File Photo: Ο Αντόνιο Μπαντέρας. EPA, NINA PROMMER
Ο ενθουσιασμός στην Ισπανία για την εκλογή του Αντόνιο Μπαντέρας ως υποψηφίου για το Βραβείο Όσκαρ 2020 για την ταινία «Πόνος και Δόξα» εξελίχθηκε σε έκπληξη, όταν αρκετά αμερικανικά μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν πως ο διάσημος Ισπανός ηθοποιός είναι φέτος ο «μόνος έγχρωμος» άνδρας που θα διεκδικήσει το διάσημο αγαλματάκι.
Μετά τις αντιδράσεις, το Deadline -που είχε αναρτήσει στο Twitter πως μόνο δύο έγχρωμοι ηθοποιοί, ο Μπαντέρας και η αφροαμερικανή Σίνθια Ερίβο θα διεκδικήσουν Όσκαρ- «κατέβασε» το μήνυμα. Το δε Vanity Fair, που είχε δημοσιεύσει πως οι δύο ηθοποιοί ανήκουν στην ίδια κοινότητα, διευκρινίζοντας πως «τεχνικά οι Ισπανοί δεν μπορούν να θεωρηθούν έγχρωμοι», διέγραψε όλη τη φράση μετά τις αντιδράσεις.
Στις ΗΠΑ, οι εθνικές ετικέτες έχουν ένα ιδιαίτερο πολιτικό βάρος και έχουν χρησιμοποιηθεί τόσο εναντίον των διακρίσεων όσο και για την ανάδειξη ορισμένων εθνοτικών κοινοτήτων. Στη δεκαετία του ’70, οι Λατινοαμερικανοί διεκδίκησαν την αναγνώριση της εθνικής κατάταξής τους ως Ισπανοαμερικανοί. Μία κατηγοριοποίηση που θα περιλαμβάνει όλες τις εθνότητες και τις κοινότητες που προέρχονται από τις διάφορες ισπανόφωνες χώρες της ηπείρου.
Προηγουμένως, οι προερχόμενοι από αυτές τις χώρες όφειλαν να δηλώνουν ανήκοντες στη «λευκή φυλή», κάτι με το οποίο διαφωνούσαν γιατί ήθελαν να διεκδικήσουν τις ρίζες τους και την αναγνώρισή τους για την παράδοσή τους ως αυτόνομη εθνοτική κατηγορία. Αλλά και το πρόθεμα «ισπανο» τους ικανοποιούσε, καθότι δεν ταυτίζονταν, αναγκαστικά λόγω γλώσσας, με το παρελθόν της ισπανικής αποικιοκρατίας και δυνάστευσής τους. Εξ’ ου και αναδύθηκε ο όρος «Λατίνος», που περιελάμβανε τους προερχόμενους τόσο από τις ισπανόφωνες χώρες όσο και από τη Βραζιλία.
Επίσης και η γλωσσα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κατάταξη ενός ανθρώπου. Στις ΗΠΑ εάν σε σταματήσει η αστυνομία κι έχεις έντονη λατινική προφορά, η αντίληψη για το πρόσωπό σου και τη φυλή σου αλλάζει αμέσως, ακόμη κι αν δεν δείχνεις εκπρόσωπός της, όπως τονίζει ο συγγραφέας του έργου «Latinx: η νέα δύναμη στην πολιτική και την κουλτούρα», Εντ Μοράλες. Ο ίδιος προσθέτει ότι πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κανένας Αμερικανός δεν θα θεωρούσε λευκό τον Μπαντέρας ή κάποιον άλλον από τη Νότια Ευρώπη.
Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου Ραμόν Γκουτιέρες, «ορισμένα μέσα ενημέρωσης χρησιμοποίησαν την εικόνα του Μπαντέρας για να αποδείξουν πως το Χόλιγουντ δεν είναι ρατσιστικό, πλην όμως το αποτέλεσμα κατέληξε να είναι ο ρατσισμός και οι διακρίσεις». Ο ίδιος υποστηρίζει την υποκειμενική διάσταση της αντίληψης περί φυλών και χρώματος και ειδικά για τις ΗΠΑ επισημαίνει το ρητό τού αφροαμερικανού ακτιβιστή Μάλκομ Χ: «Η ιδέα της “ράτσας” στις ΗΠΑ είναι σαν τη μάρκα Κάντιλακ. Κάθε χρόνο αλλάζει μοντέλο, όμως η διάκριση συνεχίζεται».
Με πληροφορίες από EFE, El Pais, El Publico, μέσω ΑΠΕ-ΜΠΕ
Μαδρίτη, Ισπανία
Γιώργης-Βύρων Δάβος
Έλληνες πολίτες και η οικογένεια του Χανκς για την προσφορά τους στην πυρκαγιά στο Μάτι