Το «όχι» του 1940 και η Ομογένεια: Η βοήθεια από την Αμερική έσωσε το ένα τρίτο των Ελλήνων από λιμοκτονία
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Πανίκου Παναγιώτου
«Η ανταπόκριση της ελληνοαμερικανικής κοινότητας στην τραγωδία που βίωνε η εμπόλεμη Ελλάδα κατά τη δεκαετία του 1940 αντανακλά το διαχρονικό και ισχυρό ενδιαφέρον της ελληνικής διασποράς για την πρόνοια και τις δοκιμασίες του ελληνικού λαού», τονίζει ο καθηγητής Ιστορίας Αλέξανδρος Κ. Κύρου, σε έρευνά του με θέμα: «Operation Blockade: Greek-American Humanitarianism During World War II» και η οποία συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο: «Greece’s Pivotal Role in World War II and its Importance to the U.S. Today», σε έκδοση του Ελληνοαμερικανικού Ινστιτούτου (AHI) που επιμελήθηκε ο κυπριακής καταγωγής ιδρυτής και πρώην πρόεδρός του, Ευγένιος (Γιουτζίν) Ρωσσίδης.
Τον πρόλογο έγραψε ο Αμερικανός στρατηγός Andrew J. Goodpaster. Ο δρ Κύρου υπογραμμίζει ότι «το έντονο ενδιαφέρον που έδειξε η Ομογένεια της Αμερικής για την κρίση στη μητέρα πατρίδα δεν διέφερε τόσο σημαντικά από τα ανάλογα συναισθήματα που έδειξαν και άλλες εθνοτικές ομάδες που ζούσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, όμως στον βαθμό που οι πρώτοι μετέτρεψαν το ενδιαφέρον τους σε δημόσιες κινητοποιήσεις, επιτυχείς παρεμβάσεις και άσκηση πολιτικής πίεσης θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι υπήρξαν ασυναγώνιστοι κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο».
Τόσο στην προαναφερθείσα μελέτη όσο και σε αρκετές άλλες που έχουν γίνει σε ακαδημαϊκό επίπεδο στις Ηνωμένες Πολιτείες, αναδεικνύεται η συμμετοχή χιλιάδων Ελλήνων της Αμερικής στην Εθνική Αντίσταση κατά των Γερμανών κατακτητών και παράλληλα η αποστολή σημαντικής οικονομικής και υλικής βοήθειας (τρόφιμα, φάρμακα, ρουχισμό και άλλα είδη πρώτης ανάγκης) στη δοκιμαζόμενη Ελλάδα. «Ανήμερα της ανεπιτυχούς επίθεσης που εξαπέλυσε ο Μουσολίνι εναντίον της Ελλάδας την 28η Οκτωβρίου 1940», σημειώνει ο δρ Κύρου, «ο ελληνικός Τύπος στις ΗΠΑ κάλεσε τους ομογενείς να κινητοποιηθούν για τη στήριξη της πατρίδας. Με ταχύτατη ανταπόκριση, ελληνικές κοινότητες ανά την Αμερική πραγματοποίησαν συσκέψεις για να οργανώσουν κατά τόπους προσπάθειες για τη συγκέντρωση βοήθειας υπέρ της Ελλάδας. Γρήγορα, όμως, κατέστη εμφανές ότι θα απαιτείτο μια παναμερικανική οργανωτική δομή για τον συντονισμό της όποιας μεγάλης εκστρατείας αρωγής. Συνεπώς, ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα του Αρχιεπισκόπου Αθηναγόρα, προκαθημένου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Βορείου και Νοτίου Αμερικής, εκατοντάδες αντιπρόσωποι ελληνικών κοινοτήτων και συλλόγων συνήλθαν στη Νέα Υόρκη στις 7 Νοεμβρίου.
Ακολουθώντας τις προτάσεις του Αρχιεπισκόπου Αθηναγόρα, οι αντιπρόσωποι συμφώνησαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους κάτω από μία πανομογενειακή και παναμερικανική οργάνωση που έγινε γνωστή ως «Greek War Relief Association». Θέτοντας τη βάση για την εκτελεστική διοίκηση της νέας αυτής οργάνωσης, οι σύνεδροι εξέλεξαν ως επικεφαλής του οργανισμού τον επιφανή επιχειρηματία Σπύρο Σκούρα (πρόεδρο του κινηματογραφικού κολοσσού 20th Century Fox) και αποφάσισαν να ακολουθήσουν την πολιτική της κομματικής ουδετερότητας».
