«Ορκίστηκα παρθένα για να ζήσω ελεύθερη», λέει η «Μπουρνέσα» της Αλβανίας Νταιάνα Ρακίπη…
Η Λάλι ή αλλιώς Νταιάνα Ρακίπη με την Έλλη Αυξεντίου. Φωτογραφία Hellas Journal
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
«Ορκισμένες παρθένες», γυναίκες που ζουν στα βόρεια βουνά της Αλβανίας κι έδωσαν τον όρκο της αγνότητας, έτσι ώστε να αποκτήσουν δικαιώματα. Γυναίκες, που ζουν και συμπεριφέρονται σαν άντρες.
Τίποτα, δε θυμίζει το κορίτσι του κάποτε.
Τη συνάντησα κάπου στην Πανεπιστημίου, κοίταξε το ρολόι αυστηρά, «ελέγχοντας» αν ήμουν συνεπής στο ραντεβού μου .Στη διαδρομή, προσπαθούσα να βρω κάτι που να θύμιζε, γυναίκα. Τελικά, συνειδητοποίησα ότι περπατούσα δίπλα, από έναν «άνδρα».
η ρώτησα, ποιο από τα δύο ονόματα, η ίδια επιθυμεί να τη φωνάζουν. Νταιάνα ή Λάλι; Λάλι μου απάντησε.
Καθίσαμε έξω από ένα ξενοδοχείο. Έβγαλε με «υπερηφάνεια», ένα πακέτο τσιγάρα. Με ρώτησε αν καπνίζω. «Όχι», της απάντησα κι απόρησε. Η ίδια, κάπνιζε και το απολάμβανε. Σα να ήθελε να πει, ναι μπορώ και καπνίζω. Μαζί της, είχε ένα βιβλίο. Ήταν όλες οι γυναίκες της Αλβανίας, που ορκίστηκαν «παρθένες».
- Τότε τη ρώτησα, γιατί… «Για την ελευθερία», μου απάντησε. «Η γυναίκα, στην Αλβανία δεν είναι τίποτα άλλο από κρέας». Τότε έβγαλε τα διαβατήρια της. Στη φωτογραφία και στα στοιχεία, έγραφε «Νταιάνα Ρακίπη». Μου έδειχνε, τις σφραγίδες των χωρών που έχει ταξιδέψει, μέχρι τώρα. «Κοίτα, πόσο έχω ταξιδέψει», αν παρέμενα γυναίκα δε θα ταξίδευα σε καμία χώρα. Θα ήμουν σκλάβα. Ο πατέρας μου, θα επέλεγε κάποιον τριάντα χρόνια μεγαλύτερο μου, θα τον παντρευόμουν και δε θα ήμουν τίποτα άλλο παρά η σκλάβα του. Ορκίστηκα, 17 ετών. Και δεν το έχω μετανιώσει. Βέβαια, δεν μπορώ να ξέρω πως θα ήταν η ζωή μου, αν ήταν αλλιώς. Αν είχα γεννηθεί σε μία χώρα, που η γυναίκα διατηρεί τα ίδια δικαιώματα με τους άνδρες. Αυτό δεν μπορώ να το ξέρω. Έζησα όμως μια ζωή ελεύθερη»..
Παράλληλα σκεπτόμουνα, πως είναι δυνατόν, να ζεις ελεύθερος, όταν επιλέγεις να εγκλωβίσεις τόσο το ίδιο σου το φύλο όσο και τα συναισθήματα σου.
«Μπορούσα να καθίσω στο καφενείο. Να γελάσω, να μιλήσω δυνατά, να καπνίζω και να πίνω αλκοόλ. Να έχω όπλο, να κάνω ανδρικές δουλειές, να παίζω μουσική και να τραγουδάω. Να κάθομαι και να συζητάω μαζί με άλλους άντρες. Να έχω τα ίδια δικαιώματα με τους άνδρες. Οι «μπουρνέσες» συμμετείχαν στις βεντέτες», μου εξηγεί.
