Για τη “νεο-Οθωμανική” εκδίκηση του Ταγίπ Ερντογάν στη Μεσόγειο, γράφει Γάλλος ιστορικός
ΣΚΙΤΣΟ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΓΚΟΥΜΑ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Το Κοσσυφοπέδιο και η “σχέση” με την τουρκική αποσχιστική οντότητα στην Κύπρο: Η Λευκωσία να προσέξει όσους ανακινούν τέτοιου είδους ζητήματα με κίνδυνο για το νησί
Πρεμιέρα της θεατρικής παράστασης «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» στην Κωνσταντινούπολη: Παρουσία των υπουργών Πολιτισμού της Ελλάδας και της Τουρκίας
Ο Τούρκος πρόεδρος «ανακτά» τον αγώνα του Μουσταφά Κεμάλ ενάντια στις δυτικές δυνάμεις, προσπαθώντας να χαράξει την Τουρκία μετά το 1918, για να δικαιολογήσει την πολιτική του στη Λιβύη και τους ισχυρισμούς του για το φυσικό αέριο, υποστηρίζει με άρθρο του στην εφημερίδα Le Monde, ο Olivier Bouquet, ιστορικός, ειδικός στην οθωμανική αυτοκρατορία.
Ο Πρόεδρος Πούτιν ξαναγράφει την ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου για να πετύχει δύο επιπλέον θητείες, και ο Πρόεδρος Ερντογάν ξαναδιαβάζει την ιστορία του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, για να προετοιμαστεί για την επανεκλογή του το 2023.
Και στις δύο περιπτώσεις, η πολιτική της ιστορίας βασίζεται σε εορτασμούς, που υποστηρίζονται από ένα σαφές και επίκαιρο ημερολόγιο (75 χρόνια στη Ρωσία , 100 χρόνια στην Τουρκία) και στις δύο περιπτώσεις, ορίζεται ένας κοινός εχθρός στη μνήμη των δύο λαών, η Δύση.
Στην Τουρκία, ξεκίνησε στις 19 Μαΐου 2019 ένας κύκλος εορτασμών, για τα εκατό χρόνια από την άφιξη του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα, από όπου ξεκίνησε τον εθνικό απελευθερωτικό πόλεμο και θα λήξουν στις 29 Οκτωβρίου 2023, ημερομηνία της εθνικής εορτής για την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Μέσα σε αυτόν τον κύκλο εγγράφονται δύο συνθήκες που σηματοδοτούν τη δυτική εισβολή: των Σεβρών, που θα εορταστεί στις 10 Αυγούστου και της Λωζάνης, στις 24 Ιουλίου 2023.
Η Συνθήκη της Λωζάνης είχε χαιρετισθεί ως ένα τριπλό θετικό γεγονός: μια διπλωματική νίκη που διέκοψε την ταπείνωση της Συνθήκης των Σεβρών, που διχοτόμησε την αυτοκρατορία, με ένα κράτος επικεντρωμένο στην Ανατολή, αναγνώριση της Τουρκίας από το διεθνές δίκαιο και μια παρακμιακή αυτοκρατορία που έμπαινε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
Ο Τούρκος Πρόεδρος επαναπροσδιορίζει αυτές τις τρεις προοπτικές. Η συνθήκη επιβλήθηκε από δυτικές δυνάμεις, η Τουρκία, από 3 εκ km², μειώθηκε στα 780.000 km² και οι Τούρκοι αποτελούσαν πάντα ένα κράτος, υπό τους Οθωμανούς, το Μουσταφά Κεμάλ και τον Ερντογάν.
- Βεβαίως, τα σύνορα της Τουρκίας παραμείνουν ιερά, αλλά η συνθήκη που τους σταμάτησε δεν ισχύει, αντίθετα, σύμφωνα με τον ίδιον, το διεθνές δίκαιο στερεί τη χώρα από τα νησιά της Μεσογείου. Τη θεωρεί έναν θαλάσσιο χώρο, ομολογουμένως ελληνικό, αλλά πάνω στον οποίο η Τουρκία ισχυρίζεται, ότι αναγνωρίζει τα ιστορικά της δικαιώματα.
Πέραν της Μεσογείου, οι νέο-οθωμανικοί στόχοι της ανάκτησης περιορίζονται εκεί όπου είχαν αναπτυχτεί τα οθωμανικά στρατεύματα κατά την αυτοκρατορική εποχή. Τουλάχιστον από στρατιωτικής άποψης, διότι από πολιτιστικής, η ήπια δύναμη της Turkish Airlines και των τουρκικών τηλεοπτικών σειρών εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο.
Οι Ερντογανιστές υιοθετούν ένα στοιχείο της καταδίκης των Κεμαλιστών: η είσοδος το 1914 σε έναν κυρίως ενδοευρωπαϊκό πόλεμο δεν ήταν πραγματική επιλογή των αυτοκρατορικών αρχών, αλλά αποτέλεσμα μιας διπλωματικής χειραγώγησης, σε έναν πόλεμο της Ευρώπης εναντίον των Τούρκων.
