς στην ΑΟΖ της. Η χρήση του τουρκικού ερευνητικού σκάφους είναι επομένως παράνομη. Από την άλλη πλευρά, η φτωχή σε υδρογονάνθρακες Τουρκία αρνείται την ελληνική αξίωση για υφαλοκρηπίδα νότια της Κρήτης και γύρω από τη Ρόδο και επιμένει στο δικαίωμά της ότι διεξάγει έρευνες στην περιοχή της δικής της υφαλοκρηπίδας.
Ωστόσο, στο παρελθόν είχε παραλείψει να διασφαλίσει αυτή τη νομική ερμηνεία βάσει του διεθνούς δικαίου, καθώς είναι μία από τις λίγες χώρες στον κόσμο δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας που αφορά την εμπορική εκμετάλλευση των θαλάσσιων περιοχών και η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1994.
Εκτός από τις δύσκολες συγκρούσεις κυριαρχίας με την Ελλάδα, οι οποίες μπορούν να επιλυθούν, το κύριο εμπόδιο για μια τουρκική υποχώρηση είναι το ανεπίλυτο Κυπριακό πρόβλημα. Μέχρι στιγμής, η Τουρκία έχει βασίσει τις αξιώσεις της για υδρογονάνθρακες κυρίως στα δικαιώματα της τουρκικής εθνοτικής ομάδας στο βόρειο τμήμα της κατεχόμενης Κύπρου.
Η άρνησή της να υπογράψει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας συνδέεται με το γεγονός ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την κυβέρνηση της (Ελληνικής) Κυπριακής Δημοκρατίας και ως εκ τούτου, αρνείται να διαπραγματευτεί επίσημα. Αντιστρόφως, οι Ελληνο-κύπριοι εκμεταλλεύονται την τουρκική στάση μπλοκαρίσματος, κάνοντας λόγο για ‘δηλητηριασμένες’ συνομιλίες.
Η αλήθεια είναι ότι η Τουρκία, με την πολιτική των κανονιοφόρων, καθιστά σαφές ότι κανείς δεν πρέπει να την αγνοεί ως παράγοντα στην ανατολική Μεσόγειο.
Ενάντια στις χλιαρές διαμαρτυρίες της ΕΕ, η Τουρκία κάνει γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ για περισσότερο από ένα χρόνο. Η Λευκωσία δεν διαθέτει αποτελεσματικά μέσα άμυνας – σε αντίθεση με την Ελλάδα, η οποία διαθέτει ισχυρό στόλο. Όσο η Τουρκία διεξάγει μόνο σεισμικές έρευνες, κινείται στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, αλλά μόλις ξεκινήσει γεωτρήσεις σε διεθνώς αναγνωρισμένη ελληνική περιοχή, δεν αφήνει άλλη επιλογή στην Αθήνα παρά να απαντήσει στρατιωτικά.
Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος, Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος είναι στην πραγματικότητα άνθρωπος που τηρεί της ισορροπίες, δήλωσε την Πέμπτη ότι θα συνέχιζε τις συνομιλίες. “Αλλά καμία πρόκληση δεν θα μείνει αναπάντητη.” Και ο Erdogan τονίζει συνεχώς ότι θέλει να διαπραγματευτεί. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, κατηγόρησε την Ελλάδα για “δολιότητα” και δήλωσε το Σάββατο ότι η Άγκυρα δεν θα περιοριστεί από τις απειλές. “Δεν θα υποκύψουμε ποτέ στη ληστεία της υφαλοκρηπίδας μας.”
Ο τούρκος Πρόεδρος αμφισβητεί ακόμη και την ειρηνευτική Συνθήκη της Λωζάννης του 1923, η οποία καθορίζει τα κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή. Με την κλιμάκωση, ο Erdogan πιθανότατα να θέλει τουλάχιστον να του επιτρέψει η ΕΕ να εκμεταλλευτεί τους υδρογονάνθρακες γύρω από το Καστελόριζο. Επιπρόσθετα, χρειάζεται κρίσεις στην εξωτερική πολιτική για να απομακρύνει την προσοχή από τη δραματική οικονομική κατάσταση στην πατρίδα του, ενώ πιθανότατα δεν θα δίσταζε να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη για αυτό.
Αυτός είναι και ο λόγος που είναι τώρα η σειρά της ΕΕ. Ωστόσο, οι διαμορφωτές εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχουν ακόμη δείξει δείγματα αναθεώρησης της αποτυχημένης πολιτικής κατευνασμού προς τον Erdogan. Αυτή η επιεικής στάση δεν οφείλεται μόνο σε οικονομικούς λόγους, αλλά βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον φόβο της εκβιαστικής προσφυγικής πολιτικής του Erdogan και εκπροσωπείται κυρίως από τη Γερμανίδα καγκελάριο Angela Merkel, η οποία, ως Πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ, επιδιώκει επί του παρόντος διαμεσολάβηση μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον Erdogan και τον έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Ωστόσο, προκειμένου να καταδειχθεί αξιόπιστα η συχνά επικαλεσθείσα “πλήρης αλληλεγγύη” προς τα κράτη μέλη της ΕΕ, Ελλάδα και Κύπρο, η ΕΕ δεν θα μπορέσει να αποφύγει να ζητήσει τερματισμό της κατάστασης. Διαφορετικά, τα τουρκικά πολεμικά πλοία θα μπορούσαν σύντομα να ανοίξουν πυρ κατά των ελληνικών πολεμικών πλοίων, εξαπολύοντας επίθεση συνολικά κατά της ΕΕ.
Όταν η σύγκρουση για το φυσικό αέριο άρχισε να κλιμακώνεται πριν από ένα χρόνο λόγω των τουρκικών ερευνών στα ανοικτά της Κύπρου, η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις στην Άγκυρα. Αλλά αυτά είχαν περισσότερο συμβολική μορφή. Με τον τρόπο αυτό, η ΕΕ ενίσχυσε τον Erdogan στην άποψη του ότι είχε να κάνει με έναν αδύναμο αντίπαλο.
Την περασμένη εβδομάδα, οι ευρωπαίοι Υπουργοί Εξωτερικών επιβεβαίωσαν αυτή την εντύπωση και πάλι, καταλήγοντας να αναβάλουν την απόφαση τους για οικονομικές κυρώσεις κατά δύο εβδομάδες. Ο Erdogan αντέδρασε κατηγορηματικά, εκδίδοντας “Navtex” την Κυριακή, με την οποία παράτεινε τις τουρκικές έρευνες φυσικού αερίου νότια της Κύπρου μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου.
Φυσικά, οι Υπουργοί Εξωτερικών πρέπει να αναζητήσουν έναν τρόπο διαλόγου που θα επιτρέψει στα εμπλεκόμενα μέρη να βγουν από τον φαύλο κύκλο της κλιμάκωσης, διασώζοντας ταυτόχρονα τα προσχήματα. Αλλά αυτό απαιτεί το διπλό παιχνίδι των σοβαρών κόκκινων γραμμών και των αξιόπιστων μεσολαβητών. Αυτό που είναι εφικτό για τη Λευκορωσία, θα πρέπει επίσης να είναι εφικτό και για την Τουρκία. Γιατί ο χρόνος τελειώνει.
ΠΗΓΗ: Konflikt im Mittelmeer: Es geht ums Prinzip, nicht ums Gas
Ο Ερντογάν δεν ακούει τους Ευρωπαίους: Και η Ε.Ε. είναι αδύναμη να τον αντιμετωπίσει…