H πτώση του Χαλεπίου σηματοδοτεί τη νίκη της προπαγάνδας: Κινδυνεύουν οι ελευθερίες μας
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ενώ ανακοινώθηκε ακόμα ένας θάνατος ομήρου της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας: Το Ισραήλ έπληξε την πρωτεύουσα της Συρίας, 8 στρατιωτικοί τραυματίες
Το Βαλκανικό καρτέλ «βασιλεύει» στην Ευρώπη και την πλημμυρίζει κοκαΐνη: Διείσδυση των γκάνγκστερ στην παγκόσμια ναυτιλία * Συλλήψεις και στην Ελλάδα [videos]
Της Μαρί Πελτιέ
Ένα από τα βασικά διακυβεύματα της σημερινής δημόσιας συζήτησης έγκειται στην ικανότητα προσφοράς ενός αφηγήματος που να έχει ταυτόχρονα νόημα, ηθικό περιεχόμενο και ακριβή σχέση με τα γεγονότα.
Σε μια συγκυρία όπου οι συμβολικοί και γεωπολιτικοί δείκτες που διαμόρφωναν εδώ και πολλές δεκαετίες το συλλογικό φαντασιακό υποχωρούν διαρκώς, παρατηρούμε την επίθεση ενός υποκατάστατου, δήθεν εναλλακτικού, αφηγήματος το οποίο υπηρετεί νέες σχέσεις καταπίεσης και θέτει σε κίνδυνο τις ελευθερίες μας.
Η πτώση του Χαλεπίου αποτελεί και μια συντριβή σε ηθικό επίπεδο, με την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες να έχουν υπογράψει μια λευκή επιταγή στο καθεστώς του Ασαντ και τους συμμάχους του. Αυτό που θριαμβεύει είναι η προπαγάνδα και η σύγχυση. Την ώρα που όσοι άμαχοι δεν έχουν σφαγιαστεί από τη Δαμασκό και τη Μόσχα προσπαθούν να διαφύγουν από τους τυφλούς βομβαρδισμούς, κυριαρχεί ένα αφήγημα που χαρακτηρίζεται από την αντιστροφή της πραγματικότητας.
Εδώ και αρκετές δεκαετίες, τα στοιχεία που διαμόρφωναν τη δημόσια συζήτηση είχαν τις ρίζες τους στις μνήμες του Β? Παγκοσμίου Πολέμου. Η σχέση με την καταστολή, με τα γεγονότα, με τις αξίες, καθοριζόταν από αυτό που επέτρεψε να δοθεί τέλος στη ναζιστική βαρβαρότητα. Οι συνειδήσεις μας είχαν σημαδευτεί από τις ιστορικές και πολιτικές παραμέτρους εκείνου του πολέμου στον οποίο είχαμε υποσχεθεί να μην επιστρέψουμε «ποτέ ξανά». Ο Ψυχρός Πόλεμος είχε «καταφέρει» μάλιστα να εδραιώσει αυτά τα κοινά θεμέλια. Η διατήρηση ενός συγκεκριμένου εχθρού στο συλλογικό φαντασιακό είχε προστατεύσει με μια έννοια μια αντιφασιστική στάση, που θεωρούνταν «φυσιολογική».
Το ρήγμα που οδήγησε στη σημερινή φάση χρονολογείται από τον τραυματισμό που προκάλεσε στις συνειδήσεις μας η 11ηΣεπτεμβρίου του 2001. Η χρησιμοποίηση αυτού του γεγονότος για τη δικαιολόγηση μιας «πολιτισμικής» σύγκρουσης τροποποίησε σταδιακά τη δομή της δημόσιας συζήτησης. Οι αμερικανικές επεμβάσεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, η πολιτική που ακολουθήθηκε στις κοινωνίες μας στον τομέα της ασφάλειας, η συγκέντρωση της προσοχής στο «μουσουλμανικό πρόβλημα» και στις παρεκκλίσεις της Δύσης, οδήγησαν βαθμιαία σε μια νέα εποχή: την εποχή της άρνησης. Μιας όλο και μεγαλύτερης άρνησης του δημόσιου λόγου από τους πολίτες, οι οποίοι θεωρούν πως όσα λέγονται είναι ψευδή και υπηρετούν την καταστολή.