Στη μεγάλη αυτή έρευνά του, η οποία αποτελεί πολύτιμο εργαλείο μελέτης, ο Ελληνοαμερικανός καθηγητής υπογραμμίζει στον επίλογο ότι «οι ομογενείς που δρούσαν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου δεν θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν τον τεράστιο αντίκτυπο που θα είχε ο αγώνας τους για παροχή βοήθειας υπέρ των αδελφών τους στην Ελλάδα επάνω στους λαούς ολόκληρης της Ευρώπης. Συνοπτικά, δεν υπάρχει μεγαλύτερο χειροπιαστό στοιχείο για τη σημασία της ελληνοαμερικανικής κοινότητας για την Ελλάδα από το γεγονός ότι η ανθρωπιστική παρέμβαση των πρώτων έσωσε σχεδόν το ένα τρίτο του ελληνικού λαού από τη λιμοκτονία. Η αξιόλογη αυτή πτυχή θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως το βασικότερο επίτευγμα της ελληνοαμερικανικής κοινότητας ως μηχανισμού παρέμβασης και άσκησης πίεσης.
Πρόσωπα του Πολέμου: Ελλάδα 1940-1944
Σπάνια φωτογραφικά στιγμιότυπα παρουσιάζονται σε έκθεση στο Ελληνικό Γενικό Προξενείο στη Νέα Υόρκη, με τίτλο: «Πρόσωπα του Πολέμου – Ελλάδα 1940-1944: Από την Κατοχή στην Απελευθέρωση». Στην τελετή των εγκαινίων, ο Γενικός Πρόξενος δρ Κωνσταντίνος Κούτρας ανέφερε ότι «παρόλο που πέρασαν 77 χρόνια από τότε και οι εποχές άλλαξαν, οι κίνδυνοι παραμένουν υπαρκτοί, καθώς ο πόλεμος σήμερα είναι οικονομικός, πνευματικός, ηθικός. Οι ήρωες του έπους του ’40 προβάλλουν μπροστά μας τα ιδανικά που χαρακτηρίζουν τον Έλληνα εδώ και 3000 χρόνια: αγάπη για την ελευθερία, τη μεγαλοψυχία, το φιλότιμο, την αξιοπρέπεια, τη συνέπεια στην εκτέλεση του καθήκοντος, το χρέος απέναντι στην Ιστορία, την αγάπη στο Θεό και την πατρίδα.
Με αυτά τα εφόδια, η Ελλάδα θα νικήσει και πάλι σ’ αυτό τον σύγχρονο πόλεμο, θα κερδίσει και πάλι τη χαμένη τιμή της και τη θέση που της αρμόζει στην Ιστορία». Στην εκδήλωση μίλησε επίσης ο διευθυντής του Γραφείου Τύπου της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Ελλάδας στον ΟΗΕ, Ιωάννης Μπουμπούκης, μιας και το πολύτιμο υλικό αυτής της Έκθεσης προέρχεται από τη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης & Επικοινωνίας. Ο κ. Μπουμπούκης αναφέρθηκε επιγραμματικά στις πέντε ενότητες της έκθεσης: Μέτωπο, Λιμός της Κατοχής, Αντίσταση και Αντάρτικο, Συνέπειες του Πολέμου και Απελευθέρωση, επισημαίνοντας ότι την έκθεση πλαισιώνει ένα αξιόλογο ντοκιμαντέρ διάρκειας 18 λεπτών και ένα σλάιντ σόου διάρκειας 12,5 λεπτών. Το συνολικό περιεχόμενο της έκθεσης αναδεικνύει τον ηρωισμό, το σθένος και τις θυσίες των Ελλήνων για Ελευθερία και παράλληλα τη συμμετοχή του απανταχού Ελληνισμού στον αγώνα κατά του ναζισμού και του φασισμού.