Του Δρ. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ (ΝΤΙΝΟΥ) ΑΥΓΟΥΣΤΗ
Με ιερή συγκίνηση και εθνική υπερηφάνεια θα τιμήσουμε και θα εορτάσουμε και φέτος πανηγυρικά όπως κάθε χρόνο την 198η επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης, της εθνικής παλιγγενεσίας και θα αναβαπτιστούμε με θάρρος και δύναμη από τον ηρωισμό και τη θυσία των Ελλήνων ενάντια στην τυραννία και την υποδούλωση.
Σ΄ αυτή τη μεγάλη στιγμή του γένους, προσέτρεξε και πάλιν ο Κυπριακός Ελληνισμός για να δώσει, μαζί με όλους τους υπόλοιπους ραγιάδες Έλληνες τον υπέρ πάντων αγώνα.
Στο μακρύ διάστημα της τουρκοκρατίας αλλά και τα χρόνια της επανασύστασης, η Κύπρος, ως ακρότατο φυσικό σύνορο του ελληνισμού, μοιράστηκε την τύχη του υπόδουλου γένους αλλά και τους κοινούς αγώνες του για ελευθερία. Η αρχή θα γίνει τον Ιούνιο του 1798 στο Βελιγράδι, όταν ο στενός συνεργάτης και σύντροφος του Ρήγα Βελεστινλή, Ιωάννης Καρατζάς από τη Λευκωσία, θα ακολουθήσει το δάσκαλό του μέχρι τέλους στο φρικτό μαρτύριο.
Λίγους μήνες πριν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός υψώσει το Λάβαρο της επανάστασης στην Αγία Λαύρα, ο ίδιος ο Αλέξανδρος Υψηλάντης απέστειλε στον Κυπριανό γράμμα, ζητώντας του να επισπεύσει τη βοήθεια:
«… Ο φιλογενέστατος κύριος Δημήτριος Ύπατρος με εβεβαίωσε περί της γενναίας συνεισφοράς… την οποίαν η υμετέρα Μακαριότης υπεσχέθη προς αυτόν διά το σχολείον (συνθηματικό της Επανάστασης) της Πελοποννήσου… έναρξις του Σχολείου εγγίζει… Ας ταχύνει, λοιπόν, η υμετέρα Μακαριότης να εμβάση τόσον της υμετέρας Μακαριότητος τας συνεισφοράς, όσον και των λοιπών αυτού ομογενών, είτε χρηματικάς είναι, είτε ζωοτροφίας».
Οι απαγχονισμοί και οι σφαγές άρχισαν την 9η Ιουλίου 1821. Πρώτος απαγχονίστηκε στην Πλατεία του Σεραγίου στη Λευκωσία, ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός και λίγα λεπτά μετά, αποκεφαλίστηκαν οι Μητροπολίτες Πάφου, Κιτίου και Κυρηνείας.
Παρά τους εξανδραποδισμούς και τις εκτελέσεις, εκατοντάδες Έλληνες της Κύπρου θα μεταβούν στην Ευρώπη και την επαναστατημένη Ελλάδα και θα δώσουν βροντερό παρών, στον πανελλήνιο απελευθερωτικό αγώνα. Ο Κανάρης φθάνει συχνά με τα καράβια του στις ακτές της Κερύνειας και τα φορτώνει πολεμιστές και κάθε είδους υλική βοήθεια. Πολλοί εκποίησαν τις περιουσίες τους για τους σκοπούς της επανάστασης.
Αναφορά γίνεται σε ποιητική μαρτυρία του εθνικού ποιητή Βασίλη Μιχαηλίδη για τον απόπλουν επαναστατών από την Καρπασία, οι οποίοι είχαν ως όραμά τους τη Μεγάλη Ελλάδα: «Είπαν μου πώς εφύασιν ποτζιεί που το Καρπάσιν μια κοπή παίδκιοι τοπιανοί τζιαι πώς επήαν πέρα, πέρα στους λας που πολεμούν τζιαι παν κατά την Πόλη».
Πολλοί που επέζησαν των μαχών έμειναν για το υπόλοιπο της ζωής τους στην Ελλάδα, όπως ο Ιωάννης Σταυριανός που έφτασε στο βαθμό του ταγματάρχου Χωροφυλακής. Ο Φιλικός Χαράλαμπος Μάλης, διετέλεσε γραμματέας του Πατριάρχου Αντιόχειας Ανθέμιου και αργότερα διδάσκαλος στην Κωνσταντινούπολη, ενώ το 1822 διορίστηκε Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Θρησκείας της πρώτης επαναστατημένης Κυβέρνησης.
Στο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, το Αρχείο της Βουλής, το Αρχείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας, το Αρχείο Αγωνιστών της Εθνικής Βιβλιοθήκης, το Γενικό Αρχείο του Κράτους, τα Αρχεία Μητροπόλεων και Μοναστηριών και άλλες πολλές ιστορικές πηγές αναφέρονται πολλές λεπτομέρειες για τη συμμετοχή των Ελλήνων της Κύπρου στην Εθνική Παλιγγενεσία.
Πολεμώντας για την Ελλάδα οι Κύπριοι προσέβλεπαν πάντα και στη δική τους λύτρωση από τα τυρρηνικά δεσμά και στην ενσωμάτωση της ιδιαίτερης τους πατρίδας στον Εθνικό κορμό. Η άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια – γόνος εκ μητρός της Κυπρίας Αδαμαντίας Γονέμη από τη Λεμεσό- στην Ελλάδα αναπτέρωσε τις ελπίδες για εθνική ολοκλήρωση.
– Ωστόσο λίγο αργότερα, στη Συνδιάσκεψη του Πόρου για τον καθορισμό των ορίων του Ελληνικού κράτους η Κύπρος απουσίαζε από τις διεκδικήσεις. Από εδώ κι ύστερα ξεκινά μια άλλη μεγάλη διαδρομή γεμάτη απότομες ανηφόρες, αβάστακτο πόνο, ποταμούς δακρύων και αίμα που δεν έφερε δυστυχώς ποτέ το ποθούμενο….
Υστερόγραφο: Η κυπριακή συμμετοχή στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 αλλά και σε όλους τους εθνικούς αγώνες, παραμένει ένα από τα σχετικά άγνωστα κεφάλαια της νεότερης ελληνικής ιστορίας για το ευρύ κοινό. Γιατί άραγε;
Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή
Αναπλ. Καθηγητής Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Από το Μονάγρι Λεμεσού
a.[email protected]
Αποφασιστικό βήμα για την αυτοδιάθεση των λαών: Ο Μαυρίκιος, η Κύπρος και η Βρετανία