Σε ιστορική κλίμακα, ένα από τα σύμβολα αυτής της ρήξης είναι το κύμα των μαζικών διαδηλώσεων που έγιναν τον Μάρτιο του 2003 εναντίον της απόφασης της κυβέρνησης Μπους να επέμβει στο Ιράκ. Οι κινητοποιήσεις εκείνες όχι μόνο έτυχαν περιφρόνησης από τις κυβερνήσεις, αλλά δεν μπόρεσαν και να σταματήσουν τα ψέματα του Αμερικανού προέδρου για τα όπλα μαζικής καταστροφής. Η προδοσία ήταν διπλή: οι πολίτες όχι μόνο δεν εισακούστηκαν, αλλά στη συνέχεια απέκτησαν και την απτή απόδειξη ότι τους είχαν εξαπατήσει.
Σε αυτή τη δυσπιστία και την άρνηση, που για πολλούς πολίτες έγινε ένας πραγματικός «ορίζοντας», πάτησαν ορισμένοι πολιτικοί πρωταγωνιστές για να προσφέρουν ένα αφήγημα της αντεκδίκησης. Μιλάμε πρωτίστως για τον Βλαντίμιρ Πούτιν, αλλά και για τον Μπασάρ αλ-Ασαντ στη Μέση Ανατολή. Καταγγέλλοντας μαζικά πολιτικούς και μέσα ενημέρωσης της Δύσης, και χρησιμοποιώντας παράλληλα την έμμονη ιδέα της Δύσης με το Ισλάμ και τον ισλαμισμό, οι πολιτικοί αυτοί επανέφεραν στην επιφάνεια μέσα από νεφελώδεις και δήθεν εναλλακτικούς ιστότοπους ένα διπλό μίσος που έχει βαθιές ρίζες στις κοινωνίες μας: το μίσος για τον μουσουλμάνο και το μίσος για τον Εβραίο.
Παρουσιάζοντας τους πολιτικούς αντιπάλους της Συρίας πότε ως «ισλαμιστές» και πότε ως «πράκτορες της Δύσης», υιοθετώντας την αντισυστημική ρητορική που κάνει θραύση σε όλο τον κόσμο, τα αυταρχικά και ανελεύθερα καθεστώτα επέβαλαν το αφήγημά τους. Ένα αφήγημα που χαρακτηρίζεται από τρόμο, σύγχυση και αντιστροφή των γεγονότων.
Με αυτή την έννοια, η πτώση του Χαλεπίου είναι και η πτώση μιας κληρονομιάς: του αφηγήματος των ελευθεριών. Είναι η πτώση του δικού μας αφηγήματος, που αφήσαμε να ηττηθεί από την προπαγάνδα εξωδυτικών παραγόντων, των οποίων οι εκπρόσωποι πληθαίνουν στο εσωτερικό και των δικών μας κοινωνιών. Στην εποχή της άρνησης, αυτό που κυριαρχεί είναι η παραποίηση των γεγονότων, η ενεργοποίηση του μίσους και η κατάρρευση της ηθικής.
Αν θέλουμε να φράξουμε τον δρόμο προς την εποχή της προπαγάνδας και της σύγχυσης, πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πτώση του Χαλεπίου ως ένα σημείο καμπής. Θα μπορέσουμε να ξεκινήσουμε ξανά τον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα; Θα μπορέσουμε να εγκαταλείψουμε αυτή τη στάση της «συστηματικής αμφιβολίας» για τα πάντα; Θα μπορέσουμε να σηκώσουμε και πάλι όρθιο το Χαλέπι;
Γιατί αυτό που κινδυνεύει εν τέλει είναι οι ελευθερίες μας. Και τα δικαιώματά μας. Και οι ζωές μας. Με απτό, συγκεκριμένο και άμεσο τρόπο. Και για πολλές ακόμη γενιές.
Πηγή: Le Monde
- Η Μαρί Πελτιέ είναι ιστορικός, ερευνήτρια και καθηγήτρια στο Ινστιτούτο παιδαγωγίας των Βρυξελλών