Προεδρία Τραμπ: Μήπως να περιμένουμε λίγο; Θα μπορέσει να γίνει μέρος της Ιστορίας;
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Δημήτρη Στεργίου*
Αναφορικά με την εκλογή του Donald John Trump και κατά τα πρότυπα του Brexit, o παγκόσμιος προβληματισμός έγκειται στο εάν θα έχουμε μία «hard» ή μία «soft» Trump διακυβέρνηση. Όμως ας περιμένουμε λίγο πριν μιλήσουμε για το «τέλος του Διαφωτισμού».
Γιατί μας ενδιαφέρει η πορεία της οικονομίας των ΗΠΑ; Πρώτον, διότι πρόκειται για την μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και ως εκ τούτου οι τάσεις που διαμορφώνονται επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία. Δεύτερον διότι οικονομίες όπως αυτή των ΗΠΑ δημιουργούν οικονομικά δόγματα.
Καταρχήν υποθέτουμε ότι ο κ. Trump θα επιδιώξει να κάνει κυριολεκτικά αυτά τα οποία είχε υποσχεθεί ή προαναγγείλει προεκλογικά. Το τοίχος, τους οικονομικούς πολέμους, την αύξηση των δασμών κατά 45%. Ο πρόεδρος Obama έχει πεί χαρακτηριστικά σε συνέντευξη τύπου αμέσως μετά το εκλογικό αποτέλεσμα και την πρώτη του συνάντηση με τον president-elect, ότι ο κ. Trump έρχεται στο Λευκό Οίκο με πολύ λιγότερες «συνταγές πολιτικής» από πολλούς Προέδρους και το βασικότερο ότι “δεν έχει ιδεοληψίες αλλά τελικά είναι πραγματιστής”. Κατά τη διάρκεια δε της πρώτης αυτής προεκλογικής συνάντησης η οποία χαρακτηρίστηκε «εγκάρδια» οι 2 πρόεδροι αντάλλαξαν φιλοφρονήσεις με τον κ. Trump να δηλώνει ότι «τρέφει μεγάλη εκτίμηση» για τον κ. Obama. Στο πλαίσιο μάλιστα της ομαλής μετάβασης από την μία administration στην επόμενη το επιτελείο του απερχόμενου προέδρου πήρε εντολή να ενημερώσει και να βοηθήσει το νέο επιτελείο, όπως είχε γίνει και το 2008 όταν ανέλαβαν οι Δημοκρατικοί. Τότε το κλίμα με τον πρόεδρο G.W. Bush ήταν πάλι αρκετά πολωμένο αλλά παρόλο που το κύριο σημείο τριβής ήταν η πολιτική για τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, η νέα administration διατήρησε τον ίδιο υπουργό άμυνας (Robert Gates) μέχρι το 2011!
Μιλώντας «νεοελληνικά» θα χαρακτηρίζαμε το μετεκλογικό κλίμα θεαματική «κολοτούμπα» από την προεκλογική κατεύθυνση και των 2 πλευρών. Δεν ισχύει όμως αυτό διότι στο σύστημα διακυβέρνησης των ΗΠΑ, τα γνωστά checks and balances παρότι το καθιστούν ιδιαίτερα πολύπλοκο και δυσνόητο εξασφαλίζουν τη σταθερότητα [1]. Αλλά και το ποιό σημαντικό είναι ότι στην συνείδηση των πολιτών των ΗΠΑ η έννοια του εθνικού έχει ουσιαστική αξία. Στην διαδοχή των κυβερνήσεων, ο απερχόμενος αρχηγός της κυβέρνησης δεν αφήνει τα κλειδιά «κάτω από το χαλάκι» (διότι και ο θυρωρός έχει φύγει μετά τα πρώτα exit polls!)
Ο κ. Trump υποσχέθηκε να καταπολεμήσει τις ανισότητες. Είναι αλήθεια ότι η ψαλίδα έχει ανοίξει και η οικονομική παγκοσμιοποίηση έχει πλήξει τα μικρομεσαία οικονομικά στρώματα, την περίφημη «μεσαία τάξη» την οποία τόσο πολύ «μόχθησε» να δημιουργήσει και να καταξιώσει η μεταπολεμική οικονομική πραγματικότητα. Ο κ. Trump εμφανίζεται ως ο προστάτης των «blue collars» από τον κόσμο των «white collars». Είναι πολύ ενδιαφέρον εάν τελικά το επιχειρήσει και με ποια αποτελέσματα.