«Όπως όλοι οι άντρες και αν σκοτώνονταν, ο θάνατος, μίας «μπουρνέσας» ισοδυναμούσαν με το θάνατο ενός άντρα και όχι μιας γυναίκας, της οποίας η ζωή είχε τη μισή αξία».
Μου έκανε εντύπωση, με πόση υπερηφάνεια μιλούσε για τον εαυτό της. Οι κινήσεις της, ήταν τόσο έντονες, που κατά μία έννοια, ενδόμυχα ίσως και να ήθελε να στρέψει τα βλέμματα σ´ εκείνην.
Ο όρκος της αγαμίας δινόταν ενώπιον δώδεκα ηλικιωμένων ανδρών από το χωριό ή τη φυλή της. Αφού η γυναίκα ορκιζόταν, ζούσε σαν άντρας. Ντυνόταν σαν άντρας, έπαιρνε ανδρικό όνομα και αν δε ζούσε ο πατέρας της και δεν υπήρχε αδερφός αυτή γινόταν ο αρχηγός της οικογένειας. Ο όρκος της αγαμίας ήταν βασικά αμετάκλητος και η ποινή για την παραβίαση του ήταν ο θάνατος.
Το να δώσει μια γυναίκα τον όρκο αγαμίας το αποφάσιζε κυρίως η οικογένειά της αλλά στην περίπτωση π.χ. που ο πατέρας είχε πεθάνει και δεν υπήρχε αδερφός, μπορούσε να το αποφασίσει η ίδια. Στο πέρασμα των χρόνων, κάποιες το επέλεγαν οι ίδιες, είτε γιατί δεν επιτρεπόταν να παντρευτούν αυτόν που ερωτεύθηκαν, είτε για να πάψουν να είναι σκλάβες. Τον όρκο αγαμίας μια γυναίκα μπορούσε να το δώσει σε οποιαδήποτε ηλικία.
- Η Λάλι ή αλλιώς Νταιάνα Ρακίπη, μου έδειχνε τους πίνακες που ζωγραφίζει, τα ξύλινα γλυπτά που δημιουργεί… Ήταν στρατιωτικός και δίδασκε στους φοιτητές πώς να συναρμολογούν ένα καλάσνικοφ, πριν ενταχθεί στην αστυνομία. « Το κομμουνιστικό καθεστώς, με θεωρούσε πάντα άνδρα», λέει με καμάρι.
«Μερικές οικογένειες, δεν αποδέχονται οι κόρες τους να λάβουν αυτόν τον όρκο. Ποτέ μου δεν πίεσα τον εαυτό μου να γίνει άνδρας. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος για εμένα. Οι άνδρες θεωρούνταν ισχυροί και θεωρούνται ακόμη. Πάντα με έλκυε η δύναμη κι όχι το φύλο».
Ρυτιδιασμένο πρόσωπο, κοντοκουρεμένα μαλλιά, ανδρικά ρούχα, γραβάτα, μπερέ… ένα κορίτσι που κάποτε μαζί με τα χρόνια της εφηβείας και της αθωότητας, πέταξε και τα φουστάνια.. ίσως και να εγκλωβίστηκε στη μοίρα, του τόπου της όπως και στους κορσέδες που «εμπόδιζαν» την ανάπτυξη της θηλυκότητας της, αναζητώντας την ελευθερία και τα δικαιώματα της..
Κοιτούσα το βιβλίο και έβλεπα φωτογραφίες από ανθρώπους που κάποτε έδωσαν έναν όρκο «αγαμίας» για να πάψουν να είναι το σακί που υπομένει τα πάντα από τον άνδρα, γιατί αντέχει… Αυτή άλλωστε ήταν η παράδοση τους.. Τελικά, έβλεπα πρόσωπα θλιμμένα ή χαρούμενα… έβλεπα γυναίκες ή άνδρες; «Burneshas», αυτός – αυτή…
«Λίγο σάλιο, σε μία μπατονέτα, πέντε λεπτά αρκούν»: Η έκκληση του υπουργού για τον παιδικό καρκίνο