Η Συνθήκη των Σεβρών, η οποία συνεχίζει να στοιχειώνει την τουρκική μνήμη, βιώνει μία νέα επικαιρότητα. Από τη μία πλευρά, το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016, περιγράφεται ως αποτέλεσμα μιας συνωμοσίας στο εξωτερικό, ως προς το οποίο ο Ερντογάν, σε ομιλία του τον Νοέμβριο του 2016, υποστήριξε ότι, αν είχε πετύχει, θα είχε ως αποτέλεσμα μια νέα συνθήκη των Σεβρών.
Από την άλλη πλευρά, η νέο-οθωμανική πολιτική που ασχολείται με την ανατολική Μεσόγειο αποσκοπεί στο να είναι η εκδίκηση για την ταπείνωση των Σεβρών και το αντίθετό της. Δύο χώρες είναι ο στόχος ειδικότερα. Η Ελλάδα: Η συνθήκη των Σεβρών της παραχωρεί οκτώ νησιά του Αιγαίου. Γαλλία: η συνθήκη υπογράφεται στο έδαφός της και αναγνωρίζεται η παρουσία της στην Τυνησία και το Μαρόκο.
Η συνθήκη των Σεβρών είναι για τη Μεσόγειο, ότι είναι οι συμφωνίες Sykes-Picot για τη Μέση Ανατολή. Το μέσο της γαλλικής αποικιοκρατίας του χθες και του σήμερα. Όπως η Ελλάδα (στην περιοχή της Σμύρνης) και η Γαλλία (στην Κιλικία) συμφώνησαν να καταλάβουν την Ανατολία το 1920, έτσι συνεργάζονται για να κυβερνήσουν τις τουρκικές θάλασσες της ανατολικής Μεσογείου (γύρω από την Κύπρο).
Πώς μπορεί αυτό το νέο-οθωμανικό ημερολόγιο να συνδεθεί με τον εορτασμό της κεμαλιστικής εποχής; Επισήμως, ο Ερντογάν δεν μπορεί να επισκιάσει τον Atatürk, τον ιδρυτή της Δημοκρατίας και του έθνους, αλλά τίποτα δεν τον εμποδίζει να εισάγει τη χειρονομία του “gazi” (του μαχητή) σε μια ιστορία, που βρίσκεται στην διαδικασία της δημιουργίας του:
- Στη Σαμψούντα στη Μαύρη Θάλασσα, ο Mustafa Kemal ξεκίνησε την ανάκτηση της Ανατολίας και στη Μισράτα, ο Ερντογάν ξεκίνησε την εκ νέου ανάκτηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη Βόρεια Αφρική. Επιπλέον, όλα όσα έρχονται σε αντίθεση με το νέο-οθωμανικό σχέδιο παραμερίζονται, όπως η καταστολή του σουλτανάτου την 1η Νοεμβρίου 1922 ή η κατάργηση του χαλιφάτου στις 3 Μαρτίου 1924, δεν θα είναι, νομίζω, αντικείμενο εορτασμού.
Τέλος, ορισμένα μεγάλα σύμβολα του Κεμαλισμού επαναπροσανατολίζονται στην υπηρεσία της νέο-οθωμανικής ατζέντας. Η βυζαντινή βασιλική μετατράπηκε σε τζαμί μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1453, η Αγία Σοφία έγινε μουσείο το 1934 με απόφαση του Ατατούρκ και ο Πρόεδρος Ερντογάν ελπίζει να τη μετατρέψει ξανά τζαμί.
Κατά τον εορτασμό της κατάληψης της Κωνσταντινούπολης, στις 29 Μαΐου, η 48η Σούρα του Κορανίου (“Η κατάκτηση”) διαβάστηκε στην Αγία Σοφία και την ίδια ημέρα, ανακοινώθηκαν γεωτρήσεις στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο, ενώ ένα από τα πλοία που είναι επιφορτισμένα με την επιχείρηση ονομάζεται Fatih («ο κατακτητής»).
Σε ένα παιχνίδι προς γνώση της κεμαλιστικής αντιπολίτευσης και πέραν αυτής, οι τέσσερις ζώνες γεώτρησης ονομάζονται “Ne” “Mutlu” “Türküm” “Diyene”, «ευτυχισμένος αυτός που μπορεί να αποκαλείται Τούρκος», ένα διάσημο απόσπασμα από τον Μουσταφά Κεμάλ. Με πολλούς τρόπους, ο Ερντογανισμός είναι ένας νεο-οθωμανικός μετασχηματισμός του Κεμαλισμού.
ΠΗΓΗ: La revanche “néo-ottomane” de Recep Tayyip Erdogan en Méditerranée»