Αναφορικά με τον εμπορικό πόλεμο τον οποία υπάρχουν φόβοι οτι θα ανοίξει με την Κίνα υπάρχουν 2 σημαντικά στοιχεία. Το πρώτο είναι ότι οι εκτελεστικές εξουσίες του προέδρου στον τομέα αυτό (χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου) του επιτρέπουν να επιβάλει δασμούς όχι πάνω από 15% και αυτό μέχρι 150 ημέρες, εκτός εάν κηρυχθεί η χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ο πρόεδρος Obama, χρησιμοποιώντας αυτές τις διατάξεις, μετά την εγκατάσταση του στο Λευκό Οίκο είχε επιβάλει δασμό 35% στα εισαγόμενα από την Κίνα λάστιχα. Η Κίνα απάντησε επιβάλλοντας βαρείς δασμούς στο εισαγόμενο από τις ΗΠΑ κρέας κοτόπουλου και σε ήδη αυτοκινήτου. Αμφότερα τα μέρη προσέφυγαν στον Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου, όπου οι ΗΠΑ δικαιώθηκαν, όμως παρότι αυξήθηκε η παραγωγή ελαστικών στις ΗΠΑ οι εισαγωγές από τρίτες χώρες αυξήθηκαν ακόμα ταχύτερα. Η lose-lose situation η οποία προέκειψε έκανε την Obama administration ιδιαίτερα προσεκτική σε ανάλογες προκλήσεις προς την Κίνα. Εξάλλου η Κίνα έχει τη δυνατότητα να ανταποδώσει τα χτυπήματα.
Ενα ακόμα σημαντικό στοιχείο στην προεδρική εκλογή είναι οι δαπάνες της προεκλογικής εκστρατείας. Σύμφωνα με την εφημερίδα Washington Post, στις 19 Οκτωβρίου 2016 το συνολικό ποσό για τους 2 υποψήφιους έφτανε τα 2,1 δισεκατομμύρια δολάρια. Γίνεται αντιληπτό ότι με την διάθεση αυτού το ύψους των χρημάτων, η εκλογή προέδρου είναι πολύ περισσότερο επιστήμη και marketing παρά ιδεολογία και κυβερνητικό πρόγραμμα.
Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι την επαύριο των εκλογών διοργανώθηκαν διαδηλώσεις στις ΗΠΑ εναντίων της εκλογής Trump, οι οποίες προβλήθηκαν αρκετά από το μιντιακό σύστημα παγκοσμίως. Οι ΗΠΑ χαίρουν ένα ιδιαίτερα σταθερό πολιτικό σύστημα με απόλυτα σταθερούς εκλογικούς κύκλους το οποίο διατηρείται εκτός από περιπτώσεις εξαιρετικών συνθηκών στις οποίες ο Πρόεδρος είτε δολοφονήθηκε (Lincoln, Garfield, McKinley, Kennedy ) είτε παραιτήθηκε (Nixon), είτε πέθανε (Harrison, Taylor, Harding, Roosevelt), Ακόμα και στην περίπτωση του Herbert Hoover κατά τη διάρκεια της great depression του ‘29 οι εκλογές έγιναν κανονικά το 1932, οπότε και ανέλαβε ο Franklin Roosevelt. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι λόγω έλλειψης ανώτατης πολιτειακής αρχής, την τελική νομιμοποίηση την δίνει ο αντίπαλος με το γνωστό τηλεφώνημα, το οποίο κάθε άλλο παρά τυπικό είναι στη συγκεκριμένη περίπτωση. Η εμφάνιση φαινομένων αμφισβήτησης, τύπου Ιράν και Τουρκίας (όπως αυτή διαχέεται και ενισχύεται από τα μίντια) στην πλέον ισχυρή δημοκρατία του κόσμου, σίγουρα δημιουργεί προβληματισμούς.
Ο κ. Trump είναι ακόμα president-elect, αλλά μέχρι να γίνει μέρος της ιστορίας έχουμε πολλά να δούμε και να πούμε.
- Ο κ. Δημήτρης Στεργίου είναι Γεωοικονομικός Αναλυτής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
[1] Π.χ. η γερουσία και η βουλή των αντιπροσώπων (το λεγόμενο Κογκρέσο) σε κάθε εκλογική αναμέτρηση ανανεώνεται μόνο κατά ένα ποσοστό, υφίσταται σαφής διαχωρισμός μεταξύ κόμματος και κρατικής εξουσίας όπου υπάρχει το φαινόμενο ο πρόεδρος να έχει ασκήσει veto σε αποφάσεις τις οποίες έχει λάβει η νομοθετική εξουσία ελεγχόμενη από το κόμμα του.