Τι κάνουμε τώρα; Όταν το σωματάκι του πεντάχρονου Αϊλάν ξεβράστηκε σε μια παραλία…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Αρθρο του Ρόμπερτ Φισκ
στην ηλεκτρονική εφημερίδα «Independent»
Η σορός του Αϊλάν Κουρντί είναι πέραν του «εμβληματικού». Τη στιγμή που το μικρό του σωματάκι ξεβράστηκε σε μια παραλία κοντά στο Μπόντρουμ και παρουσιάστηκε σε όλα τα πρωτοσέλιδα του κόσμου, ο συγκαλυμμένος ρατσισμός των πολιτικών μας πάγωσε για λίγο. Ποιος άκαρδος θα κατηγορούσε το παιδάκι αυτό ως μέρος ενός «σμήνους»;
Ομως η εικόνα του Αϊλάν Κουρντί επισκίασε μια σειρά από μαθήματα τα οποία αγνοούσαμε και αγνοούμε με δικό μας κίνδυνο. Πρώτον ο Αϊλάν ήταν ένας απλός αντιπρόσωπος του στρατού νεκρών παιδιών που δεν έχουν καταγραφεί και δεν έχουμε δει. Ηταν επίσης ένας μάρτυρας κι όχι ένα θύμα της βίας και της προδοσίας της πολιτικής.
Ο πρόσφυγας, ο τρομερός μετανάστης, που σύντομα για μας μετατράπηκε σε επικίνδυνο μετανάστη, είχε απεικονιστεί ως ένα μοναδικό φορτίο του 21ου ή τουλάχιστον του 20ού αιώνα. Θα μπορούσαμε όμως να κοιτάξουμε πίσω στα εκατομμύρια των εκτοπισμένων ανθρώπων της μεταπολεμικής Ευρώπης, των επιζώντων της Γενοκτονίας των Αρμενίων το 1915 ή της Επανάστασης των Μπολσεβίκων, όμως σε αυτές τις περιπτώσεις η Ιστορία μάς κάνει ντρίμπλες. Μετά τη διάσωση από τους Ιταλούς 10.000 μεταναστών στη θάλασσα αυτή τη βδομάδα με εξέπληξε το πόσο κεντρικό ρόλο διαδραματίζει η ιστορία της οικογένειας του Αϊλάν Κουρντί και εκατομμυρίων άλλων, στην Ιστορία και την κουλτούρα της Μεσογείου.
Μπορούμε να διαβάσουμε ας πούμε σε μια επική ιστορία για το πώς μια οικογένεια προσφύγων μέσα σε μια εξίσου ασταθή βάρκα πέρασε τη Μεσόγειο κι έναν γιο να περιγράφει το πώς αυτός κι ο πατέρας του «ανοίχτηκαν στη θάλασσα, προς την εξορία μαζί με τον λαό» τους, αφήνοντας πίσω τους πτώματα και καμένη γη.
Σε αυτό το αρχαίο κείμενο, ο πρόσφυγας δεν είναι άλλος ένας μετανάστης που θα επιβαρύνει τις κοινωνικές υπηρεσίες της ΕΕ, αλλά ο πρώτος ήρωας της Ρώμης, ο γιος του Αγχίση και συγγενής του βασιλιά Πριάμου, πρόγονος του Ρωμύλου και του Ρώμου. Η Αινειάδα του Βιργιλίου δεν αναφέρεται στον Αινεία ως «μετανάστη». Στο αρχικό λατινικό κείμενο ονομάζεται «exsul» ή «fato profugus», ένας «εξόριστος» δηλαδή ή ένας «φυγάς της μοίρας».
Κάποια στιγμή λοιπόν οι πρόσφυγες θα έρθουν πάλι και θα περάσουν τα σύνορά τους και πολλοί θα ‘ρθουν σε μας, μεταξύ των Αφγανών, των Σύρων και των Αράβων και δεν θα μας ρωτήσουν «γιατί;», ούτε «πώς φτάσαμε ως εδώ», αλλά «τι κάνουμε ΤΩΡΑ;». Αλλά θα είναι και πάλι αργά. Πώς ήταν πάλι το όνομα αυτού του μικρού στην παραλία, θα αναρωτηθούμε. Αϊλάν δεν ήταν; Ή μήπως ήταν Αλαν;